Produced from the master edition maintained at tekinged.com Please send comments, corrections, etc. to info@tekinged.com | updated: 6/21/2015 |
Palauan-English
a b ch d e f g h i k l m n o p r s t u y z
chab n. ashes; fireplace; hearth. chab a mo er ngii a le medul a idungel, chebul a idungel. Cf. chebechab, mechab, mengab. chebmam n.poss.1pe. chebmiu n.poss.2p. chebrir n.poss.3p. chebud n.poss.1pi. our (inclusive) ashes; fireplace; hearth. chebuk n.poss.1s. chebul n.poss.3s. chebul a chab er ngii el idungel. chabarer (Jap.) get angry, get violent. chabunai v.s. (Jap.) dangerous. chabura bang see chaburabang. (Jap.) chabura sasi see chaburasasi. (Jap.) chaburabang n. (Jap.) fried bean paste bun. [syn: chabura bang] chaburasasi n. (Jap.) oil can (with long spout). [syn: chabura sasi] chach interj. Oh! (exclamation of surprise). chach a kibetiekl, cheii ng kau! ochoi! chioi! chach ke mlei! chachabl v.recip. (mother and child) walk together, with child carried under mother's arm. chachabl a kakuoku; di du el mengabl; choblii, chuabl, chachabl er a rengelekir, chachabl el ochad, cheblel. chachalb chachalb a di du el mengalb; chualb a mengchongch, cholbii a keai. chacham v.recip. break (each other's limbs). chacham a di du el mengam, chomur, chuam, chacham a sengsongd, chemul a sengsongd,. chachas v.recip. put soot on each other (as a joke). chachas a didu el mengas; chachas a mederir, chemas, chesil, mengas el olab a Chas. chachat₁ v.recip. praise each other. chachat₂ chachat a di du el mengat; chotur, chemat, chachat a ngikel, chetul. chachau v.s.redup. (nuts) stunted/empty. chachau a diak a techel, chachau el lius; chachau el buuch, chachongel. chachebangel v.recip. be face to face. chachebangel a di du el mengebangel; chachuchau e dengchokl, chobengelii a bechil, chobangel, chebengelel. chachebechub v.recip. pity each other; whine or whimper together (without tears). chachebechub a mengebechub, didu el mekngit a rengrir, lmangel el mengebechub. chachebechub a di du el mengebechub,chubur a chuodel, chuub a chelebuul. chacheblabl v.recip. help each other to walk. chacheblabl a di du el mengeblabl, chobleblii a mechitechut e orrael er ngii; mla choblabl a kloleklir; chebleblel. chacheblad v.recip. deceive or cheat each other. chacheblad a kabulak, di du el mengeblad, chobeldir, choblad a udoud, chacheblad er a delongelir. chachebtanget v.recip. walk, sit, etc. alongside each other. chachebtanget a di du el mengebtanget; mo bereked, chobtengetii a soal, chobtanget, chebtengetel. chachebtangt see chachebtanget. chachechei v.recip. envy each other. chachechei a di du el mechechei, chetil a lungil a tang; didu el di chetirir a ta er tir a bo el ungil; chelechil. chachedecheduch v.recip. talk/converse with each other. chachedecheduch a di du el mengedecheduch, katekoi el kirel a chutem, chudecheduch, kachedecheduch. chacheduib₁ v.recip. seduce each other by flattery. chacheduib a di du el mengeduib, chodibii, choduib a itabori, betok el chad el mengeduib; chedibel. chacheduib₂ see mengeduib. chacheduib a kangingai a ngar a uldesuir; mengeduib er a sechelil me ngii a dirrek el mengeduib; chedibel. chacheed v.recip. push each other. chacheed a di du el mengeed a mlirir, chemedii a mlil, chemeed a klauchad el mo ungil, chedel. chacheedbechedel chacheedbechedel a tereklel a cheldebechel el mo chad me ngii me a chad me ngii, di ngii el chedal. chachelaod v.recip. console each other. chachelaod a di du el mengelaod; chachelaod a klengit el reng, chelodel, mengelaod a reng. chachelebed see kachelebed. chachelebed a di du el mengelebed, cholebedii a ngelekel, cholebed a reng, chelebedel; kakoad el chachelebed. chachelechel₁ v.recip. remind each other. chachelechel a kauklatk; di du el mengelechel, cholechelii, lak douchais, cholechel, lak dobes. chachelechel₂ chachelechel a dmak me ng ungil a rengrir, te chachelechel er a rael, chachelechel el ngar a ungil klebesei. chachelechel₃ v.recip. ask each other to keep a secret. chachelim₁ v.recip. accompany each other. chachelim₂ v.recip. accompany each other; be companions (with each other). chachelim a kachelim, di du el mengelim, cholmengii a medakd, cholim a chelebuul, olengeseu el modiak a dakd me a klengit el reng, chelmengel. chachelooch v.recip. masturbate each other. chachelooch a di du el mengelooch. di menga a ongraol ma lechub e te kuk di menga a odoim, dibus a kirel el ngar er ngii. chacheluch v.recip. cajole each other. chacheluch a di du el mengeluch, kaiuengit el keruul a sorir, chulechur a soal, chemeluch a udoud. chachelulau see kakelulau. chacheluut v.recip. slap each other. chacheluut a di du el mengeluut, melai a ungil el eolt, melai a cheluut. chachem v.recip. flip each other (in wrestling; using leg as lever). chachem a di du el mengemcham a kerrekar el olab a ongem, chuem, betok el chad el mengem. chachemekl v.recip. throw/trip each other by putting lever between each other's legs. chachemekl a kabdebid el kirel a chutem; didu el mengemekl, di du el omid, chomeklii, chomekl a rengrir, diak a omoket, chemeklel. chachemochem v.recip. urinate on each other. chachemochem a didu el mengemochem, chemechemel. chachemull v.recip. see mengemull. chachemull a kausau; di du el mengemull, ousau, sechal me a dil a chachemull. chacherakl v.recip. work with each other in a work party. chacherakl a betok el dmak el meruul a urrerir, mengerakl a sers; cherrakl, choreklii, chorakl a mvesei. chacherchur v.recip. laugh together. chacherechur chacherechur a kaocherechur, kaoderuakl, di du el ocherechur, chur, cheril. chacheremrum₁ v.recip. grumble about each other. chacheremrum₂ v.recip. grumble about each other. chacheremrum a kedaes; didu el mengeremrum, churemeremengii, churemrum a chelesang, chermermengel. chacherirs v.recip. (spouses) be jealous/over possesive about each other. chacherirs a chachechei; di du el mengerirs, cherresel a chebechiil; cherrirs, cherresir er a ungil el sechal; kakreos er a ekebil. chacheritem v.recip. put sticky substance on each other. chacheritem a chachesechusem; di du el mengeritem, chirtemii, chiritem, chacheritem er a chutem; chertemel. chacherodech v.recip. make noise or complain about (something) together; argue with each other noisily; (birds, bats, etc.) make clamor (over food, etc.). chacherodech a ngemuu; didu el mengerodech, chordechii a mesei, chorodech a chutem, cherdechel.
chacheroid v.recip. far from each other. chacheroid a kakengesakl; di du el cheroid, choridii, choroid, cherroid, cherridel. klechacheroid n. mutual separation. chachesang v.recip. make each other busy; occupy each other. chachesang a di du el mengesang, chosengur er a ngalek, chosang a urreor er a cheldecheduch; chesengul; chachiseksikd. chachesbad v.recip. slap each other in the face. chachesbad a didu el mengesbad, chachelebed, chosbedengii a medal; chosbad a medal, kebar, chacheleb a mederir. chachesbereber chachesbereber a kakerous el mengesbereber, chosbereberii a mlil; chosbereber a blai, chesberberel. chachesbreber v.recip. put paint on each other. chacheseches v.recip. lock each other in. chacheseches a chachesimer; di du el mengeseches, chosechesii a mlil, choseches, chesechesel a blai. chachesechusem v.recip. smear food on each other. chachesechusem a di du el mengesechusem, chusechesemii, chusechusem, bechesechusem er a kall, chesechesemel. chacheseksikt v.recip. get each other involved. chachesemumk chachesemumk a kekerei el chachedecheduch; di du el mengesemumk, mengedecheduch el diak le klou a ngerir. chachesengsang v.recip. talk to each other about trivial things. chachesengsang a chachesang. chachesimer v.recip. shut each other in (as a game). chachesimer a di du el mengesimer; chosmerii, chosimer, chachesimer a blirir, chesmerel. chachesols v.recip. sing chants together. chachesols a chachitakl; di du el mengesols, choselsii, chosols a cheselsir, cheselsel. chachesuar v.recip. slap each other in the face. chachesuar a chachelebed; di du el mengesuar; chosuerngak me ngak a chosuerngii; chosuerengii a kldmel, chosuar a medal. chachesuch₁ chachesuch a kakerous el mengesuch a chelderir el ngikel; chusuch a cheldil; chesechal a cheled. chachesuch₂ v.recip. string fish, etc. together. chachesuch a kesamborrau; di du el mengesuch; omais a blai; merael a delengchokl; chusuch a blai, chusechar a beluu, chesechaol. chachesuches v.recip. stick things into each other (as a game). chachesuches a di du el mengesuches; mellemakl a dellomel el diokang, chusechesii a delemelel; chesechesel a delomel. chachetakl v.recip. walking hand-in-hand; (boats, cars, etc.) connected by towling. chachetakl a kaiuereked chim; choteklii a sechelil, didu el chachetikaik el mo melim. chachetechat v.recip. wound each other. chachetechat a ketemall; di du el mengetechat; tomall a bedengir; chetechat a bedengeir; kedau a bedengir, chetechetil. chachetikaik v.recip. tempt each other; lead each other astray. chachetikaik a chachetakl. chachetiot v.recip. (children fishing together, etc.) break points of spear. chachetoem v.recip. smear each other. chachetoem a chachas; di du el mengetoem; chotemii, chotoem a mederir, chetemel, mengeritem. chacheuid v.recip. confuse each other; lose each other (in crowds, etc.). chacheuid a di du el mecheuid, mo diak le kaodengei, chouid a omerolir, cheludul. chachidabel v.recip. hang onto (something) together. chachidai chachidai a kaiuereked; di du el meringel mo kesaod; dmak e meringel el mesaod. chachidobel chachidobel a di du el mengidobel; choidebelii, choidobel a kerrekar, chidebelel a rachel er a mongkii. chachiil v.recip. wait for each other. chachiil a kaiuesingch; di du el mengiil; kachiil, choielii el mei, chemiil a mlai, chiielel. a rechad, kaiuesingch. chachiis v.recip. escape together. chachiklang chachiklang a kaiuetakchim er a chiukl; di du el mengiklang. chachilt v.recip. put oil on each other. chachilt a di du el mengilt; chiltii er a cheluch, chemilt a ngerir; bekerekard, chiltel. chachimer₁ v.recip. work together prying open (boxes, etc.) or lifting or moving (heavy objects); make each other fall (when wrestling) by tripping with the foot. chachimer a di du el mengimer; chimerii a bad, chuimer a chesimer, meruud a chesimer. chachimer₂ chachimer a di du el mengimer; kaiuedubech el olengit a udoud. chachimetemet v.recip. (crushed objects) lying together in a pile. chachimetenget a didu el mengimetemet, choimetemetii a babier, chachimetemet er a kerrasem. chachimkomk v.recip. cover each other (with blanket, etc.); sleep together covered. chachimkomk a kedekedek; di du el mengimkomk er tir er a bar. chachiroir v.recip. try to keep pace with each other. chachiroir a di du el mengiroir; kakoir; dmak el merael; chachiroir el merael, kachiroir. chachiseksikd chachiseksikd a chachesengsang; di du el mengiseksikd; chachidai, choiseksekdii, choiseksikd a tekoi, chiseksekdel. chachisemesem v.recip. embrace or hug each other. chachisemesem a kaiuechull; di du el mengisemesem; choisemesemii, choisemesem, chisemesemel. chachisngull see kachisngull. chachisngull a di du el mengisngull; choisngellii, chelisngull a medal, chisngeilel; bluks a ngerir. chachisois see kachisois. chachisois a kaiuetak; mengisois; choisois a babier, choisisii a blil, chisisel, kaiuetilech. chachiuaiu v.recip. be (all) asleep together. chachiuaiu a di du el mechiuaiu; kebedebad a rechad, rechad el di ulekedurs; cheliuel., kachiuaiu.
chachiud v.recip. twist (each other's arms). chachiud a mengitituokel; didu el mengiud, chachiudchim el kirel a chutem, chachiud a uldesuir el kirel a mesei. chachiuert v.recip. beat each other (with stick, club, etc.). chachiuert a chachelebed. chachoit v.recip. leave each other behind; divorce each other. chachoit a mo kesaod; di du el mengoit, choitii, chemoit, chachoit a chebechiil; chachoit a klalo, chitel. chachold v.recip. fart at each other. chachold a di du el mengold; choldii, chemold, chold, cheldel. chachosm v.recip. hit (each other's heads). chachub v.recip. give gifts to or bribe each other. chachub a kaiuedars; di du el mengub; chubur a klok, ngii a chuub a udoud, chebul a klaiuetoir. chachubel v.recip. spill (something) together. chachubel a di du el mengubel; chuubel a uasech; chubelii a ilaot, mengoit. chachuchau v.recip. facing each other. chachuchau a chachebangel; di du el kasoues; rubekel a chachebangel; kachebangel. chachuchet v.recip. chew on (sugarcane, etc.) together. chachuchet a di du el menguchet; betok el chad el menguchet a deb; chuchetii a ongchutel, chemuchet a deb; chechetel. chachuiu v.recip. look closely at each other; read (each other's) books. chachuiu a di du el menguiu, omes, chuieuii a smecher, chemuiu a babier, chiuel a smecher. chachusem v.recip. wipe (hands) onto (each other's clothing; etc.). chachusem a kakerous el mesuld; di du el mengusem; chuusem a ngerir, chusemii, chesemel a ngor. chachutem v.recip. put dirt on each other (as a game). chachutem a didu el mengachutem; locha dechudech, chutechetemii, chutechutem a mederir. chad₁ n. man; person; human being; living being; someone; somebody; anyone; anybody. chad a rokui el diak lulekoad el klaol; chad el dait; chad el babii; chad el ngikel; chad el lius. chad a sechal, dil, redil, ngalek, chad er a Belau, chad er a Merikel. chad v.s. alive; living. chad er a daob expression. person knowledgeable about the sea. chad er a government expression. government employee. chad er a moros expression. barbarian; cannibal. chad er a reng expression. considerate person. chedad n.poss.1pi. our (inclusive) relative. chedak n.poss.1s. chedal n.poss.3s. his or her person or relative. chedal a kmeed er ngii el chad, kauchad, Calista a chedal a Toni. chedal a chelid expression. person having religion; believer. chedal a ochil expression. lap; upper thigh. chedam n.poss.2s. your (singular) relative. chedemam n.poss.1pe. chedemiu n.poss.2p. chedengang v.s.inch. becoming alive; reviving. chedengang a sobelang er a kodall mesisichang, dikea le mad. chederir n.poss.3p. mo chad expression. become alive; come to life.
chad₂ n. liver. chad a ta er a klekedellel a bedengel a chad, charm; chedengal a rrull. chedengal n.poss.3s. chedengal a chad; chedengal a babii, chedengal a rrull. chedengaol v.s. have a large liver. chedengaol a melaok a chedengal; chedengaol el rrull. chedengaol v.s. sick with jaundice. chedengaol a secher, rekdel a chad. chad₃ chad a bad, kerrekar el kllingellel a bai; chadelbad; titech, dik, dkel. chad e ngikel expression. half-human and half-fish; mermaid. chad el ngais developing egg (of bird). chad er a bakutsi expression. gambler. chad er a balech expression. archer. chad er a bekai expression. potter. chad er a bekall expression. driver. chad er a beluu fellow villager. chad er a bengall expression. inhabitant of Ngerechelong. chad er a Biskor expression. Peace Corps volunteer. chad er a blai expression. members of the family. chad er a blengur person who likes to eat a lot. chad er a buai expression. persons active in community affairs. chad er a chais expression. person who always has news to tell. chad er a charm expression. butcher; cattle-raiser. chad er a cheisei expression. sanitation inspector. chad er a cheldecheduch expression. story teller; person skilled in talking or having many girlfriends. chad er a chelebacheb expression. inhabitant of Beliliou or Ngeaur (pejorative term). chad er a cheleblad expression. deceiver; cheater. chad er a dangs person who likes dancing. chad er a daob expression. person knowledgeable about the sea. chad er a desachel expression. canoe builder. chad er a diall expression. sailor. chad er a Dois expression. German. chad er a government expression. government employee. chad er a honto expression. inhabitant of Babeldaob. chad er a iungs expression. islander (way of referring to inhabitants of other Micronesian districts). chad er a kansok expression. weatherman. chad er a kerrekeriil expression. judge; prosecutor. chad er a klekool expression. person skilled at games; player; team member; athlete; sportsman. chad er a koad expression. person knowledgeable about fighting techniques; person good at shirking responsibility. chad er a llach expression. lawyer. chad er a Marsial expression. Marshallese. chad er a mekaeb expression. inhabitant of Peleliu. chad er a mekemad expression. warrior. chad er a mengikai expression. good swimmer. chad er a menguiu expression. avid reader; bookworm. chad er a Merikel expression. American. chad er a Modekngei expression. follower of Modekngei. chad er a moros expression. barbarian; cannibal. chad er a ngebard expression. Westerner; foreigner (including Japanese). chad er a ochalechutem expression. inhabitant of Babeldaob. chad er a olai expression. magician. chad er a omelasech expression. carpenter. chad er a omenged expression. fisherman. chad er a omengkar expression. member of patrol. chad er a omenguiu expression. avid reader; bookworm. chad er a omesumech expression. masseur. chad er a ongedechuul expression. clever person; person with knack for doing things. chad er a ongelil expression. fortune-teller; seer. chad er a ongeu expression. rudderman; person who steers boat. chad er a ongos expression. legendary figurs who came from and showed Palauans how to use fire. chad er a oreomel expression. person knowledgeable about the forest; hermit. chad er a rael expression. outsiders. chad er a reng expression. considerate person. chad er a sbots expression. athlete; sportsman. chad er a sebadong expression. Seventh Day Adventists. chad er a sers expression. farmer. chad er a sers er a bung expression. florist. chad er a Siabal expression. Japanese (person). chad er a sibai expression. actor; jokester. chad er a Sina expression. Chinese person. chad er a ta el renged expression. members of the same religious group; inhabitants of hamlets belonging to same municipality. chad er a techelbakl expression. good diver. chad er a temall expression. practitioner of black magic. chad er a uchul a eanged expression. foreigner. chad er a urech expression. midget. chad er H.O. expression. country rube (used pejoratively with reference to inhabitants of Babeldaob). chad era budech n. Peace Corps volunteer. chadalengobel chadalengobel a cheled el ko er a ngduul e kall. chadelekelek v.recip. slap each other's faces. chades n. road (originally paved with stones); causeway; jetty. chades a rael el cheldukl er a bad, chang, chedesel. chedesel n.poss.3s. chedesel a chades er ngii beluu. chadetaut chadetaut a chad el diak a kmal el ngera el sebechel el rullii; metitur e mesaik a chadetaut.
chadireng₁ see chaidireng. chadireng a klekedellel a bedengel a chad, chadirengul. chadireng₂ chadireng a olecholt er a omerellel a chad; ngar a emel tuobed. chadngais chadngais a ngais; ngisel a chad me a charm, chadngisel, meduu. chado n. roof. chado a chedouel a blai, chodeuii a bai, chemado a blai. Cf. mengado. chedoam n.poss.1pe. chedoed n.poss.1pi. our (inclusive) roof. chedoek n.poss.1s. chedoel n.poss.3s. chedoem n.poss.2s. chedoir n.poss.3p.
Ucherkemul el chai expression. one of legendary chiefs of Ngeaur. chai₂ n. pestle. chai a orusech; klekedall el merusech a kall, cheiil a mechas. chaiamar v.t. (Jap.) apologize to. chaibebelau n. riddle. chaibebelau a tekoi el melekoi er a ta e berrotel el dengechel a belkul; mengaibebelau, blelau el tekoi. mengaibebelau v.i. speak in riddles. mengaibebelau a melekoi el meleliuekl el omelau e kid a melangch. chaibibeob see chaibibiob. chaibibeob a ibeob, chaibibeobel tebel, chelibeob el belatong; bleob a diak a bkul. chaibibiob v.r.s. round; circular; (sl.) ok or all right. chaibouch chaibouch a klekedall er a bedengel a charm; blil a kllel e dirrek el merusech a kall. chaibuchel₁ chaibuchel a chaibouch er ngii. chaibuchel₂ n. rotted wood at center of living tree. chaibuuch chaibuuch a klekedellel a chelsel a bedengel a charm el merusech a kelel; chaibuchel a belochel. chaichichiis chaichichiis a mla chemiis el rokui, chiis er tir, kaichichiis, betok el chad el chiesang el omart er tir. chaidireng n. heart (internal organ); one's deepest feelings. [syn: chadireng. chadireng a klekedellel a bedengel a chad, chadirengul.] chaidirengul n.poss.3s. [syn: chidirengul]
chaidirengul n.poss.3s. see chaidireng.
chaiko detsiu (Jap.) term meaning 'draw' or 'even' in the game of ziankeng (still a common activity among children). chaikodetsiu n. (Jap.) tie [breaker] in game of ziangkempo. chainoko n. (Jap.) half-caste child. chainoko er a Merikel expression. half-American and half-Palauan child. chainoko er a Siabal expression. half-Japanese and half-Palauan child. chainoko er a Merikel expression. half-American and half-Palauan child. chainoko er a Siabal expression. half-Japanese and half-Palauan child. chais₁ n. (: E, J) news. chais a ongasireng el tekoi; merael el tekoi, "chad a milengchii a bilis" a chais; chisel a desiu, chisel mekomad. Cf. bekechais. chad er a chais expression. person who always has news to tell. chisam n.poss.1pe. chised n.poss.1pi. chisek n.poss.1s. chisel n.poss.3s. chisel a beluu expression. news about one's village or country. chisel a kodall expression. news of (someone's) death. chisel a Toki expression. news about Toki. chisem n.poss.2s. chisir n.poss.3p. chisiu n.poss.2p. melai a chais expression. take a look at (something unusual). merael a chisel v.s. well-known; famous; infamous; (person) popular. (news) spreading quickly. chais₂ n. (Eng.: ice) ice (frozen water); ice cube;. chais a ralm el kmal imis er a kelekolt me ng medecherecher. chaiskeeki n. popsicle. chaiskurim n. ice cream. melim a chaiskurim expression. eat ice cream. chais₃ n. (Eng.: ice) crystal methamphetamine. chaiskeeki n. (Jap.) popsicle. chaiskurim n. (Eng., Jap.) ice cream. chaisngemokel see ouchais. chaisngemokel a melekoi er a urrengulel, ouchais er a dirkak, ouchais er a tekoi el lengibes er ngii, omuachel. chakai see akai. chakii see akai. chakimer v.i. (Jap.) surrender; give up; yield. chakkai see akai. chakkii see akai. chakkoi see akai. chaklsel n. reed (resembling bamboo). chakoi see akai. chalb n. room or part of house where precious or secret things are kept. chalb a chellibel er a blai; bliongel er a olsechall, chelbelel a bai a ngar a rebai, orars. chelbel n.poss.3s. [syn: chelbelel. chelbelel a chalb er a blai, chellibel, blimam a edei a chelbelel. chelbellel] chalech n. end of bamboo pole of sail or spear which holds kerrikr or spearhead. chalech a klekedall el orreked er a kerrikl er a mlai er a doab. challaklii challaklii a meoud, ngeuall, challaklii me a urreor a meoud; chellebed er a meolt. chamatter v.s. (Jap.) plenty; more than enough.
chambang n. (Jap.) baked bean paste bun. chambelangs n. (Eng.) ambulance. chameiu n. (Jap.) wheat gluten, coconut syrup. chami n. (Jap.: ami) screen (for window or fence). chamireng chamireng a chesebreng, chelemuul el reng, chomur, chuam a reng, chemul a reng. chamt n. (Ger.: amt) government; administration. chana kangari (Jap.) button hole (not known). chanakangari n. (Jap.) button hole. kemed a chanakangari sew up the button holes chang₁ n. jetty; road leading to dock. chang a chades, rael, bdelul a chang a siseball er a beluu. chang₂ interj. Oh! (exclamation of surprise used by males). chang a kibetiekl, chang kau ke ngar tiang! chang ng miting e diak a chad? changar v.i. (Jap.) (salary) increase; (person) get excited or nervous; promote.
changari n. (Jap.) rise; increase. chansing₁ v.s. (Jap.: anshin) feel relaxed, at ease. chansing₂ v.t. (Jap.: anshin) be too sure or proud of (oneself). Cf. ouchansing. chansing v.s. feel relaxed, at ease. chansing v.i. relax; be confident or reassured;.
chansing₃ v.i. relax; be confident or reassured;. chansing er ngii sure of himself; confident; overconfident. chanzang v.t. (Jap.) add; do sums. chanzeng n. (Jap.) [safety] razor blade.
char₁ n. price; cost; amount of money for purchase. char a udoud el omechar, cheral a blai, melai a char. cherad n.poss.1pi. cherak n.poss.1s. cheral n.poss.3s. cheral a char er ngii, cheral a mlai. cheram n.poss.2s. cheremam n.poss.1pe. our (exclusive) price or cost. cheremiu n.poss.2p. your (plural) prices or costs. cherrir n.poss.3p. their prices or costs.
charai v.s. (Jap.) strict or harsh sounding. oucharai v.t. present (oneself) as strict; act tough. charm₁ n. animal. charm a babii, katuu, bilis me a malk; cheremel. Cf. oucharm. blil a charm expression. barn; shed for animals. chad er a charm expression. butcher; cattle-raiser. chermam n.poss.1pe. chermed n.poss.1pi. chermek n.poss.1s. chermek el bilis expression. my (pet) dog. chermel n.poss.3s. chermem n.poss.2s. chermem el katuu expression. your (pet) cat. chermir n.poss.3p. charm el kiamo see kiamo.
charmudrenges charmudrenges a charm er a medideriik el ked.
charrach n. term of address between males or spouses (when showing surprise). chars see chemars. charuminium₁ n. (Jap.) aluminum. charuminium₂ (Jap.) aluminum (English word aluminum is more common). chas₁ n. (Eng.) soot; ink; lead of pencil. chas a chesengel a oluches, chas er a desachel el llecheklel a blai; kitalong. Cf. bechachas, chesil. chesengel n.poss.3s. chesengel a chas er ngii. chesengel a kitalong expression. soot or ink used with kitalong. chesengel a luut expression. squid's ink. chesengel a oluches expression. mark from pencil lead. chas₂ n. (Eng.: ace) ace (in cards). chasagao n. (Jap.) morning glory.
chasbering n. (Eng., Jap.) aspirin. chasebo₁ (Jap.: asebo) rash. chasebo v.s. having rash or prickly heat.
chasebo₂ v.s. having rash or prickly heat. chaserreng n. surprise; shock. chasiba n. (Jap.) scaffolding. chasireng see ongasireng. chasireng a ongasireng, mechas a rengul. chat n. smoke; steam. chat a chetul a ngau, mengchat a seseb. Cf. bekechat. blil a chat expression. muffler; chimney. chetechat n. fog; mist. chetechat a kelekolt el ko er a chat; chetechetil a kelekolt a mla mail a kerrekar. chetemam n.poss.1pe. chetemiu n.poss.2p. cheterir n.poss.3p. chetud n.poss.1pi. chetuk n.poss.1s. chetul n.poss.3s. chetul a klou el udoud er a Belau el klalo er a blai. chetum n.poss.2s. telechat n. one puff of smoke (when smoking cigarette; etc.). telechat a ochur; ta lomeloko el dekool; ongellii a urreor e nguu a telechat.
chatabang v.s. (sl.) fine; okay. chatter v.s. (Jap.: atte iru) appropriate; suitable; (clothing, etc.) matching; (persons) well-suited for each other; just right for (situation, mood, etc.). chau n. coconut husk soaked in sea water and pounded into fiber for cord. chau a delilech el suld el mo kerreel, melechotech a chau. chauanai (Jap.: awanai) inappropriate, unsuitable.
chaus n. lime for betel nut. chaus a delul el merangd, kim, chaus er a chemachel, mengaus, chusel. Cf. ongaus. chusam n.poss.1pe. chused n.poss.1pi. chusek n.poss.1s. chusel n.poss.3s. chusel a chaus er ngii. chusem n.poss.2s. chusir n.poss.3p. chausbengdik (Ger.) know thoroughly; memorize. chautomatic v.s. (Eng.: automatic) automatic. chauts n. (Eng.) out (in baseball). chazi₁ n. (Jap.) flavor, taste. chazi v.s. tasty. chazinomoto n. flavor enhancer added to food (i.e. monosodium glutamate).
chazino moto (Jap.) flavor enhancer (written on containers of the product). chazinomoto n. (Jap.) flavor enhancer added to food (i.e. monosodium glutamate). chea n. (Jap. < Eng.) air (for tire). cheach interj. Oh! (exclamation of surprise). cheang interj. Oh! (exclamation of surprise used by females). Cheangel n. Ngcheangel (used in certain fixed expressions). cheatel v.a.s. (rope; wire; fishing line; etc.) is to be wound; (baby) is to be cuddled. cheatel a kirel el mechaet; chemetii, chemaet a ekil, mengaet, chetel.
cheball₁ n. white-leafed taro (yautia); gray/white hair. cheball a ta er a bedengel a bisech. cheball v.s. gray-haired; white-haired. chebellam n.poss.1pe. chebellang v.s.inch. graying. chebellang a mla mo cheball; becheleleu a chiul, chuodel a chebellang. chebelled n.poss.1pi. chebellek n.poss.1s. chebellel n.poss.3s. chebellem n.poss.2s. chebellir n.poss.3p. chebelliu n.poss.2p. checheball v.s.redup. rather gray haired. cheball₂ v.s. gray-haired; white-haired. chebangel chebangel a chad el mengebangel; chobengelii, chobangel, mengebangel, chebengelel. chebaod n. side (of house, etc.). chebaod a bitang; telkib er a cherrungel, chebodel a blai, bita el chebaod er a chad, bita el a tkul a blai; chebodel. bita el chebaod expression. other side (of). chebodel n.poss.3s. chebodel a chebaod er ngii el ked. [syn: chebodelel] chebaringul n.poss.3s. anus.
chebebingoi v.s. crooked; bent in many places. chebebingoi a diak el melemalt, chebebirukel, chebebingoi el rael. chebebirukel v.s.redup. bent in many places; zigzag. chebebirukel a telkib el chebirukel, chebebingoi. chebechab₁ n.redup. dust (esp. under house). chebechab a chutem el ua chab, chebechebuul, klou a chebechab er a rael a le medirt a chutem. chebechebul n.poss.3s. chebechebul a chebechab er ngii. chebecheb v.s. lying face down; place upside down. chebecheb a terrob; diak el dengarech, chemau eou, mechebechebii, mechebecheb, ochebechebel. Cf. omchebecheb. chebecheb a bdelul expression. (head) bowed. chebecheb a btil expression. woman with hard-to-reach vagina. chebecheb el redil expression. woman with hard-to-reach vagina. chebecheb a bdelul expression. (head) bowed. chebecheb a btil expression. woman with hard-to-reach vagina. chebecheb el redil expression. woman with hard-to-reach vagina. chebechebelang v.s.inch. is getting embarrassed. chebechebelang a chebechobel; chobechebelii er a seked, merrengang, debsechelang; chebechebelel, nglengelang. chebechebul n.poss.3s. see chebechab. chebechebul a chebechab er ngii. chebechebuul chebechebuul a betok a chebechab er ngii. chebechiil n. marriage. chebechiil a sechal me a dil el dmak, talechad, teru el kaubuch. chebechilelel n.poss.3s. chelbechiil n.r.s. money given as payment to wife's family after death of husband. Udoud ma lechub e ng klalou el mo ra mle bechiil e mlad. [syn: chelebechiil. chelebechiil a udoud me a klalo el le ngai a melakl el dil me a lechub e ngii a mlad; mengebechiil, chelebechielel. ] melekoi a chebechiil expression. propose marriage. chebechilelel n.poss.3s. see chebechiil. chebechobel v.s. embarrassed. chebechobel a merur e debsochel, chemolt a blulekngel a chebechobel, nglengael. chebedel₁ n.poss.3s. stem of leaf. chebedel₂ chebedel a chebaod er ngii el ked. chebedel a kesol n. nephew or niece of male (i.e. children of male's sister). Ngelekel a ochedal el sechal ma lechub e ng redil. chebedelakesol chebedelakesol a ngelekel a redil el ochedal a chad. chebedes n. leprosy. chebedes a ta er a bedengel a rekdel a buld.
chebelall v.a.s. is to be poured out. chebelall a kirel el mochubel; moitel, ochebelall, olechubel a ralm, ochebelel. chebellam n.poss.1pe. see cheball. chebellang v.s.inch. graying. chebellang a mla mo cheball; becheleleu a chiul, chuodel a chebellang. chebelled n.poss.1pi. see cheball. chebellek n.poss.1s. see cheball. chebellel n.poss.3s. see cheball. chebellem n.poss.2s. see cheball. chebellir n.poss.3p. see cheball. chebelliu n.poss.2p. see cheball. chebeludes n. bush in soapberry family. chebeludes a ta er a bedengel a mekekerei el kerrekar. chebengall v.a.s. is to have someone facing towards him, her or it. chebengelall v.a.s. chebengelall a kirel el mechebangel, chemau ngii; chobengelii a ouchais, mengebangel. chebengoll v.s. ashamed (of oneself, one's behavior); (behavior) shameful. chebengoll a klasekl, sekemerur, kmes a bedengel er a ngloik, chebengoll a cheldechedechal. cheberdil₁ n.poss.3s. young sprout or frond (of any tree or plant). cheberdil a blutek el llel a dellomel; beches el duubech el llel a lius, cheberdil a kerrekar; cheberdil a lius, cheberdil a kebui. cheberdil a redil expression. beautiful or appealing girl. cheberdil a rengul expression. object of one's feelings/affections. cheberdil₂ cheberdil a keseuaol, mekreos; cheberdil a kall ma klalo; klungiolel; mekreos er a reng el ngalek. cheberdil a redil expression. beautiful or appealing girl. cheberdil a rengul expression. object of one's feelings/affections. cheberdord cheberdord a mekekerei el suebek el charm el soal ngar er a olbidel. cheberdored n. black beetle; stinkbug; pinwheel (toy made of coconut leaves). chebesad n.poss.1pi. see chebesal. chebesak n.poss.1s. see chebesal. chebesal n.poss.3s. underarm; armpit. chebesal a mesekmel a uchul a chimal, mesikm. chebesad n.poss.1pi. chebesak n.poss.1s. chebesam n.poss.2s. chebesmam n.poss.1pe. chebesmiu n.poss.2p. chebesam n.poss.2s. see chebesal. chebesechang₁ v.s.inch. becoming strange (in one's behavior). chebesechang₂ see chebosech. chebesechang a di kea le melaok; mla mo chebosech; mla mo diak a lekel. chebesmam n.poss.1pe. see chebesal. chebesmiu n.poss.2p. see chebesal. chebesrir n.poss.3p. see chebesal. chebiball v.a.s. is to be made round or rounded. chebibeall v.a.s. chebibeall a kirel el mechibeob; mengibeob er ngii. chebibech n. looking-glass tree. chebibech a ta er a bedengel a kerrekar. chebicheb chebicheb a ta er a bedengel a kerrekar. chebiei n. seeded breadfruit; edible seed of breadfruit. chebiei a ta er a bedengel a meduu; kall a chiuesel. chebil n. woman (used only in names and titles). chebill₁ v.a.s. to be carried under the arm. chebill a kiukuall; kirel el mechabl; choblii a ngalek; chuabl, a ngalek a chebill; cheblel. chebill₂ n.a.s. curtain or partition in house (hanging down to level of armpit). chebill a kiukuall; kirel el mechabl; choblii a ngalek; chuabl, a ngalek a chebill; cheblel. chebill₃ chebill a orars er a blai; mla ruebet a chebill er a smecher; orars el melenget. chebingel₁ n.a.s. papaya fruit. chebingel₂ n. large fishtrap. chebingel a cheldukl el bad el mengaud a ngikel, chebngelel. chebngelel n.poss.3s. mengebingel v.i. build chebingel (in particular place). mengebingel a ngar er a chei er a chebingel; melemed er a ngikel er a chebingel. chebingel₃ v.a.s. (fruit) is to be picked or plucked. chebingel a kirel el mechib; chibngii,chuib, meradel a chebingel, chebngel. chebirekelel chebirekelel a chebirukel er ngii. chebirukel v.s. crooked; bent; (limbs) deformed. chebirukel a diak le melemalt, mengebirukel, chebirukel el rael; choibirekelii, chebirkelel. Cf. mengebirukel, chebirukerreng. chebebirukel v.s.redup. bent in many places; zigzag. chebebirukel a telkib el chebirukel, chebebingoi. chebirukel a osengel expression. one's vision is crooked. chebirukel el chad expression. unfair or deceptive person. chebirukel el oldasu expression. irrelevant thought. chebirukel el tekoi expression. false or deceptive speech or matter. A chelbirukel a diak lochellii a llemalt, engdi chebirukel. Crookedness will not bear straight, it will always be crooked. chebirukel a osengel expression. one's vision is crooked. chebirukel el chad expression. unfair or deceptive person. chebirukel el oldasu expression. irrelevant thought. chebirukel el tekoi expression. false or deceptive speech or matter. chebirukerreng n. unfairness; inconsiderateness. chebis n. spinning top (with a string). chebis a klalo el mengebis, chobisur, chobis, chebisul. Cf. mengebis. chebisul n.poss.3s. see chebis. cheblad v.s. (person) deceptive; cheating; dishonest. cheblad a diak el melemalt a omerellel; mengereker el mengeblad, chobeldir a metitur, choblad a udoud, chebirukel el chad, chelebeldil. chebleblel see mengeblabl. chebleblel a omengeblabl er ngii; mengeblabl. cheblel cheblel a omengabl er ngii er a rengalek, mengabl. chebmam n.poss.1pe. see chab. chebmiu n.poss.2p. see chab. chebngelel n.poss.3s. see chebingel. chebodel n.poss.3s. see chebaod. chebodel a chebaod er ngii el ked. chebodelel see chebodel. chebosech v.s. (fish, meat) lean or lacking in fat. chebosech a otikereker; diak el melaok. chebesechang v.s.inch. becoming strange (in one's behavior). chebosech a ngerel expression. boring; dull; poor at speaking. chebosech a rengul expression. boring; dull; poor at speaking. chechebosech v.s.redup. rather lean or lacking in fat. chechebosech a telkib el chebosech. chebosech a ngerel expression. boring; dull; poor at speaking. chebosech a rengul expression. boring; dull; poor at speaking.
chebrir n.poss.3p. see chab. chebsadel₁ chebsadel a ta er a bedengel a ngikel. chebsadel₂ n. type of fishtrap. chebsel₁ n.poss.3s. see chubs. chebsel a omengubs er ngii; mengubs; merechorech a sers me a mesei. chebsel₂ n.poss.3s. see chubs. chebsel a mla mo mechubs, kltkat el uach a mla mo mechubs,. chebsuul₁ n.a.s. grindstone. chebsuul a klalo ngiterebis; mesil el ororem e omtanget e meruul a betok kakerous el klalo. Cf. mengebis. chebsuul ngau expression. grindstone which turns and produces sparks. [syn: chebsuulngau. chebsuulngau a klekedall el cheterebsuul er a omerorem el klalo; duorem a oles, dormii a kamang; meroremang; merorem a otilech.] chebsuul₂ v.a.s. is to be spun;. chebsuul ngau expression. grindstone which turns and produces sparks. chebsuulngau see chebsuul ngau. chebsuulngau a klekedall el cheterebsuul er a omerorem el klalo; duorem a oles, dormii a kamang; meroremang; merorem a otilech.
chebubarmad chebubarmad a rdechel a lius el klou er a chesbad.
chebuchel n.poss.3s. see chebouch. chebud₁ n.poss.1pi. our (inclusive) ashes; fireplace; hearth. chebud₂ n. grasshopper. chebud a mengelekel a charm el suebek el menga llel a dellomel. chebuk n.poss.1s. see chab. chebul₁ n.poss.3s. see chab. chebul₂ n.poss.3s. see chub. chebul a chub er ngii el udoud; mengub a klalo er a soal. chebum n.poss.2s. see chab. chebuul₁ v.s. poor; pitiful; miserable; of low family; unfortunate; pitiable. chebuul a olengesonges a lousbech; kesai a kelel me a ududel, diak a ngera er ngii; chelebulel, diak a mekerreuir. ousesechebuul v.i. pretend to be in poverty or misery. ousesechebuul a ouchechebuul er ngii, leko ng chebuul. remechebuul n.pl. those of low family; the poor. remechebuul a betok el chad el chebuul; ngar er eou el chad el mengebuul, chelebuul. chebuul₂ v.a.s. to have ashes put on it. chebuul a kirel el mechab; locha chab er ngii; chobur, chuab a dellomel, mengab. chebuul₃ v.a.s. is to be given gift (sometimes, out of pity); is to be bribed. chechall v.a.s. (ingredients for betel nut chewing) are to be supplemented with tobacco. cheche baby. defecate. (Similar word in many languages due to it being an ononomatopoeia.). checheball v.s.redup. rather gray haired. chechebangel v.s.redup. (man) always staying home with his wife. chechebangel a soal el mengebangel er a chebengelel. chechebosech v.s.redup. rather lean or lacking in fat. chechebosech a telkib el chebosech. chechedall v.a.s. chechidel. chechedall a kirel el mecheched; chochedii, mengeched a lius, chechedel. chechedel n.poss.3s. see cheleched. chechel n.poss.3s. see cheech. checherd v.s.redup. impatient; fed up with. checherd a seselk a rengul; checherd a rengul er a cherrodech, checherdel a rengul. bechecherd a rengul expression. irascible; easily fed up with. checherd a rengul v.s.redup. impatient; fed up with. checherd a rengul v.s.redup. impatient; fed up with. checherdel checherdel a seselk; checherdel a seselk a rengul; checherdel a rengul er a bleketekoi. chechetall see chechutel. chechetall a chechutel; menguchet a deb; ongchutel.a chechetall. chechetid n.poss.1pi. see chechetil. chechetik n.poss.1s. see chechetil. chechetil n.poss.3s. sort of dislike. chechetil a telkib el chetil. chechetid n.poss.1pi. chechetik n.poss.1s. chechetim n.poss.2s. chechetmam n.poss.1pe. chechetmiu n.poss.2p. chechetim n.poss.2s. see chechetil. chechetmam n.poss.1pe. see chechetil. chechetmiu n.poss.2p. see chechetil. chechetrir n.poss.3p. see chechetil. checheu n. rumor; news. checheu a klakelulau; omelaes, klou a checheu er a beluu el kirel a eoud er a omeluk el chutem. chechidel see chechedall. chechidel a chechedall. chechii v.pf.3s. see mengeech. chechuarm v.s.redup. suffer to some extent. chechuarm a telkib el chuarm.
chechutel v.a.s. is to be chewed on. chechutel a deb me a ongchutel; menguchet a deb. ched₁ n. low tide. ched a meched; kesai a ralm; chedelchei; chedil a omouachel. Cf. meched, omekched. ched el kebesengei expression. low tide at night. ched el tutau expression. low tide in the morning. chederreng expression. thirst. chedil n.poss.3s. chedil a chei expression. low tide. chedil a reng expression. thirst. cheleched n.redup. area of shallow water (usually exposed at low tide and good for fishing). cheleched a chei, daob, kereker. ched₂ see meched. ched a ched el reng, meched a rengul, soal melim a ralm. ched el chei (normal) low tide. ched el kebesengei expression. low tide at night. ched el keriik rising tide (in morning). ched el tuich expression. tide suitable for night fishing with torch. ched el tutau expression. low tide in the morning. chedad n.poss.1pi. our (inclusive) relative. chedak n.poss.1s. see chad. chedal n.poss.3s. his or her person or relative. chedal a kmeed er ngii el chad, kauchad, Calista a chedal a Toni. Ngera rolem el mo chedal? How are you related? chedal a cheldebechel expression. member of the group. chedal a chelid expression. person having religion; believer. chedal a ochil expression. lap; upper thigh. chedalengobel n. type of clam. chedall₁ chedall a klou; chedall a rengul el chad a ulserechakl a rengul; klou a rengul. chedall₂ v.a.s. chedall a kirel el mecheed; mengeed a rechad; chemeed a klauchad, mo ungil el kerekikl a rechad. chedam₁ n.poss.2s. your (singular) relative. chedam₂ n. father (used as term of address). chedam a sechal el oungalek; chedam a okedongel a ngalek el mo er demal. Cf. klechedam. chedang n. father (term of address less formal than chedam). delal a demak expression. my paternal grandmother. demad n.poss.1pi. demak n.poss.1s. demal n.poss.3s. demal a chedam er ngii el ngalek; kldemaol; demal a sechelik. demal a delak expression. my maternal grandfather. demal a demak expression. my paternal grandfather. demam n.poss.2s. demerir n.poss.3p. demmam n.poss.1pe. chedameang chedameang a kibetiekl el mechas rengul; a chedameang a kekerei ngikell! chedang n. father (term of address less formal than chedam). chedaol v.s. holy; sacred; (woman's private parts) not to be touched. chedaol a meang; chengal a beluu; chedaol el ralm, blil a chelid a chedaol, chedolel.
chedaol el ralm expression. holy water. chedbechelel n.poss.3s. brain; seed still in pod; (edible) heart of palm. chedead₁ n. jellyfish; nettle;. chedead a charm er a daob. chedead v.s. not knowing where to go. chedead₂ v.s. not knowing where to go.
chedeaoch₂ chedeaoch a la er a bedengel a ngikel.
chedebsachel n. Eugenia plant/fruit. chedebsachel a kerrekar ei bekerekard me a becheleleu a rdechel; kall a rdechel.
chedebsungel n. goat fish. chedebsungel a ta er a bedengel a ngikel.
chedechall v.a.s. is to have glow cast upon it. chedechall a kirel el obtanget el mo mengeldoech; toluk a chedechall, cheldoech, cheldechel. chedechedechal v.a.s. chedechedechal a kirel mechiut el mo telengtungd; mengedeched er ngii. chedechedechaol v.a.s. is to be talked about or discussed. chedechedechaol a kirel el mo rengii a tekoi; kirel el mechedecheduch; chedechedechaol el kirel a betok el ngodech el omerellel. chedechedoi chedechedoi a ungil el melekoi; melolaok a cheldechedechal; chedechedoi el ounged a rechad. Delmedemek ma blekongesenges, ma omengeluch. chedechellel n.poss.3s. see chedecholl. chedecheos n. time between mid-morning and late afternoon. chedecheos a mellomes el diak el klebesei, cheldecheos. chedecholl n. woven mat. chedecholl a chelaus el such el usbechall er a cheliuaiu. chedechuall v.a.s. is to be fixed/arranged. chedechuall a udesuall; kirel el mechedechuul; chodechulii a smecher el mo er a osbitar; mengedechuul er a rengeasek el mo bekengerachel. chedechudel v.s. angry at (someone). chedechudel a rengul; checherd a rengul; seselk a rengul; cheldechudel el reng; chedechulel. bechedechudel a rengul expression. irritable. chedechulel₁ chedechulel a omengedechuul er ngii, mengedechuul, osiik a rolel; cheldechulel. chedechulel₂ n.poss.3s. see chedechuul. chedechuul₁ n. knack/magical power for doing things; blueprint; plan (for house, bai, etc). chedechuul a dachelbai; meduch el mengedechuul, chodechulii a oumekngit el mo ungil, chudechuul a chetituokel el tekoi, chedechulel. Cf. cheldechuul. chedechulel n.poss.3s. chedechuul v.s. ingenious; clever; inventive. chedechuul a dachelbai; meduch el mengedechuul, chodechulii a oumekngit el mo ungil, chudechuul a chetituokel el tekoi, chedechulel. chedechuul₂ v.s. ingenious; clever; inventive. chedechuul a dachelbai; meduch el mengedechuul, chodechulii a oumekngit el mo ungil, chudechuul a chetituokel el tekoi, chedechulel. chedei n. mother (term of address less formal than chedil). chedei a ngakl el usbechall er a okedongel er a chedil; e chedei. chedel n.poss.3s. cord or thread for patching. chedel a cheed er ngii, mengeed a klauchad. chedelall v.a.s. are to be collected/assembled. chedelam n.poss.1pe. see chudel. chedelang v.s.inch. is getting grassy. chedelang a mocha er ngii a chudel. chedelchei chedelchei a chedil a chei; meched. chedeled n.poss.1pi. see chudel.
chedelek n.poss.1s. see chudel. chedelekelek v.s. black. chedelekelek a ilkolk; ko er a bedengel a chas, chedelekelek a diak le bechachas. Cf. mengedelekelek, cheldelekelek. chedelekelek el chad expression. person of African descent. mechedelekelek v.s. black (optional with plural objects). mechedlekelek a betok el chedelekelek; diak le becheleleu. chedelekelek el chad expression. person of African descent. chedelekelek el sausab expression. spade (in cards);. chedelekelekall₁ v.a.s. is to be slapped. chedelekelekall a kirel el obar; chodelekelekii a chetelaol, chedelekelekel. chedelekelekall₂ v.a.s. is to be blackened. chedelekelekel chedelekelekel a mengelebed er ngii, omengedelekelek er ngii. chedelel n.poss.3s. see chudel. chedelel a chudel er ngii. chedelem n.poss.2s. see chudel. chedelir n.poss.3p. see chudel. chedeliu n.poss.2p. see chudel. chedellumel₁ n. cooked tapioca. chedellumel a ngeasek el diokang el mereched el mo mark; chedellumel el diokang. chedellumel₂ chedellumel a ngar ngii a ralm er ngii; bail a deblechelech er a ralm, chedellumel el taor. chedelreng chedelreng a ousbech a ilumel, meched a rengul, aki medei er a chedelreng e le ng diak a ralm. chedemam n.poss.1pe. see chad. chedemiu n.poss.2p. see chad.
Ucherkemul el chedeng expression. one of legendary chiefs of Ngeaur. chedengal n.poss.3s. see chad. chedengal a chad; chedengal a babii, chedengal a rrull.
chedengang v.s.inch. becoming alive; reviving. chedengang a sobelang er a kodall mesisichang, dikea le mad. chedengaol₁ v.s. have a large liver. chedengaol a melaok a chedengal; chedengaol el rrull. chedengaol₂ v.s. sick with jaundice. chedengaol a secher, rekdel a chad. chedengaul v.s. have a large liver; sick with jaundice. chedenguchei n. type of shark. chedenguchei a ta er a bedengel a ngikel. chederdall chederdall a derdall; kirel el merreder; rebeluu a chederdall er a bdelul a beluu, chederdellel. chederdellel chederdellel a beluu el derdellel, Oreor a chederdellel a lbedul. chederdubech n. (edible) heart of coconut tree; heart of palm. chederdubech a cherrengul a dellomel, kmeed er a cheberdil el medemedemek. chederedall₁ v.a.s. is to be headed/ruled/governed/explained; under someone else's power/supervision. chederedall₂ n.a.s. subject; inferior. Cf. merredel, oumerredel. chederedall₃ v.a.s. is to be explained. chederedall₄ v.a.s. are to be put together or into order; are to be arranged. chederedellel n.a.s.poss.3s. see chederedall. chederemotall chederemotall a ouedikel er ngii; kirel el mechederemaot; chodermotii a ralm; choderemaot, mengerechar a mengederemaot, chederemotel. chederemotel chederemotel a omengederemaot er ngii el ralm.
chederir n.poss.3p. see chad. chedermotall v.a.s. (water) is to be stirred or agitated. chederngais chederngais a urech, ngisel a kud. chederngor n. type of trepang. chederreng expression. thirst. chedesall see chedukl. chedesall a kirel el mechades er a bad; chodesii, chemades, mengades a rael, chedesel. chedesaoch n. coconut frond just before beginning to turn brown; (white-capped) waves; old pepper leaves (used for chewing with betel nut). chedesaoch a ouiuul el daob; meklou el daob; daob a ouchedesaoch. mengedesaoch v.i. (boat, etc.) make waves. mengedesaoch a bekerurt el ert el meruul a chedesaoch; chedesochel a ert. ouchedesaoch v.i. (ocean) agitated with white-capped waves; (coconut tree) have chedesaoch. ouchedesaoch a ngar ngii a chedesaoch, daob a ouchedesaoch. chedesel n.poss.3s. see chades. chedesel a chades er ngii beluu. chedib n. small black ant. blil a chedib expression. anthill. chediball v.a.s. is to be carved, whittled or seduced by flattery. chediball a kirel el mecheduib, chodibii a itabori, choduib a ordomel;.mengeduib a omekord. chedibel a ordomel. chedibel chedibel a omengeduib er ngii, mengeduib. chedidiich v.s. (skin) smooth or shiny. chediilchei n. sections of hull of canoe between bachedulematel and bachedchediilchei. bachedchediilchei n. protruding struts in middle of each end of canoe. bachedchediilchei a klekedellel a mlai er a daob. chediilechei chediilechei a klekedellel a mlai er a daob. chediilmekemad n. section inside hull of canoe at chediilchei used for protection during battle. chediilmekemad a klekedellel a kabekel er a mekemad. Cf. chediilchei. chedil₁ n. mother (used as term of address). chedil a okedongel a ngalek el mo er a delal, chedil a kubengkem. Cf. chedei, klauchedil, redil, klechedil, modil, kedelal. delad n.poss.1pi. delak n.poss.1s. delal n.poss.3s. delal a chedil er ngii; dil el oungalek er ngii a delal. delal a blai expression. very large house. delal a chelebuul expression. disaster; calamity. delal a delak expression. my maternal grandmother. delal a diall expression. tremendous ship. delal a kar expression. syn. ongael. delam n.poss.2s. delmam n.poss.1pe. delmiu n.poss.2p. derrir n.poss.3p.
chedil₂ interj. Uh-Oh! (exclamation uttered when accident occurs). Alas! chedil a okedongel a ngalek el mo er a delal, chedil a kubengkem. chedil₃ n.poss.3s. see ched. chedil a chei expression. low tide. chedil a orakiruu apogee tide at full moon. chedil a reng expression. thirst. chedil a tab el buil expression. apogee tide on first day of new moon. chedngisam n.poss.1pe. see chedngisel. chedngised n.poss.1pi. see chedngisel. chedngisek n.poss.1s. see chedngisel. chedngisel n.poss.3s. testicles. chedngisam n.poss.1pe. chedngised n.poss.1pi. chedngisek n.poss.1s. chedngisem n.poss.2s. chedngisir n.poss.3p. chedngisem n.poss.2s. see chedngisel. chedngisir n.poss.3p. see chedngisel. chedngisiu n.poss.2p. see chedngisel. chedoam n.poss.1pe. see chado.
chedoed₁ n.poss.1pi. our (inclusive) roof.
chedoek n.poss.1s. see chado. chedoel n.poss.3s. see chado. chedoem n.poss.2s. see chado. chedoir n.poss.3p. see chado. chedoiu n.poss.2p. see chado. chedolall v.a.s. chedolall a kirel el mechedaol; mengedaol er a ongdibel, chemedolii, chemedaol a blai, chedolel. chedolii v.pf.3s. see mengedaol. chedolii a mengedaol er ngii. chedongall v.a.s. is to be blessed or sanctified. chedool v.a.s. is to be roofed. chedool a lechengaol a chado er ngii; locha chado er a blai, chodeuii, chemado, mengado er ngii, chedouel. chedouel chedouel a chado er a blai; omengado er ngii; mengado.
chedukl v.a.s. is to be paved with stones. chedukl a kirel el mechades; chodesii a rael, chemades, olbed a chedukl, chedesel. Chedul n.poss.3s. also, religion; belief. chedul a chelid er ngii, Dios a Chedul a beluulechad. chedul₁ chedul a kerrekar el llemolem er a uchub er a blai. chedul₂ n.poss.3s. center. chedul a bilas expression. center of boat. chedul a blai expression. main horizontal beam of thatched roof. chedul a bilas expression. center of boat. chedul a blai expression. main horizontal beam of thatched roof. chedull see chedelall. chedull a kirel el mechudel, oldak; chudelii, chemudel a lius, mengudei, chedelel. chedusongeb chedusongeb a chetngaid; chetekl diak le mesengaked, chedusongeb el chad, chedusongeb el lius. cheech₁ n. twisted tobacco or cigarette tobacco chewed with betel nut. Cf. mengeech. cheech₂ v.pf.3p.inan. add tobacco to multiple betel nut chews. cheed cheed a klekedall; kldachelbai el mengeed; oldak el mo tang; chedel a mlai, mengeed, chedel a klauchad. chei n. ocean; sea; place for fishing. chei a klou el daob; cheleched, chei a belual a rokui el cheled. bad el chei expression. porous stone in sea. dmolech a chei expression. high tide. kekere a chei expression. tide is low (but not as low as normal). klou a chei expression. tide is low. ngar er a chei expression. fish for (food); take (food) from sea. tekoi er a chei expression. words of criticism for poor fishing ability. [syn: tekoi el chei]
cheii interj. is that so? (sarcastic). cheii a mechas a rengul; kongei, olengesenges, cheii ng mludechem el olab a ice! cheikl v.a.s. cheikl a kirel el mechais, choisii, chemais a kebui, mengais a llel a meradel; chisel a kebui. cheiko see muiko.
cheio n. (Jap.) nutrition; nutritional value. cheisech₁ n. permanent stain. cheisech a osechel a tuu me a chemachel me a kerrekar el ngar a mamed, chisechel a dait. cheisech v.s. stained (permanently from betel nut juice; banana juice; etc.). cheisech a osechel a tuu me a chemachel me a kerrekar el ngar a mamed, chisechel a dait. chisecham n.poss.1pe. chiseched n.poss.1pi. chisechek n.poss.1s. chisechel n.poss.3s. chisechel a cheisech er ngii. chisechem n.poss.2s. chisechir n.poss.3p. cheisech₂ v.s. stained (permanently from betel nut juice; banana juice; etc.). cheisech a osechel a tuu me a chemachel me a kerrekar el ngar a mamed, chisechel a dait. cheisei n. (Jap.) sanitation (inspection); hygiene. chad er a cheisei expression. sanitation inspector. mekngit er a cheisei expression. bad for the health; (person) poor in personal hygiene.
cheiukl₁ cheiukl a klekedall er a chad el omech er a chelechad me a bedul. cheiukl₂ cheiukl a omengitakl; ungil el cheiukl a ungil a chiklel, ungil a cheliteklel. chekid n.poss.1pi. see chekil. chekik n.poss.1s. see chekil. chekil n.poss.3s. his/her/its rope. chekil a kedols e klou el kerreel, chekil a okul a bilas, cheklil. chekid n.poss.1pi. chekik n.poss.1s. chekim n.poss.2s. chekmam n.poss.1pe. chekmiu n.poss.2p. chekim n.poss.2s. see chekil. cheklechall v.a.s. cheklechall a kirel el mecheklachel; choklechelii a kar, mengklachel er ngii; choklachel, cheklechelel a kar. cheklecham n.poss.1pe. see chesulech. chekleched n.poss.1pi. see chesulech. cheklechek n.poss.1s. see chesulech. cheklechel₁ n.poss.3s. see chesulech. cheklechel a beldokel; bedengel ulekoad el chad. cheklechel₂ n.poss.3s. see chesulech. cheklechelall v.a.s. is to be cleaned by shaking with water inside; is to be shaken. cheklechelel cheklechelel a omengklachel er ngii; mengklachel. cheklechem n.poss.2s. see chesulech. cheklechir n.poss.3p. see chesulech. cheklechiu n.poss.2p. see chesulech. cheklel₁ cheklel a oungeroel; omengokl er ngii; choklii er a omelim el rrom. cheklel₂ n.poss.3s. see cheokl. cheklel a cheleokl; mla mecheokl er a tengdel a ngikel, cheokl. cheklmuk v.s. (person) quiet, silent or taciturn. cheklmuk a chad el di lmuk; luk; chad el kesai a tekoi er a ngerel. chekmam n.poss.1pe. see chekil. chekmiu n.poss.2p. see chekil. chekngaid see chetngaid. chekngidam n.poss.1pe. see chekngidel. chekngided n.poss.1pi. see chekngidel. chekngidek n.poss.1s. see chekngidel. chekngidel n.poss.3s. skinniness. Cf. mengetngaid. chekngidam n.poss.1pe. chekngided n.poss.1pi. chekngidek n.poss.1s. chekngidem n.poss.2s. chekngidir n.poss.3p. chekngidem n.poss.2s. see chekngidel. chekngidir n.poss.3p. see chekngidel. chekngidiu n.poss.2p. see chekngidel. chekrir n.poss.3p. see chekil. chelab v.r.s. has ashes put on it. chelab a mla mechab; ngar ngii a chab, chobur, chuab, sers a chelab, chebul. Chelab n. hamlet in Ngerard. Chelab a chimo er a rengedel a beluu er a Ngeraard. chelabl v.r.s. carried under arm. chelabl a chelebill; mla mechabl, choblii a ngalek, chuabl a babier er ngi, cheblel.
chelad v.r.s. (ear) slapped. chelad a oumechad er ngii; diak el soal remenges, mla chemad a dingal. chelad a dingal expression. unconcerned; stoned; intoxicated from marijuana. cheladel v.a.s. easily consoled. chelades v.r.s. paved with stones; (stones) piled up. chelades a mla mechades; cheldukl. chelado v.r.s. roofed. chelado a mia mechado; cheldool, chodeuii, chemado a blai. chelaet v.r.s. (rope; wire; fishing line; etc.) wound; (baby) cuddled. chelaet a mla mechaet; iluodel iliud, chemetii, chemaet a ekil. chelaiechang n. type of lizard. chelaiechang a kekerei el charm el melekesako er a chutem; chelaich a kebliil er a tudaol. chelais₁ n. leaves (plucked off plant); fishing basket (made of coconut leaves). Cf. mengais. chelasam n.poss.1pe. chelased n.poss.1pi. chelasek n.poss.1s. chelasel n.poss.3s. [syn: chelisel. chelisel a chelasel. chelisel. chelisel a chelasel. ] chelasem n.poss.2s. chelasir n.poss.3p. chelais₂ v.r.s. (leaves) plucked or stripped off plant. chelais a nglai; mla mechais; choisii, mengais a kebui, chemais a kebui, chisel a kebui. chelakngikl n. Palauan honey bee (does not sting). [syn: chelatngikl. chelatngikl a charm el melenges; meruul a ilaot.] blil a chelakngikl expression. bee hive. ilotel a chelakngikl expression. honey. chelalb v.r.s. (outer surface of betel nut fiber) stripped off; (wood) whittled. chelall v.r.s. dipped. chelall a mla medilech; mla mechall; chollii, chemall a chimal, mengall a chimai er a ralm; chellel a chim. chelam v.r.s. broken in two (see mengam). chelam a chelemuul; mla mecham; chomur, chuam a rachel, mengam, ochil a chelam, chemul a uach. chelam a rengul expression. heartbroken. chelamech v.r.s. (betel nut) chewed; (tobacco) smoked. chelamech a mla mechamech; chomechii, chuamech a buuch, chemelel a chelamech meng dikeang. chelang n. dessert made by adding coconut milk (disech) and sugar to boiled taro stems. chelang a chelabed; chelechedal a dait el kliou; cheliotel e ngar er ngii a merekos er ngii.
chelarem
chelas₂ v.r.s. blackened with soot or ink; (pot) burned or discolored. chelas a delul; mla mechas; chosir, chemas a ngeliokl. chelasam n.poss.1pe. see chelais. chelased n.poss.1pi. see chelais. chelasek n.poss.1s. see chelais. chelasel n.poss.3s. see chelais. chelasem n.poss.2s. see chelais. chelasir n.poss.3p. see chelais. chelasiu n.poss.2p. see chelais. chelat₂ v.r.s. smoked (fish). chelat a ulekmarek el ngikel er a chat; cheltuul; mla mechat, chotur, chemat a ngikel, chetul. chelatngikl see chelakngikl. chelatngikl a charm el melenges; meruul a ilaot. Aikal chelatngikl a melnges. The Belauan honey bees are making honey.
chelaus₁ chelaus a mla mechaus; chousii a oruikl, chemaus a tet, chusel. chelaus₂ v.r.s. sprinkled with lime; woven. chelaus a mla mechaus; chemelel a chelaus, mengaus, chusel a chemachel. chelbakl n. sweetened crushed tapioca or taro wrapped in leaves and boiled. chelbakl a kall el rremet er a merekos e ngeliokl; chelbakl el brak, chelbeklel. chelbeklam n.poss.1pe. chelbekled n.poss.1pi. chelbeklek n.poss.1s. chelbeklel n.poss.3s. chelbeklem n.poss.2s. chelbeklir n.poss.3p. chelball v.a.s. (outer surface of betel nut fiber) is to be stripped off; (wood) is to be whittled. chelbechebel chelbechebel a ududel el chelebucheb. chelbechielel chelbechielel a udoud el ngii a mlengebechiil. A chelbechielel a delemam al silkur a okdememlam. Our uncle recieved her alimony. chelbechiil n.r.s. money given as payment to wife's family after death of husband. Udoud ma lechub e ng klalou el mo ra mle bechiil e mlad. chelbechobel chelbechobel a nglengael el tekoi; klou el chellebechobel; dimlak a okedongam e mo duum. chelbeklam n.poss.1pe. see chelbakl. chelbekled n.poss.1pi. see chelbakl. chelbeklek n.poss.1s. see chelbakl. chelbeklel n.poss.3s. see chelbakl. chelbeklem n.poss.2s. see chelbakl. chelbeklir n.poss.3p. see chelbakl. chelbekliu n.poss.2p. see chelbakl. chelbel₁ n.poss.3s. see chalb. chelbel₂ chelbel a diak lodengei a sesaod, ng diak lodengei telngachet, kede mesaod e ngii a chelbel. chelbel₃ chelbel a omengalb el mengchongch er ngii. chelbelel see chelbel. chelbelel a chalb er a blai, chellibel, blimam a edei a chelbelel. chelbellel see chelbel.
chelbuil n. surgeon fish. chelbuil a ta er a bedengel a ngikel. chelchelool chelechelool a cholo el ngar er a bedul e mekekad. cheldam n.poss.1pe. see chold. cheldebechel n. club; society; association. cheldebechel a cheldellir a rechad el oba ta el uldasu, Ngarametal a cheldebechel er a Oreor. chedal a cheldebechel expression. member of the group. cheldebechelel n.poss.3s. club of same status in neighboring villages; member of club who is responsible for being host to member of sister club. cheldebechelel n.poss.3s. club of same status in neighboring villages; member of club who is responsible for being host to member of sister club. cheldechedechal n.poss.3s. see cheldecheduch. cheldechedechal a cheldecheduch er a mlad el chad. cheldecheduch₁ n.r.s. conversation; speech; meeting; story; folktale; conference about one month after death of spouse to settle estate. cheldecheduch a tekoi el medung, mengedecheduch el mesaod a chutem; omengedecheduch, chedechedechal. bekedechedechaol v.s. prone to talking/having conversation. chad er a cheldecheduch expression. story teller; person skilled in talking or having many girlfriends. cheldechedechal n.poss.3s. cheldechedechal a cheldecheduch er a mlad el chad. cheldecheduch₂ v.r.s. talked about; discussed. cheldecheduch₃ n. type of fish. cheldechel₁ n.poss.3s. see cheludech. cheldechel₂ n.poss.3s. see cheldoech. cheldechel a cheldoech er ngii, mengeldoech, cheldechel a toluk. cheldecheos n. time around noon; middle of day. cheldecheos a chedecheos. cheldechulel n.poss.3s. see cheldechuul. cheldechulel a cheldechuul er ngii, mengedechuul.
cheldechuul₁ v.r.s. fixed; arranged. cheldechuul a mengedechuul; mengituuk el osiik a rolel el mo ungil, chodechulii me ng mo er a skuul, chudechuul. cheldechuul₂ n.r.s. way or method of doing something; way of stopping or avoiding something. cheldechulel n.poss.3s. cheldechulel a cheldechuul er ngii, mengedechuul.
chelded n.poss.1pi. see chold. cheldek n.poss.1s. see chold. cheldeklel n.poss.3s. see cheldukl. cheldeklel a cheldukl el ngii a mlengades er ngii. cheldel n.poss.3s. see chold. cheldel a chold er a chad, chemold. cheldelekedekel n.poss.3s. see cheldelekelek. cheldelekelek₁ v.r.s. blackened; (face) slapped. cheldelekelek₂ n.r.s. blacknes; dark pigmentation of skin. cheldelekelek a chedelekelek er ngii. cheldelel n.poss.3s. see cheludel. cheldellel₁ n.poss.3s. see cheldull. cheldellel₂ n.poss.3s. gathering; assembly. cheldellel a cheldull er ngii; cheldellel a klobak, cheldellel a udoud a $5,000. cheldellumel v.r.s. (tapioca) cooked. chedellumel a mla mechedellumel; chedellumel el tuu. cheldem n.poss.2s. see chold. cheldemam n.poss.1pe. see cheled. Ng kmal mle meringel a daob meng dimlak a cheldemam. We didnt catch anything as the waves were really strong. cheldemiu n.poss.2p. see cheled. cheldeng₁ n.r.s. enclosed part of house where precious family items are kept. cheldeng a telia er a blai, uchul a orengodel, kingellel a merreder. Cf. mengedeng. cheldeng₂ v.r.s. confused; puzzled; perplexed. cheldeng a milkolk a rengul; diak le mesaod a tekoi er ngii. cheldeng a rengul expression. confused; surprised; stubborn; dull-witted; slow (in understanding). cheldengokl v.s. unconscious. cheldengokl a smecher el di kea lolekoi; ng ocherur er a kodall. cheldereder v.r.s. explained. cheldereder a selaod; mla mechedereder me ng medengei;. chederderel. chelderemaot chelderemaot a cherrechar; mla mechedremaot; choderemotii a ralm, mengederemaot, chederemotel. chelderir n.poss.3p. see cheled. cheldermaot v.r.s. (water) stirred or agitated. chelderoder v.r.s. put together or into order; arranged. cheldid n.poss.1pi. see cheled. Cheldii Somebody's farted. cheldik n.poss.1s. see cheled. cheldik el ngikel expression. the fish I've caught. cheldil n.poss.3s. see cheled. cheldil a cheled er ngii el sechal. Aikel cheldil el iaus a kmal ungil cheltuul. The yellow striped sweet lips we caught last night are good smoked. cheldim n.poss.2s. see cheled.
cheldingel n. finger; appendage (of hand, foot, etc.). cheldingel a cheldngelel a chim me a ouach; cheldingel a eim er a bitang; cheldngelel a tuu. cheldngelel n.poss.3s. cheldngelel a chim expression. finger. cheldngelel a oach expression. toe. cheldngelel a tuu expression. banana (connected to or separated from a bunch). cheldir n.poss.3p. see chold. cheldiu n.poss.2p. see chold. cheldngelel n.poss.3s. see cheldingel. cheldngelel a chim expression. finger. cheldngelel a oach expression. toe. cheldngelel a tuu expression. banana (connected to or separated from a bunch). cheldoech₁ n. Palauan glass money. cheldoech a udoud er a Belau; olit er a kim. cheldechel n.poss.3s. cheldechel a cheldoech er ngii, mengeldoech, cheldechel a toluk. cheldoech n. glow; luster; heaven. cheldoech a beluu er a eanged; mengeldoech. cheldoech₂ n. glow; luster; heaven. cheldoech a beluu er a eanged; mengeldoech. cheldool see chelado. cheldool a chelado. chelduib v.r.s. carved; whittled; seduced by flattery. chelduib a mla obekord; mla mecheduib; chodibii, choduib, mengeduib a ordomel; chedibel. cheldukl₁ n.r.s. jetty; stone wall; mound or platform of stones on which bai is built. cheldukl a chelades er a bad; a odesongel a cheldukl; rael a cheldukl; mla mechades. Cf. mengades. cheldeklel n.poss.3s. cheldeklel a cheldukl el ngii a mlengades er ngii.
cheldukl₂ see chelades. cheldull₁ v.r.s. collected; assembled. cheldull a chelludel; uldak el rokui; mla mechudel; mengudel, chedelel. cheldull₂ n.r.s. core of canoe where mast, soaes, etc. connect. cheleas cheleas a kall me a klalo el ngeso el mo er a merrodel er a ngelekem mengeas, chelesengel. cheleatel n.r.s. wire. cheleatel a kerreel el deel. cheletelel n.poss.3s. cheletelel a cheleatel el kloleklel. chelebacheb n. rock island; promontory. chelebacheb a mekekerei el iungs; Ngerechong me a Ngemelis a chelebacheb, chelebechebel. chad er a chelebacheb expression. inhabitant of Beliliou or Ngeaur (pejorative term). chelebechebel n.poss.3s. mengelebacheb v.i. sail/pole canoe along coast of rock island. mengelebacheb a merael a delongelel me a tkul a chelebacheb.
chelebangel v.r.s. facing towards (at close range); (person) faced with (problems, etc.); (person) looking forward to expecting (future event) (and having to deal with it). chelebangel a mengebangel; chachuchau, chelebangel a kall, chebengelel.
chelebechebel n.poss.3s. see chelebacheb. chelebechielel chelebechielel a chelebechiil er ngii el dil; ngii a mlengebechiil. chelebechiil see chelbechiil. chelebechiil a udoud me a klalo el le ngai a melakl el dil me a lechub e ngii a mlad; mengebechiil, chelebechielel. chelebechobel v.r.s. embarrassed. chelebed n. hitting object;whip, club, bat. chelebed a klalo el usbechall er a omengelebed, cholebedii a chetelaol, cholebed, chelebedel. Cf. ongelebed. chelebedam n.poss.1pe. chelebeded n.poss.1pi. chelebedek n.poss.1s. chelebedel n.poss.3s. chelebedel a diokang expression. stem of tapioca plant. chelebedel a tuu expression. stem of banana tree. chelebedem n.poss.2s. chelebedir n.poss.3p. chelebedam n.poss.1pe. see chelebed. chelebeded n.poss.1pi. see chelebed. chelebedek n.poss.1s. see chelebed. chelebedel n.poss.3s. see chelebed. chelebedel a ding outer part of ear (including lobe). chelebedel a diokang expression. stem of tapioca plant. chelebedel a tuu expression. stem of banana tree. chelebedem n.poss.2s. see chelebed. chelebedir n.poss.3p. see chelebed. chelebediu n.poss.2p. see chelebed. chelebeldil n.poss.3s. see cheleblad. chelebeldil a omengeblad er ngii. mengeblad. chelebeludes chelebeludes a teleu a rekel el delul el ngikel; diak el ungil el mark. cheleberochel cheleberochel a meringel a rengul; cheleberochel a kall a lterrekakl; di mo er a babii.
chelebet n. type of fish. chelebet a ta er a bedengel a ngikel. chelebill v.r.s. see mengabl. chelebill a ngar ngii a chebill, urrebet a orars er a smecher; smecher a chelebill. chelebingel₁ n.r.s. cup (originally made from coconut shell). chelebingel a kob; biul el blil a ilumel, cholechesobl er a ralm, chelebngelel. chelebingel₂ v.r.s. (fruit) picked or plucked. chelebingel a nglai; mla mechib, chibngii, chuib a buuch, mengib, chebngel.
chelebiob₂ chelebiob a rekdel a kebui me a dellomel; omekoad a dellomel. chelebirukel v.r.s. made crooked. chelebirukel a chebirukel; diak le melemalt el omeruul, chelebirekelel er a urreor, mengebirukel a melemalt el cheldecheduch. chelebis₁ n.r.s. mashed or crushed tapioca. chelebis a mla mechebis; chobisur, chobis a diokang, chebisul a chebis. Cf. mengebis. chelebis₂ v.r.s. mashed; crushed. chelebis a mla mechebis; chobisur, chobis a diokang, chebisul a chebis. chelebisul n.poss.3s. see chelebis. chelebitel n. deep-water fishtrap. cheleblabl v.r.s. helped to walk. cheleblabl a bereked; urrekodel; mla chobleblii a smecher el merael; choblabl a kloklel, mengeblabl, chebleblel. cheleblad₁ n. deception; cheating; wile. cheleblad a mengesuul e melai a soal; mla mecheblad e dmu berotel; choblad a udoud, chobeldir a chutem, chelebeldil. chad er a cheleblad expression. deceiver; cheater. chelebeldil n.poss.3s. chelebeldil a omengeblad er ngii. mengeblad. cheleblad₂ v.r.s. deceived; cheated. cheleblad a mengesuul e melai a soal; mla mecheblad e dmu berotel; choblad a udoud, chobeldir a chutem, chelebeldil. cheleblel cheleblel a tiul a dellomel el diak a ultutelel; cheleblel a dekool a ngeuul el cheitel. chelebodel₁ v.a.s. is to be hit or struck. -. chelebodel a oleker a chelebed; kirel el mechelebed; cholebedii, cholebed, diak le chelbodel a chad; chelebedel. chelebodel₂ v.r.s. hit; struck. chelebsul a daob expression. whirlpool. chelebtanget v.r.s. skirted. chelebtanget a bereked; chobtengetii, chelebtanget er a bechil, chebtengetel. chelebtangt see chelebtanget. chelebud n. Palauan money: type of kldait. chelebud a ta er a bedengel a kldait, udoud er a Belau. chelebulam n.poss.1pe. see chelebuul. chelebuled n.poss.1pi. see chelebuul. chelebulek n.poss.1s. see chelebuul. chelebulel n.poss.3s. see chelebuul. chelebulel a chelebuul er ngii. chelebulem n.poss.2s. see chelebuul. chelebulir n.poss.3p. see chelebuul. chelebuliu n.poss.2p. see chelebuul. chelebus chelebus a such me a lechub a rekung el selubs er a mekeald, mengebus. chelebuul n. poverty; misery; pitifulness. chelebuul a kerrior el duubech; metacherebesul, betok a ngesonges er ngii; chelebulel. Cf. chebuul, mengebuul, klsesechebuul. chelebulam n.poss.1pe. chelebuled n.poss.1pi. chelebulek n.poss.1s. chelebulel n.poss.3s. chelebulel a chelebuul er ngii. chelebulem n.poss.2s. chelebulir n.poss.3p. chelebuliu n.poss.2p. chelebuul er a mekemad expression. war poverty. chelebuul er a mekemad expression. war poverty. chelechad n. association; political party. chelechall₁ v.a.s. is to be reminded. chelechall₂ v.a.s. is to be favored or spoiled. chelechang see elechang.
Ochellek a lilngir a ukedek chelechang mla mechiseksikd. My brother borrowed my net and now it's all tangled. A okdemelek a ngarngii a chelsengul a bechil er chelechang. My uncle's wife has an obligation to go to today. Te kmal betok are ungil a chiklir el ngalk er chelechang. Theres a lot of good singers these days. chelecheall v.a.s. chelecheall a kirel el mecheleoch, mengeleoch, kirel a ungil el ulekerreu; rengalek a chelecheall, cholechii. cheleched₁ n. small sea crab. chechedel n.poss.3s. cheleched v.s. cheleched a chad el osisiu a klisichel a katrul me a kadekmel a chimal. cheleched el chad expression. ambidextrous person. cheleched₂ v.s. see cheleched. cheleched a chad el osisiu a klisichel a katrul me a kadekmel a chimal. cheleched₃ n.redup. area of shallow water (usually exposed at low tide and good for fishing). cheleched a chei, daob, kereker. cheleched₄ v.r.s. husked. cheleched a chelechidel; lius el mla mecheched; chechedel. cheleched el chad expression. ambidextrous person. chelechedad n.poss.1pi. see chelechedal. chelechedak n.poss.1s. see chelechedal. chelechedal n.poss.3s. trunk (of tree; plant; etc.); torso; basic part or principle of. chelechedal a chelechad er ngii. chelechedad n.poss.1pi. chelechedak n.poss.1s. chelechedal a bail expression. shirt; blouse. chelechedal a blai expression. frame or skeleton of house. chelechedal a ochur expression. basic principles of mathematics. chelechedal a tekoi expression. essence of the matter. chelechedam n.poss.2s. chelechedemam n.poss.1pe. chelechedemiu n.poss.2p. chelechederir n.poss.3p. ungil a chelechedal expression. have a good figure.
chelechedal a bail expression. shirt; blouse. chelechedal a blai expression. frame or skeleton of house. chelechedal a ochur expression. basic principles of mathematics. chelechedal a tekoi expression. essence of the matter. chelechedam n.poss.2s. see chelechedal. chelechedemam n.poss.1pe. see chelechedal. chelechedemiu n.poss.2p. see chelechedal. chelechederir n.poss.3p. see chelechedal. chelechei n.r.s. jealousy; envy. chelechei a mechechei; diak el soal a lungil a rebebil, chelechingil, mekekirenguul a rengul. Cf. mechechei. chachechei v.recip. envy each other. chachechei a di du el mechechei, chetil a lungil a tang; didu el di chetirir a ta er tir a bo el ungil; chelechil. chelechengel n.poss.3s. [syn: chelechingil. chelechingil a chelechei er ngii; mechechei.] kachechei v.recip. envy each other. kachechei a didu el mechechei; chetil a lungil a tang, kachechei el terung. chelechel n.poss.3s. action or instance of spoiling (child). chelechelid v.s.redup. (person) entertaining/funny/uninhibited. chelechelid a kladikm er a ngloik; diak el olbechall; chad el omeksemeriar a cheldechedechal. chellechelid n.r.s. entertaining/uninhibited personality. chellechelid a chelechelid; chelechelid a ungil er a seked. ouchelechelid v.t.redup. pretend or try to be funny; put on a joking air. ouchelechelid a meruul er ngii el chelechelid; ng di klasekl. chelechelil n.poss.3s. see chalech. chelecheloul₁ n. dandruff. chelecheloul v.s. having dandruff. chelecheloul₂ v.s. having dandruff. chelechelui n. type of fish. chelechelui a ta er a bedengel a ngikel. chelechengel n.poss.3s. see chelechei. chelechidel see cheleched. chelechidel a cheleched. chelechil n. whale. chelechil a medob, ngikelngoaol. chelechingil see chelechengel. chelechingil a chelechei er ngii; mechechei. chelechol n. beach; sand. chelechol a chetemel a kederang el becheleleu.
Chelechui n. hamlet in Imeliik. Chelechui a beluu er a lmeliik. chelechul n.poss.3s. see cheluch. chelechuus n. type of tree. chelechuus a ta er a bedengel a kerrekar el ungil el besebes. cheled n.r.s. any product of the sea (or, sometimes, pigeons) caught but not yet cooked; shell. cheled a rokui el mengai er a daob el ua ngikel, kim, ngimes, bukitang me a kuk bebil. Cf. omcheled, chelled. bad el cheled expression. crab (which lives on reef). cheldemam n.poss.1pe. cheldemiu n.poss.2p. chelderir n.poss.3p. cheldid n.poss.1pi. cheldik n.poss.1s. cheldik el ngikel expression. the fish I've caught. cheldil n.poss.3s. cheldil a cheled er ngii el sechal. cheledaol v.r.s. blessed; sanctified. cheledaol a chedaol; meang, mla mechedaol; cheledolel. cheleech v.r.s. (ingredients for betel nut chewing) supplemented with tobacco. cheleed v.r.s. sewn, stitched or fixed temporarily; pushed. cheleed a mla mecheed; chemedii a mlai, chemeed a bail, mengeed, chedel a mechut el bail.
cheleid v.s. stuck in a precarious position.
cheleikl cheleikl a chelias; mla mechais, nglai er a chelechedal. chelekelekall v.a.s. is to be rubbed (between hands). cheleklachel v.r.s. cleaned by shaking with water inside; shaken. cheleklachel a mla mecheklachel; choklechelii a ilumel, choklachel, mengklachel, cheklechelel. chelekloch chelekloch a beraom el ngikel el mechuum e mo er a ngau; odoim. cheleld v.r.s. knocked out of breath. cheleld a mla mecheld, chad el ruebet el metilech me ng meengel a telil; mo kedeb a telil. cheleldoech v.r.s. has glow cast upon it. chelelengel n.poss.3s. pallor. chelelengel a chelleleu er ngii; becheleleu. cheleleu₁ see mengeleleu. cheleleu a mla mengai, sersek a cheleleu, mla obadel a dellomel el rokui; chelelengang. cheleleu₂ v.s. pale (usually from fright); (land) desolate or destroyed (e.g. after typhoon, war, etc.). cheleleu a medal er a dakd; kmal mlo medakd me a lechub e ng merur a cheleleu a medal. cheleliuis₁ n.r.s. long, raised mounds for planting. cheleliuis a mekemanget el selib er a sers; cheleliuis a blil a chemutii. Cf. mengeliuis. cheleliuis₂ v.r.s. (garden) provided with long, raised mounds for planting. chelellakl v.r.s. quieted; pacified; held or made steady; (person) quiet or unassuming. chelellakl a kellechakl; diak el odikel, diak a uldikel er a beluu; chelellakl a belual el budech. chelelluut chelelluut a di teleu, diak le chelsimer, blimam a chelelluut me ng cheluatel. chelem v.r.s. pried up; lifted with lever. chelem a chelimer; mla mechem, klider el ngar a bab; klou el bad a chelem er a ongem. chelemakl n. one who stuffs too much food into mouth. chelemcham v.r.s. broken into pieces. chelemedaol v.r.s. welcomed; called together. chelemekl v.r.s. stuck. chelemekl a diak le mededaes; chomeklii a chimal, mengemekl a tekoi; mengetituokel, chemeklel. chelemeklel n.poss.3s. see chelemakl. chelemesames v.s.redup. (person) having amputated limb (usually, arm). chelemimiil chelemimiil a diak le mengunguuch; cheldeng a rengul. chelemochem v.r.s. urinated on. chelemochem a mla mechemochem; chumechemii, mengemochem er a ulaol, chemechemel. chelemsengel n.poss.3s. see chelemus. chelemsengel a delebes er ngii, chelemus a chim. chelemtumt v.s.redup. very crowded with. chelemull v.r.s. engaged in sexual relations with. chelemull a mla moterebek, chad a mla mengemull er ngii. chelemus₁ v.r.s. amputated; (person) having amputated limb. chelemus a delebes; delebokl, chumsengii a chimal, chelemsengel. chelemus₂ n.r.s. stump (of amputated or mutilated limb). chelemesames v.s.redup. (person) having amputated limb (usually, arm). chelemsengel n.poss.3s. chelemsengel a delebes er ngii, chelemus a chim. chelemuul see chelam. chelemuul a mla mecham; chelam a ochil. cheleoch v.s. favored; spoiled. cheleoch a iliuekl er a ultoir me a beltik el reng. cheleodel v.r.s. patched; (injured limb) patched up and hard to move; sewn, stitched or fixed temporarily. cheleodel a mla mecheed; cheleed diak le melemalt, chimal a cheleodel. cheleokl₁ v.r.s. having something stuck in throat. cheleokl a mla mecheokl; merekeklii a tungd, ngar er ngii a tungd er a omerkolel;. cheleokl₂ cheleokl a telemall el mesil; bilas a cheleokl. chelerrumet v.r.s. washed or pumped out. chelerrumet a mla mecherumet; nglatech, churemetii a olekang, churumet, cheremetel. chelerrungel v.r.s. made whole; completed; perfected. chelerrungel a mla mecherrungel; churungel, mla mo merek, temek er a urreor a chelerrungel. chelert v.r.s. defecated on. chelert a mla mechert; chortii, ngar er ngii a dach er ngii; chertel. cheleseb₁ v.r.s. (taro tubers) cut. cheleseb a mla mecheseb, chosebii, cheleseb el dait a ileakl er a kukau, mla medebes. cheleseb₂ v.r.s. see mengeseb. cheleseb a ta er a ngerel a chelitakl; mla mecheseb; chueseb a chelitakl, ungil a ongesebel, chesebel. chelesengel chelesengel a cheleas er ngii, mengeas. cheletelel n.poss.3s. see cheleatel. cheletelel a cheleatel el kloleklel. cheleu n. whiteness of ocean floor. cheleu a chei, kereker el diak a bad er ngii, di chelechol. cheleuam n.poss.1pe. see cholo. cheleuatel cheleuatel a ngar er ngii a euatel er ngii; eotelel a beluu; sersel. cheleued n.poss.1pi. see cholo. cheleuek n.poss.1s. see cholo. cheleuel n.poss.3s. see cholo. cheleuel a cholo er ngii el ngikel. cheleuem n.poss.2s. see cholo. cheleuid₁ v.r.s. confused; mistaken; erred. cheleuid a diak le ngii a merang; ngodech el diak lemera el rolel, mecheuid er a belsechel a skuul, cheludul. cheleuid₂ n.r.s. mistake; error. cheleuid a diak le ngii a merang; ngodech el diak lemera el rolel, mecheuid er a belsechel a skuul, cheludul. cheludul n.poss.3s. cheludul a cheleuid er ngii, ngii a mlecheuid. cheleuikl cheleuikl a chelaus el tet; chelaus el chemachel, mla mechaus, chousii, chemaus, mengaus. cheleuir n.poss.3p. see cholo. cheleuiu n.poss.2p. see cholo. cheleuocho n. large fishing basket. cheleuocho a ta er a bedengel a oruikl. chelib see chelebingel. chelib a mla mechib; mla mengai el mo cheroid er a kerrekar; chibngii, chuib a bobai, chebngel. chelibel₁ see chelball. chelibel a kirel el mechalb, cholbii, chualb, mengalb a keai, chelbel a mengchongch. chelibel₂ n.poss.3s. see cheluib. chelibel a cheluib er ngii el uel. chelibeob chelibeob a chaibibeob, bleob, mla mechibeob. cheliberrengrang n. whiteness of clam shell. cheliberrengrang a chellelengel a ulseuechel el kim. chelibiob v.r.s. made round; rounded. chelid₁ n. god; deity; spirit; sacred object (about which some prohibition is made); center. chelid a bladek, betok el kakerous, ochao a chelid er a Ngchesar, Ngirabeliliou a chelid er a Beliliou, oumesingd el beluu a di ngar er ngii a chedul. Cf. klechelid, ngabtchelid. bedengel a chelid expression. sacred object; food forbidden to village or family. bedengel er a chelid expression. sacred object (e.g.; stone with image of deity); food forbidden to village or family. Chedul n.poss.3s. also, religion; belief. chedul a chelid er ngii, Dios a Chedul a beluulechad. kelel a chelid n. food of the gods. tekoi el chelid expression. supernatural event. tekoi er a chelid expression. religious or spiritual matters.
chelid₂ n. third month of Palauan year. chelid a ongedei el buil er a rak er a Belau. Chelid Chelid a Dios el ulemeob a rechad, eanged, chutem me a rokui.
chelid₁ v.r.s. (neck) turned to one side. chelid a omur; chidir a chiklel, chelid a chiklel, mengid er a chiklel. chelid₂ chelid a telemall el delomel, dait el delebes el cheroid er techel me ng diak el dubech. chelidabel v.r.s. hang onto with hands; hanging. chelidadeb₁ chelidadeb a medingabet; mekebekabes, cheliraro, chelidadeb a usekerel a rubak, chidedebel. chelidadeb₂ v.r.s. (canoe) has curve made. chelidebaol n.r.s. cat's cradle. chelidebaol a klekool el ousbech a besebes, mengidebaol el meruul er a did. chelidobel see chelidabel. chelidobel a mengidobel; olik a chelidobel er a kerrekar, urrekodel er a rachel e cheliraro; chiidebel. cheliduid n.r.s. bullet. cheliduid a kelel a boes. chelieb v.r.s. see mengieb. chelieb a mla mechieb, medal a chelieb; ngar ngii a besbas er a chelsul a medal. chelii n. yesterday. chelii a sils er uchei er a chelechang. cheliil v.r.s. waited for; expected. chelik interj. exclamation of surprise (esp. directed at group of people).
chelikeang interj. exclamation upon hearing playful lie. chelikeang a chelik. chelikel see chelais. chelikiik v.s. having an overabundance of food, etc. and unable to carry it away. chelikikd see mengiseksikt. chelikikd a cheliseksikd; mechikikd, kmal mechesang, diak el rechebesul er a ildisel a urreor; chelikikd er a klengelakel.
chelilai er a ngebard expression. plumeria. chelilai er a ngebard expression. plumeria. chelilekelek₁ chelilekelek a merat; medirt, such a chelilekelek er a sils. chelilekelek₂ chelilekelek er a deroakl; kmal tuobed a cheril e melemolem el ocherechur. cheliliik v.s. (food, etc.) dry or having little moisture or juice. cheliliik a medirt; chemis, cheliliik el chutem, cheliliik el kall. cheliliik el ked expression. parched hillside. cheliliik el ked expression. parched hillside. chelilt v.r.s. oiled; greased; anointed; cared for. chelilt a mla mechilt; chelilt er a cheluch; chiltii, chemilt, ngalek a chelilt er a kar.
chelim n. protective mound (of earth or stones) surrounding house. chelim a cheldukl el bad el bereked er a blai; chelim a ngar a rebai me a kliu. chelim rakt Chedal a smecher el mengelim er ngii. chelimeluk v.s. confused; disorderly; chaotic. chelimeluk a diak le kldmokl; choimelkur a rael; di berriid a besbas e katotaod a klalo; mengimeluk, chimelkul. chelimer v.r.s. pried open; lifted or moved (by a wedge). chelimer a mla mechimer; beltikel, berruud, chimerii, chuimer a chesimer, mengimer. chelimetemet v.r.s. (hand) closed to make fist; crushed into ball. chelimetemet a mla mechimetemet diak le blerek, choimetemetii a chimal; choimetemet a babier, chimetemetel. chelimimii a rengul v.s. sullen; obstinate; uncooperative. chelimimuul a rengul see chelimimii a rengul. chelimkelukel chelimkelukel a chelimkemkall; chelimeluk. chelimkemkall v.s. dense; bushy; covered with vegetation; piled up in a mess. chelimkemkall a diak le mededaes; chelimeluk. chelimkemukl see chelimkemkall. chelimkomk v.r.s. covered over with (blanket, cloth, leaves, etc.). chelimkomk a mla mechimkomk; ilebeb, delekedek er a bar, choimkemkii, choimkomk, chimkemkel. cheliotel₁ n.r.s. food to which coconut milk has been added. cheliotel a cheluit; kall el ngar er ngii a disech er ngii; klengoes er a disech; cheliotel el kim. Cf. menguit, chuit. [syn: cheluit. cheluit a cheliotel.] cheliotel₂ v.r.s. containing squeezed coconut milk. cheliraro v.r.s. hanging; dangling. cheliraro a telecherakl; ulekebekabes; mla mechiraro; mekebekabes, tuu a ulekabes, tuu a cheliraro. chelirocher v.r.s. bent into a hook. chelirocher a mla mechirocher, rruul el chirocher, choirecherii, choirocher a chiul, chircherel. cheliroir v.r.s. caught up with; (hair, etc.) cut to same length. cheliroir a osisiu a klemanget; kmoir a cheiul, choiririi, cheliroir a sngoselild. chelirreked chelirreked a chelemekl a rengul; mesisiich a rengul; chetil el ngar eou, chirekedii, choireked a rengrir. chelis n. holes at ends and center of hull of canoe for sails and mast. chelis a telkib el chelisb; chisir, blil a orrakl er a mlai a chelis. chelisb v.r.s. (food, liquid, dirt, etc.) having been scooped or spooned out. chelisb a mla mechisb; nglai er a ongisb, chisbii, chuisb a kall, chesbel. cheliseksikd see cheliseksikt. cheliseksikd a chelikikd, diak le mededaes. cheliseksikt v.r.s. tangled up; involved; confused; ambiguous. chelisel₁ see chelasel. chelisel a chelasel. chelisel₂ see chelasel. chelisel a chelasel. chelisemesem v.r.s. embraced; hugged. chelisemesem a mla mechisemesem, ulechull; choisemesemii a ngelekel; mechulii, choisemesem a chimal, chisemesemel. chelisemesomel see chelisemesem. chelisemesomel a chelisemesem. chelisemesomel a chim expression. arms folded. chelisemsum chelisemesum a uldekdak el cheldingel, mengisemsum a chimal. chelisngekl v.r.s. (head) turned to look. chelisngellam n.poss.1pe. see chelisngull. chelisngelled n.poss.1pi. see chelisngull. chelisngellek n.poss.1s. see chelisngull. chelisngellel n.poss.3s. frown. chelisngellel a ngii a mengisngull; bluks a ngerel e ultengel a medal; kesib a rengul. chelisngellem n.poss.2s. see chelisngull. chelisngellir n.poss.3p. see chelisngull. chelisngelliu n.poss.2p. see chelisngull. chelisngull₁ v.r.s. (face) frowning; vexed; offended. chelisngull₂ n.r.s. action of frowning/scowling. chelisngellam n.poss.1pe. chelisngelled n.poss.1pi. chelisngellek n.poss.1s. chelisngellel n.poss.3s. frown. chelisngellel a ngii a mengisngull; bluks a ngerel e ultengel a medal; kesib a rengul. chelisngellem n.poss.2s. chelisngellir n.poss.3p. chelisois v.r.s. piled up one on top of the other. chelisois a chachsois, mla mechisois; klalo el ultak er a bebil er a klalo; choisisii, choisois a babier, chisisel. chelitakl₁ n.r.s. song. chelitakl a chesols; kelloi, rebetii, derebechesiil, choiteklii, choitakl, mengitakl, chiteklel. cheliteklam n.poss.1pe. chelitekled n.poss.1pi. cheliteklek n.poss.1s. cheliteklel n.poss.3s. cheliteklem n.poss.2s. cheliteklir n.poss.3p. chelitechetemam n.poss.1pe. see chelitechut. chelitechetemiu n.poss.2p. see chelitechut. chelitecheterir n.poss.3p. see chelitechut. chelitechetud n.poss.1pi. see chelitechut. chelitechetuk n.poss.1s. see chelitechut. chelitechetul n.poss.3s. see chelitechut.
chelitechetum n.poss.2s. see chelitechut. chelitechut n. weakness; softness; weakened condition (esp., due to old age). chelitechut a mechitechut; diak el mesisiich, choitechetur a rengul, choitechut a bedengel; chelitechetul. Cf. mechitechut. chelitechetemam n.poss.1pe. chelitechetemiu n.poss.2p. chelitecheterir n.poss.3p. chelitechetud n.poss.1pi. chelitechetuk n.poss.1s. chelitechetul n.poss.3s. chelitechetum n.poss.2s.
cheliteklam n.poss.1pe. see chelitakl. chelitekled n.poss.1pi. see chelitakl. cheliteklek n.poss.1s. see chelitakl. Ngarngii a cheliteklek el soak a omrengesii. I have a song that I would like you to hear. cheliteklel n.poss.3s. see chelitakl. cheliteklem n.poss.2s. see chelitakl. cheliteklir n.poss.3p. see chelitakl. chelitekliu n.poss.2p. see chelitakl. chelituuk₁ v.r.s. repaired; arranged; fixed; adjusted. chelituuk a ouedikel a le mechiuaiu. chelituuk a mengituuk; osiik a rolel; mengedechuul, choitukii a mesil el mo ungil, choituuk, chitukel a mechut el mlai. chelituuk₂ n.r.s. diligence. chelituuk a ouedikel a le mechiuaiu. chelituuk a mengituuk; osiik a rolel; mengedechuul, choitukii a mesil el mo ungil, choituuk, chitukel a mechut el mlai. Cf. mengituuk. cheliuaiu n. sleep; (action of) sleeping. cheliuaiu a mechiuaiu; bad, klebesei a chosul a cheliuaiu, imiit a medal, cheliuel. cheliuam n.poss.1pe. cheliued n.poss.1pi. cheliuek n.poss.1s. cheliuel n.poss.3s. cheliuem n.poss.2s. cheliuir n.poss.3p. cheliuiu n.poss.2p.
cheliuam n.poss.1pe. see cheliuaiu. cheliuch v.r.s. drilled; bored into. cheliuch a blsibs; mla mechiuch; ngar er ngii a metetoech er ngii; chuichiar, chiuch a kboub, mengiuch. cheliud₁ v.r.s. twisted; wrung out. cheliud a ngklel a ta er a bedengel a rrellel a dekool, melamech a cheliud. cheliud₂ n.r.s. twisted or stick tobacco; thorny bush. cheliud a ngklel a ta er a bedengel a rrellel a dekool, melamech a cheliud. cheliued n.poss.1pi. see cheliuaiu. cheliuek n.poss.1s. see cheliuaiu. cheliuel n.poss.3s. see cheliuaiu. cheliuem n.poss.2s. see cheliuaiu.
cheliuert v.r.s. beaten (with stick, club, etc.). cheliuert a chellebed; mla mechiuert; mechelebed, chiuertel. cheliuetokl v.r.s. wrung out; twisted. cheliuetokl a cheliud. cheliuir n.poss.3p. see cheliuaiu. cheliuis n. dike or low wall in taro patch; taro patch. cheliuis a mesei el blil a dait; chellusel. Cf. mengeliuis. cheliuiu n.poss.2p. see cheliuaiu. cheliull n. Palauan money: type of kldait. cheliull a ta er a bedengel a kldait; udoud er a Belau. cheliuongel cheliuongel a omengiuongel; sekebdebid el chad; mengiuongel, meringel el mesiik a soal,. chelius n. woman's turtle shell belt. chelius el techull Olkesongel el kldmokl ra cheluib ma lechub eng ulekngall. chellabed₁ chellabed a ta er a bedengel a cheled el kall; ko er a ksull.
chellabed₃ n. wall pillar or post in bai on which imuul beams are laid and from which rekoi projects. chellabed a klekedellel a bai. chellaklii v.s. slow-moving; unenergetic. chellam n.poss.1pe. see chull. chellang v.s.inch. is getting rainy. chellang a mocha chull, robeta chull; merema chull. chellaod v.r.s. comforted; consoled. chellaod a mechelaod; sosokol, semeremeriang, chellaod el meloik.
chellaol v.a.s. chellaol a kirel el mechelil; mo mengelil er ngii, siokel a uchul, smecher a chellaol. chelleanged n. location in sky relatively close to earth. chellebakl n. end or division between sections of thatched roof. chellebakl a klekedall er a chado er a bai me a blai. chellebed v.r.s. see mengelebed. chellebed a cheliuert, mla mechiuert. chellecheel chellecheel a omengeleoch er ngii; cheleoch., chelleoch. chellechel₁ v.r.s. reminded. chellechel a mla mechelechel; cholechelii me lak lobes; mengelechel lak louchais, chelechelel. chellechel₂ v.r.s. admonished; asked to keep a secret or hold something in confidence. chellechelid n.r.s. entertaining/uninhibited personality. chellechelid a chelechelid; chelechelid a ungil er a seked. chellechoes v.s. (woman) slender in waist or beautiful. chelled₁ n.poss.1pi. see chull. chelled₂ v.r.s. fished out;. chelled a chei el mla mokiid a cheled me a ngikel er ngii; mla mo diak a cheled er ngii. chelled₃ n.r.s. group of fishermen. chelled a delebechel el chad el ngar a chei. chellek n.poss.1s. see chull. chellekelek v.r.s. rubbed (between hands); (plants) smashed or torn apart (by wind). chellel n.poss.3s. see chull. chellel a meas expression. rain which attracts large school of rabbit fish. chellel a ngebard expression. rain coming on west wind. chellel a ongos expression. rain coming on east wind. chellel a orakiruu expression. rain at time of full moon. chellelengel n.poss.3s. see chelleleu. chelleleu n.r.s. whiteness (of clothes, skin color, hair, etc.). chelleleu a blecheleleu er ngii; chellelengel, becheleleu. chellem n.poss.2s. see chull. chellengsel chellengsel a chellings er ngii; mechellings, diak el cherrechar. chelleoch₁ n.r.s. spoiling (of child). chelleoch a kllungel a omengeleoch, cheleoch el ngalek, chehecheel. Cf. mengeleoch, omengeleoch. chelechel n.poss.3s. action or instance of spoiling (child). cheleoch v.s. favored; spoiled. cheleoch a iliuekl er a ultoir me a beltik el reng. chelleoch₂ v.r.s. see mengeleoch. chellibel₁ n.r.s. story of house. chellibel a chachisois, blik a edei el chellibel. chellibel₂ see chelalb. chellibel a mla mechalb; cholbii, chualb, chelalb, mengchongch a chellibel; nglai a budel. chellibelmengchongch v.s. white; (woman) beautiful/white-skinned. chellil chellil a mla mechelil; mla mengelil er a secherel; chullur a smecher. chelliloil v.s. (long object) complete/in one piece. chelliloil a cherrungel; choiloil a sils, chelliloil el bail, chililel a omengeiung. chelliloil el bail expression. long dress. chelliloil el blauang expression. whole loaf of bread. chellim₁ v.r.s. accompanied; escorted. chellim₂ v.r.s. accompanied; escorted. chellim a mla mechelim; chelmongel me temengelim er ngii cholmengii a medakd, cholim a chelebuul, chelmengel. chellimong see chellimosk. chellimosk v.s. proficient; versatile; experienced; expert. chellimosk a kot el meduch er a tekoi, chellimosk er a urrereel a llach. [syn: chellimong. chellimong a chellimosk; mellomes e medenge betok el tekoi.] chellings n. clearness; transparency; purity; pristine condition. chellings a beches; mechellings a daob, chellings er a ralm; diak el cherechar el ralm; chellengsel. chellingsel n.poss.3s. its clearness; transparency; purity; pristine condition. mechellings v.s. (liquid, glass, etc.) clear or transparent. mechellings a chellings; beches, mechellings a ralm diak lecherrechar, chellengsel. chellingsel n.poss.3s. its clearness; transparency; purity; pristine condition. chellir n.poss.3p. see chull. chelliu n.poss.2p. see chull. chellius chellius a cheluib el bdek; techull er a redil. chellobel₁ v.s. covered; shady. chellobel a telengetongel; mla mecheleb; cholebii a tuangel, chueleb; blai a chellobel er a kerrekar. chellobel₂ v.r.s. protected; sheltered. chellochoes n. chellochoes a cheloes; kekerei el ungil a teletelel; chemosii a blengur, chellochoes el ekebil. Cf. mengoes. chelloklel n.poss.3s. chelloklel a chellochoes er ngii. chelloil v.r.s. completed; pursued to end. chellokl n. waistline; cut of clothes. chelloklel₁ n.poss.3s. see chellochoes. chelloklel a chellochoes er ngii. chelloklel₂ n.poss.3s. see chellokl. chellolel Mle chelil el tekoi. chellooch₁ v.r.s. masturbated. chellooch a mla mechelooch; mengelooch a odoim le ng diak ongraol, chelochel. chellooch₂ n.r.s. masturbation. chellooch a mla mechelooch; mengelooch a odoim le ng diak ongraol, chelochel. chelludel see cheldull. chelludel a kldibel; mla mechudel; mengudel, cheldull, rechad a cheldull er a bai, cheldellel. chelluklel chelluklel a ngii a chillusii; chelluklel el sualo me a tet. chellungel₁ v.r.s. carried (off) on the shoulders; carrying someone or something on the shoulders. chellungel a kall el longol a ngalek el dil el chedal a mlad el chad. chellungel₂ chellungel a chelol; mla mechol; mengol a beras; chellungel a idungel, chelngel. chellusakl chellusakl a ta er a bedengel a chelaus, chellusakl el oruikl. chellusel n.poss.3s. see cheliuis. chelluut₁ v.r.s. slapped; (eyes) smarting (from wind). chelluut a blar; mla mecheluut; chellebed a medal, cholutii a chetelaol, choluut, uldechelakl. chelluut₂ v.r.s. see mengeluut. chelluut a mla meruoru er a eolt; rruoru; cholutii er a sembuki; choluut a billum, mengeluut. chelmekl₁ chelmekl a mla mechemekl a rengul; mengemekl, chomeklii, mesisiich el oltaut a loumerang. chelmekl₂ chelmekl a mla mechemekl; chomekl a ochil, mengemekl a ouach e oukerrekeriil. chelmellam n.poss.1pe. see chelmoll. chelmelled n.poss.1pi. see chelmoll. chelmellek n.poss.1s. see chelmoll. chelmellel n.poss.3s. see chelmoll. chelmellel a chelmoll er ngii el beluu. chelmellem n.poss.2s. see chelmoll. chelmellir n.poss.3p. see chelmoll. chelmelliu n.poss.2p. see chelmoll. chelmengel n.poss.3s. companion; escort. chelmengel a chad el mengelim er ngii, chelmengel er a chelebuul. chelmoll n. reef (general area). chelmoll a chei; omedeklel a daob. chelmellam n.poss.1pe. chelmelled n.poss.1pi. chelmellek n.poss.1s. chelmellel n.poss.3s. chelmellel a chelmoll er ngii el beluu. chelmellem n.poss.2s. chelmellir n.poss.3p. chelmelliu n.poss.2p.
chelmongel₁ v.a.s. is to be accompanied/escorted. chelmongel₂ v.a.s. is to be accompanied or escorted. chelmongel a kirel el mechelim, mengelim er a medakd, cholmengii a mekngit a rengul; chelmengel. cheloadel₁ cheloadel a chad el di ngera e ng mo mechelaod e obes a ngerechelel. cheloadel₂ v.a.s. cheloadel a kirel el mechelaod, cholodii a ngalek, mengelaod er a mekngit a rengul. cheloall v.a.s. is to be completed or pursued to end. cheloatel v.r.s. (village) protected by stone wall. chelobel₁ chelobel a dekedokel; kirel el echeleb; mengeleb er ngii, ngalek a chelobel er a sils; melenget. chelobel₂ n. anything which covers something (e.g., vine covering tree). chelochall v.a.s. is to be masturbated. chelochall a sebechel el mechelooch; beras a chelochall. chelochel n.poss.3s. see chellooch.
cheloes₁ v.r.s. see mengoes. cheloes a mla mechoes; kekerei, cheloes a omengelel. cheloes₂ v.r.s. (rope, etc.) frayed. cheloit v.r.s. thrown away; abandoned; (money) spent unnecessarily. cheloit a blides; mla mechoit; choitii a mechut el mlai, chemoit a besbas.
cheloit a klemtengel expression. (person) free or unrestricted. chelokl v.r.s. scolded. chelokl a mla mechokl; mla choklii; oungeroel, mengokl, aki di chelokl el rokui. chelol₁ v.r.s. carried on the shoulder; carried away; picked up; stolen. chelol₂ n.r.s. money paid to village for services of concubines. chelol₃ chelol a chellungel er a kemeldiil. chelold₁ v.r.s. farted at. chelold a mla mechold; choldii, chemold, cheldel. chelold₂ chelold a ngeliokl el delelualu a lmel e mekngit a ngeuil. Chelong n. Ngerechelong (used in certain fixed expressions). chelosm v.r.s. tapped or rapped on; rung. chelosm a mla mechosm; chosmii, mengosm er a kambalang, chesmel.
chelsakl n. wall pillar/post in bai or house. chelsakl a mesisiich el kerrekar el orreked a kboub er a bai me a blai, chelseklel. chelseklam n.poss.1pe. chelsekled n.poss.1pi. chelseklek n.poss.1s. chelseklel n.poss.3s. chelseklem n.poss.2s. chelseklir n.poss.3p. chelsam n.poss.1pe. see chelsel. chelsang n. business; job; customary task; errand. chelsang a urreor; mechesang; omengereker, kemeldiil, ocheraol, cheldecheduch. chelsengmam n.poss.1pe. chelsengmiu n.poss.2p. chelsengrir n.poss.3p. chelsengud n.poss.1pi. chelsenguk n.poss.1s. chelsengul n.poss.3s. chelsengul a chelsang el kirel. chelsengum n.poss.2s.
chelsau n. tree in linden family. chelsau a ta er a bedengel a kerrekar. chelsbad v.r.s. (face) slapped. chelsbad a mla obar; chellebed, chosbedengii a chetelaol, chosbad. chelsbekl chelsbekl a diak lemelemalt el delobech; kisbekl, brak a chelsbekl a teludelel; turekorek. chelsbocheb₁ v.r.s. (boat) has boards of frame put on. chelsbocheb a mla mechesbocheb; chosbechebii, mla melecha chosbocheb er a blai, mengesbocheb, chesbechebel. chelsbocheb₂ chelsbocheb a ulul me ng kedeb a telil, ulul a mla mechesbocheb. chelsbreber v.r.s. painted. chelsbreber a mla mechesbreber. chelsebelel n.poss.3s. see chelsobel. chelsebengos n. handsomeness. chelsebengos a kllebokel er ngii el sechal; chelsebengos er a ekebil; chesebengos; klebokel. chesbengos v.s. handsome; beautiful. chesbengos a klebokel e ungil el sechal me a redil; ungil el dil. chelseches v.r.s. locked; latched. chelseches a blai el chelsimer e ngar er ngii a chesechesel. chelsechosm v.r.s. dented all over (from tapping);. chelsechosm a ulduum e betok a blet er ngii; terretirem; ulduum, chelsechosm el olekang. chelsechosu v.r.s. splinted. chelsechosu a chelam; llechotel e uldak er a medecher me ng diak le medeu. chelsechusem₁ v.r.s. dirtied or smeared (with food). chelsechusem a bechesechusem, chusechesemii, chusechusem a chimal, chesechesemel a kall. chelsechusem₂ cheisechusem a teloi er a tirudii a bank, ta er a chelsechusem er ngii. chelsed n.poss.1pi. see chelsel. chelsek n.poss.1s. see chelsel. chelsekl₁ v.r.s. cooked with spices. chelsekl a mla mechesekl; kall el delul er a bebul a deel; choseklii, chosekl a diokang, mengesekl, cheseklel. chelsekl₂ n.r.s. grated tapioca (sometimes sweetened) wrapped in banana leaves and roasted. chelseklam n.poss.1pe. see chelsakl. chelsekled n.poss.1pi. see chelsakl. chelseklek n.poss.1s. see chelsakl. chelseklel₁ n.poss.3s. see chelsakl. chelseklel₂ n.poss.3s. see chelsekl. chelseklem n.poss.2s. see chelsakl. chelseklir n.poss.3p. see chelsakl. chelsekliu n.poss.2p. see chelsakl. chelsel n.poss.3s. inside; within. chelsel a diak el ikr; chelsel a rengul, chelsel a blai. chelsam n.poss.1pe. chelsed n.poss.1pi. chelsek n.poss.1s. chelsel a bad expression. in or among the coral. chelsel a blsibs expression. inside of the hole. chelsel a kall expression. in/inside the food. chelsel a klengar expression. within (one's) lifetime. chelsel a skidas expression. inside of the drawer. chelsel a taoch expression. in/inside the channel. chelsem n.poss.2s. chelsir n.poss.3p. chelsiu n.poss.2p.
chelsel a bad expression. in or among the coral. chelsel a bail expression. undershirt; T-shirt. chelsel a blsibs expression. inside of the hole. chelsel a kall expression. in/inside the food. chelsel a klengar expression. within (one's) lifetime. chelsel a skidas expression. inside of the drawer. chelsel a taoch expression. in/inside the channel. chelsem n.poss.2s. see chelsel. chelsemsum v.r.s. (fingers) twisted on over the other. chelsemsum a mla mechisemsum, mla choisemsum a chimal, chisemsemngel. chelsengmam n.poss.1pe. see chelsang. chelsengmiu n.poss.2p. see chelsang. chelsengrir n.poss.3p. see chelsang. chelsengsang v.r.s.redup. busy in bothering people; bothersome; nonsensical; trivial. chelsengsang a diak lultebechel; diak lodengei a mera el tekoi mengesengsang;.
chelsengud n.poss.1pi. see chelsang. chelsenguk n.poss.1s. see chelsang. chelsengul n.poss.3s. see chelsang. chelsengul a chelsang el kirel. A okdemelek a ngarngii a chelsengul a bechil er chelechang. My uncle's wife has an obligation to go to today. chelsengum n.poss.2s. see chelsang. chelsiau v.r.s. assisted by contribution of food or labor. chelsiau a mla mechesiau; chosiur, chosiau, Ngaramecherocher a chelsiau. chelsimer v.r.s. closed; confined; locked in (e.g., as punishment). chelsimer a telengetongel, diak le belkais, diak le nglai a chesmerel; blutek, mla mechesimer; chosmerii er a kelebus, chesmerel. chelsir n.poss.3p. see chelsel. chelsiu n.poss.2p. see chelsel. chelsiuch₁ chelsiuch a kerul a kebui el di medalem e duubech el kebui. chelsiuch₂ v.r.s. having been given tortoise shell money. chelsiuch a buchelsechal el mla nguu a chesuchel; mla mechesiuch. chelsiuch₃ n.r.s. stern board of boat. chelskall v.s. (person) hurriedly or distractedly passing by. chelsmekemek₁ n.r.s. chelsmekemek a mesisiich el chelsimer; di chelsimer a blai, chesmekemekel. Cf. mengesmekemek. chelsmekemek₂ v.r.s. (house, etc.) closed up; (ideas, etc.) conservative. chelsmekemek a uldesuel v.s. (person) closed-minded; not willing to consider different ideas. chelsngekl chelsngekl a di omes el bedul a bitang; chelsngekl le ng kesib a rengul, olechib er a medal. chelsobel n.r.s. chelsobel a kall el ngeso er a mesurech, chelsebelel. Odingel era cheroll el telngot. Cf. mengeseb. chelsoim v.r.s. turned; wound; screwed. chelsoim a mla mechesoim; choslmii a seraub, chosoim a ralm, chesimel. chelsols v.r.s. (chant) sung. chelsols a mla mechesols; mla mechitak; choselsii a cheselsel a Oreor, mengesols, cheselsel. chelsuar v.r.s. (face) slapped; slapped in the face. chelsuar a chelsbad, chellebed a medal, mla mechesuar. chelsuart v.r.s. covered with asphalt. chelsuch v.r.s. threaded; strung. chelsuch a mla mechesuch; chusechar, chusuch a ngikel, mengesuch, chesechal. chelsuches n.r.s. wound from sharp, pointed object. chelsuches a selumes er a rasm; mla mechesuches; chusechesii, chusuches a medal, mengesuches; chesechesel. Cf. mengesuches. chelsul a mad n. pupil of eye. chelsul a se el omes er a mad, chelsuches a chelsul a medal. Cf. mad. bekerekard a chelsul a mad expression. have bloodshot eyes. chelsul a medad n.poss.1pi. chelsul a medak n.poss.1s. chelsul a medal n.poss.3s. chelsul a medam n.poss.2s. chelsul a medmam n.poss.1pe. chelsul a medmiu n.poss.2p. chelsul a medad n.poss.1pi. see chelsul a mad. chelsul a medak n.poss.1s. see chelsul a mad. chelsul a medal n.poss.3s. see chelsul a mad. chelsul a medam n.poss.2s. see chelsul a mad. chelsul a medmam n.poss.1pe. see chelsul a mad. chelsul a medmiu n.poss.2p. see chelsul a mad. chelsul a medrir n.poss.3p. see chelsul a mad. chelsuloul v.r.s. burned thoroughly. chelsuloul a mla mechas; delul el mo imis; mechesuloul, chosululii, chosuloul a ngikel, chesululel. chelsureor v.r.s. cooked with coconut syrup. chelsureor a mla mechesureor; chosureor a miich er a ilaot, mengesureor. cheltachet v.r.s. touched impurely. cheltakl v.r.s. held/led by the hand. cheltakl a mla mechetakl; chotakl, choteklii a til, mengetakl a ngikel, cheteklel. cheltechat₁ v.r.s. wounded. cheltechat a selauch, berruchel er a biskang; mla mechetechat, chotechat a bedengel, chetechetil. Tekoi el mora deleuechel ma berruchel ma bloes. cheltechat₂ n.r.s. wound. cheltechetil n.poss.3s. see cheltechat. cheltekill v.r.s. held or led by the hand; carried; towed; persuaded; carrying something. cheltekill a cheltakl, mengetakl. cheltelaol v.r.s. made drunk. cheltelaol a chetelaol, ulekoad er a rrom, cheltiruir er a chemachel. cheltelel n.poss.3s. birthmark. cheltemakl cheltemakl a mekngit a ngerel el mengedecheduch; mengetemakl a cheldechedechal. chelterbis v.r.s. spun around. chelterbis a mla mecheterebis mengeterebis, choterebisur a mesil, cheterebisul a mesil. chelterchelel n.poss.3s. see chelterochel. chelterechelel see chelterchelel. chelterochel₁ v.r.s. neglected; abused. chelterochel₂ n.r.s. neglect. chelterochel a cheterochel; diak le cheleoch, omengeterochel, chelterchelel a ngalek, omengedakl. chelterchelel n.poss.3s. [syn: chelterechelel] cheltikaik v.r.s. tempted; led astray. cheltikaik a cheltakl; cheltekill, cheltimaim er a rengelekel. cheltikikelel cheltikikelel a ngii a mengetikaik er tir el mo melim. cheltimaim cheltimaim a cheltekill; meremang el cheltimaim a ngikel; cheltimaim er a reklechedolel el cheltelaol. cheltinget v.r.s. (pipe, etc.) blocked up. cheltinget a telenget a medal, mla mechetinget; chitngetii, cheltinget el ollumel. cheltiot v.r.s. (point of knife, spear, etc.) broken or bent. cheltiot a mla mechetiot; tmurk, obibais, telirm; choititii, chotiot a oles, chetitiel. cheltireuir cheltireuir a mla mechitireuir; cheltelaol er a chemachel,. cheltiruir v.r.s. made dizzy (by betel nut). cheltitau cheltitau a chetitau er ngii el ekebil. cheltitk v.r.s. (eye) pierced. cheltitk a chititk, smecher a medal. cheltiut v.r.s. (headwear) put on; inserted; impaled. cheltiut a mla mechetiut; ultuu; ulsiseb, cheltiut a oecherel e omais er a ulaol. cheltngaid₁ n.r.s. thinness. cheltngaid a chetekl; chetngaid, cheltingidel. cheltngidel n.poss.3s. see cheltngaid. cheltoem v.r.s. smeared or spread on. cheltoem a chelsechusem; mla mechetoem; chotemii, chotoem er a chesbereber, mengetoem, chetemel. cheltongel₁ see chelat. cheltongel₂ see chelat. cheltulel n.poss.3s. see cheltuul. cheltulel a chelat el ngii a mlengat. cheltumt v.s. crowded with; covered all over with; full of. chelemtumt v.s.redup. very crowded with. cheltuotel see cheltiut. cheltuotel a cheltiut. cheltuul₁ see chelat. cheltuul₂ see chelat. cheltuul a chelat; mla mechat, chotur, chemat, cheltuul el ngikel. cheltuul₃ n.r.s. smoked fish. cheltulel n.poss.3s. cheltulel a chelat el ngii a mlengat. cheluached n.r.s. bitterness. cheluached a telemtam; cheluchedel, mechuached el diokang. Cf. mechuached. cheluachederreng n. meanness. cheluchedam n.poss.1pe. chelucheded n.poss.1pi. cheluchedek n.poss.1s. cheluchedel n.poss.3s. cheluchedel a cheluached er a ngii, mechuached el kall. cheluchedem n.poss.2s. cheluchedir n.poss.3p. cheluchediu n.poss.2p.
cheluais n. type of tree. cheluais a ta er a bedengel a kerrekar. cheluatel n.r.s. breezy place. cheluatel a mechecheluut; klou a eolt er ngii, ongeluatel a cheluatel, chelutel. Cf. ongeluatel. chelub₁ n. type of lizard. chelub a charm el ko er a ius; kekerei e kiei a klechutem. chelub₂ v.r.s. (person) given gift or bribed; (thing) given as a gift. chelubel v.r.s. spilled; poured out; used up; out of stock; (widower and children) left alone (without wife or mother). chelubel a mla mechubel; uleitel, chubelii, chuubel, chebelel, mengubel, chebelel a uasech. chelubs v.r.s. ongraol stolen from garden, etc.. chelubs a mla mechubs; chubsii; dellomel el rrechorech er a mesei, chebsel a kukau. cheluch₁ n. person good at cajoling/persuading; act of cajoling; persuasion. cheluch a meduch el mengeluch; chulechur e melai a soal, smiik a rolel e nguu a soal. cheluch₂ n. coconut oil; fuel (e.g. gasoline, kerosene, diesel oil, etc.); grease (from meat being cooked). cheluch a laok, cheluchul a lius, kerisil, mangtekang er a babii. bekecheluch v.s. smell of coconut oil. bekecheluch a bul a cheluch. cheluchul n.poss.3s. cheluchul a cheluch er ngii. cheluchul a skoki expression. castor bean. rengul a cheluch expression. dregs of coconut oil. cheluchau n. type of orange. cheluchau a merekos el meradel. chelucheb n. (taro or banana) leaf or bag used for covering food being cooked; type of coral which grows on top of or covers other corals. chelucheb a llel a brak el dekedekel a ngeliokl. Cf. omchelucheb. chellobel v.s. covered; shady. chellobel a telengetongel; mla mecheleb; cholebii a tuangel, chueleb; blai a chellobel er a kerrekar. cheluchedam n.poss.1pe. see cheluached. chelucheded n.poss.1pi. see cheluached. cheluchedek n.poss.1s. see cheluached. cheluchedel n.poss.3s. see cheluached. cheluchedel a cheluached er a ngii, mechuached el kall. cheluchedem n.poss.2s. see cheluached. cheluchedir n.poss.3p. see cheluached. cheluchediu n.poss.2p. see cheluached. cheluchet v.r.s. chewed on. cheluchet a mla mechuchet; chuchetii, chemuchet a deb, chechetel, menguchet. cheluchul n.poss.3s. see cheluch. cheluchul a cheluch er ngii.
cheluchul a kuzira expression. whale blubber. cheluchul a skoki expression. castor bean. cheludech₁ n. wooden float for fish net; light weight wood used to make corks. cheludech a merat el kerrekar el omechakl, kekebekakl, bechakl. cheldechel n.poss.3s. cheludech v.s. (wood) dried out (and light in weight). cheludech a merat el kerrekar el omechakl, kekebekakl, bechakl. cheludech₂ v.s. (wood) dried out (and light in weight). cheludech a merat el kerrekar el omechakl, kekebekakl, bechakl. cheludel n. pandanus leaves to be woven for sail. cheludoud n. flying sparks. cheludoud a mekekeriei el ngau el tuobed er a seseb e suebek. cheludul n.poss.3s. see cheleuid. cheludul a cheleuid er ngii, ngii a mlecheuid. chelui chelui a a ilumel el blulech er a sukal me a lechub e ng ilaot. cheluib n. (section of) turtle shell. cheluib a ukaeb, ukebel a uel. chelibel n.poss.3s. chelibel a cheluib er ngii el uel. cheluikl₁ see chelaus. cheluit₁ see cheliotel. cheluit a cheliotel. cheluit₂ see cheliotel. cheluiu v.r.s. read; looked at closely. cheluiu a ules; mla mechuiu; menguiu, chuieuii a babier, chemuiu a mederir, chieuel. chelumelel n.poss.3s. see cheluomel. chelumelel a ngii a mlenguum er ngii, cheluomel el odoim. cheluml₁ v.r.s. (fire) started up or kindled. cheluml a mla mechuml; ngau a mla kmard. cheluml₂ cheluml a kekerei el delidui el klboub e chelado er a llel a kerrekar; ngar a oreomel el mengesuseu a belochel. chelungel v.a.s. is to be carried (off) on the shoulders. cheluodel n.r.s. old age. cheluodel a kllou el chad, chuodel, cheludellel a mechas. cheluodellel cheluedellel a cheluodel er ngii, chuodel el chad. cheluomel₁ v.r.s. wrapped in leaves or betel nut fiber and baked. cheluomel₂ n.r.s. fish wrapped in leaves or betel nut fiber and baked. chelumelel n.poss.3s. chelumelel a ngii a mlenguum er ngii, cheluomel el odoim. chelusem v.r.s. (mouth) wiped; (hands) wiped of dirt, food, etc. chelusem a mla mechusem, blutek el ngor, diak lolekoi. chelusem a ngerel silent; not contributing to conversation. chelutall v.a.s. is to be slapped. chelutel₁ n.poss.3s. see cheluut. chelutel₂ v.s. resembling someone in appearance or behavior; (esp., because baby acquired certain characteristics while still in the womb).
cheluum v.r.s. wrapped in leaves or betel nut fiber and baked. cheluum a cheluomel el ngikel. cheluut n. cool breeze; (action of) slapping. cheluut a eolt, cholutii, melai a cheluut; choluut a blai, chelutel. chemachel₁ v.a.s. (betel nut) is to be chewed; (tobacco) is to be smoked. chemachel a redil el ourrot er a blil el motobed er a ocheraolbai me a klomengelungel, oungerachel a udoud me a rokui el tekoi. chemachel₂ n.a.s. ingredients for betel nut chewing (i.e. betel nut, pepper leaf, lime, etc.). chemachel a kebui me a buuch me a chaus; chemelel. Cf. ullemachel, omengamech. chemelam n.poss.1pe. chemeled n.poss.1pi. chemelek n.poss.1s. chemelel n.poss.3s. chemelem n.poss.2s. chemelem el dekool expression. your cigarettes (for smoking). chemelir n.poss.3p. chemachel₃ n. titled persons in a village (usually, ten in number). chemachel era cheldebechel Btelul a cheldebechel. chemad v.pf.3p.inan. see mengad. chemad a leko ng diak el rrenges; oumechad er ngii, chemad a dingal er a urreor, diak le kerekikl. chemadech₁ n. coconut sap. chemadech a osechel a bngal a lius el direkak le mesengoes el mo ilaot. chemadech v.s. (plant) unripe or green; (food) raw or uncooked; be in full standing position when dancing; brand new. chemadech a kall el diak le ngeliokl, diak el selengoes; chemedechel. chemadech a rebub expression. basil. chemadech₂ v.s. (plant) unripe or green; (food) raw or uncooked; be in full standing position when dancing; brand new. chemadech a kall el diak le ngeliokl, diak el selengoes; chemedechel. chemadech a rebub expression. basil. chemades v.pf.3p.inan. see mengades. chemades a mengades; chemades a rael er a bad, chedesel. chemado v.pf.3p.inan. see mengado. chemado a mengado, chodeuii a blai chemado a bai; chedouel. chemaeong chemaeong a mekekerei el suebek el charm. chemaet v.pf.3p.inan. see mengaet. chemaet a mengaet; chemetii a kerreel, chemaet a chetakl, chetel. chemaidechedui n. green tree lizard; green skink. chemaidechedui a charm el melemiakl e meleliuekl a kerrekar, maidui. [syn: maidui. maidui a chemaidechedui; mekekerei el charm el melemiakl a kerrekar.]
chemaiong₁ n. dragonfly;. chemaiong v.s. prone to moving from one boyfriend or girlfriend to another. chemaiong₂ v.s. prone to moving from one boyfriend or girlfriend to another. chemais₁ chemais a ta er a bedengel a chebud el mengemais, a leko ng "deleb". chemais₂ v.pf.3p.inan. see mengais. chemakl n. (sl.) food. chemall v.pf.3p.inan. see mengall.
bekechemang v.s. smell of crabs (after cooking or eating crabs). mengemang v.i. collect large sea crab. mengemang a melai a chemang. redil el chemang expression. female crab. sechal el chemang expression. male crab.
Ngak mea ius a mlo kaiberober er ngkal chemang era taoch. The crocodile and I had a snatching match for the crab in the channel. Ng milruul a chemang mea cherchur. He cooked crab and shrimps. chemaot v.i. wade; walk in water; be overwhelmed with. chemaot a merael er a chelsel a ralm.
Chemaredong n. legendary man, skilled in trapping fish, who lived in a cave near Oikull, totally unaware of Beriber who inhabited the adjacent cave. chemars₁ n. leak. chemars a ngar er ngii a metetoech me a lechub e ngelling, bilas a chemars, blai a chemars, chemersel. [syn: chars] chemars v.s. leaky; leaking. chemars a ngar er ngii a metetoech me a lechub e ngelling, bilas a chemars, blai a chemars, chemersel. [syn: chars] chemersam n.poss.1pe. chemersang v.s.inch. is getting leaky. chemersang a mla mo er ngii a lling er ngii; chemars, chemersel. chemersed n.poss.1pi. chemersek n.poss.1s. chemersel n.poss.3s. chemersem n.poss.2s. chemersir n.poss.3p. chemersiu n.poss.2p. mengerengars v.i.redup. (heavy substance) ooze; (light) filter down. mengerengars a olecherechars; mengerengars a ngbesel; tbal. chemars₂ v.s. leaky; leaking. chemars a ngar er ngii a metetoech me a lechub e ngelling, bilas a chemars, blai a chemars, chemersel. chemars a baketengel expression. have a mind like a sieve; talk through one's hat. chemas₁ v.pf.3p.inan. see mengas. chemas₂ v.pf.3p.inan. see mengas. chemas a mengas; mengesuloul, mla chemas a ngeliokl, chesil. chemat₁ v.t. praise; admire. chemat a oldanges; melekoi a klungiolel a chad; chemat a tekoi. Cf. chetengel, chetengakl. chachat v.recip. praise each other. chelat v.r.s. praised. [syn: cheltongel, cheltuul] chemat v.pf.3p.inan. praise multiple non-human objects. chemat a oldanges; melekoi a klungiolel a chad; chemat a tekoi. chetengakl v.s. praiseworthy; showing honor (towards). chetengakl a ungil el kirel a chad; odanges; chotengii, "ulekoad er a chetengakl"; chemat er ngii, chetengel. chetongel v.a.s. is to be praised. chetongel a kirel a chetengakl; kirel a odanges, chetengel. chilat v.pf.3p.inan.past. chiltengii v.pf.3s.past. praised (him/her/it). chotengii v.pf.3s. chotengii a chemat er ngii; oldanges.
chemat₂ v.pf.3p.inan. praise multiple non-human objects. chemat a oldanges; melekoi a klungiolel a chad; chemat a tekoi. chemat₃ v.pf.3p.inan. smoke multiple fish. chemat a mengat, chemat a ngikel er a orrangel, chotur a omechell, chetul. chemau₁ v.t. face towards; face or confront (problem, difficulty, etc.). chemau a medal a bedul ngii, skuul a chemau a rael. chachuchau v.recip. facing each other. chachuchau a chachebangel; di du el kasoues; rubekel a chachebangel; kachebangel. chemau v.s.t. facing towards.
chemau₂ v.s.t. facing towards. chemaus v.pf.3p.inan. see mengaus. chemaus a mengaus; chemaus a chemachel, chemaus a oruikl, chusel. chemcherasech n. crossbeams in hull of canoe to which soaes beams are tied. chemchumel chemchumel a chei el delongelel a debeaot me a omedeklel a daob. chemchuml n. rocky area of reef. cheme el omtok er a ngesachel expression. do something which will backfire on oneself or have unpleasant consequences (literally; defecate against slope (so that excrement slides back down)). chemeched₁ v.pf.3p.inan. see mengeched. chemeched a mengeched a lius. chemeched₂ v.s. (canoe) able to sail straight in spite of sidewind; (person) clever. chemeched a bekerurt el mlai; meduch e mesisiich er a usaso me a urreor a chemeched el chad. chemechemall v.a.s. is to be urinated on. chemechemam n.poss.1pe. see chemochem. chemechemangel chemechemangel a cheseches; chemechemangel el brak, chemangel. chemechemed n.poss.1pi. see chemochem. chemechemek n.poss.1s. see chemochem.
chemechemel n.poss.3s. see chemochem. Ng ngar er ngii a chull e ng ko er a di chemechemel a olik. It's raining here but only lightly. Ng di chemechemel a olik. It's raining very lightly. chemechemel a olik n. very light drizzle; very light rain. chemechemem n.poss.2s. see chemochem. chemechemir n.poss.3p. see chemochem. chemechemiu n.poss.2p. see chemochem. chemechemuul v.a.s. is to be broken into pieces. chemechemuul el oles expression. pocket knife; pen knife. chemecherasech n. tree in Connarus family. chemecherasech a ta er a bedengel a kerrekar. chemechimel see chemechemall. chemechimel a olsechelel a chemochem, ongemechimel, diak el chemechimel a rael. chemechisil chemechisil a chelsel a ding me a iis. Chemel era ding ma lechub e ng iis.
chemedall see cheodel. chemedaol v.pf.3p.inan. see mengedaol. chemedaol a remuul el mo chedaol; mengedaol a blai, chemedolii a cheldecheduch, chemedaol a mechesang, chedolel. chemedechel n.poss.3s. see chemadech. chemedii v.pf.3s. see mengeed. chemedii a rosmii a telat el bail; rullii a mechut el mlai; mengeed er ngii; cheed, chedel. chemedolii see chedolii. chemedolii a mengedaol er ngii. chemedongall v.a.s. are to be welcomed or called together. chemeed v.pf.3p.inan. see mengeed. chemeed a mengeed, chemedii a bilel, chemeed a mechut el mlai. chemei₁ v.i. evacuate the bowels; defecate. chemei a tuobed a dechil; tuong, chemert, chortii, ngalek a chemei. cheme el omtok er a ngesachel expression. do something which will backfire on oneself or have unpleasant consequences (literally; defecate against slope (so that excrement slides back down)). chemei n. anus.
chemekill₁ v.a.s. (object which is stuck) is to be freed by inserting lever and prying; (person) is to be tripped or thrown by putting lever (e.g., stick, leg) between his legs. chemekill a kirel el mechemekl; chomeklii, chomekl a kerrekar. chemekill₂ chemekill a oteruul, semum a chemekill. chemekl n. anything used as lever. chemekl a klekedall el mengemekl; ongemekl, chomeklii a kerrekar, chomekl, chemeklel. chemeklel n.poss.3s. action of throwing or tripping someone by putting lever between his legs. chemeklel a omengemekl er ngii, mengemekl. chemeklachel n. tree in Nutmeg family. chemeklachel a ta er a bedengel a kerrekar. chemeklel₁ n.poss.3s. action of throwing or tripping someone by putting lever between his legs. chemeklel₂ n.poss.3s. see chemakl. chemelam n.poss.1pe. see chemachel. chemeled n.poss.1pi. see chemachel. chemelek n.poss.1s. see chemachel. Aikal chemelek el kebui a meral di moalch. My chewing pepper leaves are withered. Ngmlo telkib el ngesonges a ududek meng dimlak kucherar a chemelek el dekool. My budget was low I couldn't buy cigarettes. Ak mo melai chemelek el kebui. I'm going to get my pepper leaves. chemelek el buuch expression. my betel nut (for chewing). chemelel n.poss.3s. see chemachel. chemelem n.poss.2s. see chemachel. chemelem el dekool expression. your cigarettes (for smoking). chemelir n.poss.3p. see chemachel. chemeliu n.poss.2p. see chemachel. chemelngel n.poss.3s. see chemlol. chemeluch chemeluch a mecheluch; chulechur a udoud, chemeluch a chutem, chelechul. chemengall v.a.s. is to be pried up or lifted with lever. chemengall a ousbech er a ongem; kirel el mechem; mengem a kerrekar; mengider. chemeraech n. morning star; Venus. chemeraech a bduch er a mochu tutau. Chemerert n. location in Koror. chemeridech n. cerbera tree; reva. chemersam n.poss.1pe. see chemars. chemersang v.s.inch. is getting leaky. chemersang a mla mo er ngii a lling er ngii; chemars, chemersel. Tial chadou era blik a chemersang. My roof is leaking. chemersed n.poss.1pi. see chemars. chemersek n.poss.1s. see chemars. chemersel n.poss.3s. see chemars. chemersem n.poss.2s. see chemars. chemersir n.poss.3p. see chemars. chemersiu n.poss.2p. see chemars. chemert₁ v.pf.3p.inan. see mengert. chemert a ngar ngii a dechil, deel a chemert. chemetii v.pf.3s. see mengaet. chemetii a mengaet er ngii.
chemiil v.pf.3p.inan. see mengiil. chemiil a mengiil, olsingch, chemiil a bilas el mei. chemiis v.i. escape; flee; run away. chemiis a chiis; remurt el mo cheroid, chemiis er a bulis. chiesang v.i.inch. begin to escape. chiesang a mla chemiis; chiis, chemiis, chiesang er a urreor. chiesung v.i.pred. about to escape. mechechiis v.i.redup. keep avoiding/sneaking out. mechechiis a blechoel el chemiis; mengeroid er ngii; mesaik a mechechiis a urreor, chisel. [syn: mechichiis. mechichiis a mekudem el chemiis; mechichiis a urreor me a ongdibel; chiis. ] chemilt v.pf.3p.inan. see mengilt. chemilt a mengilt; chiltii, chemilt a chimal er a sob.
chemireng n. brokenheartedness; sadness; loneliness. chemirt v.pf.3p.inan. see mengirt. chemirt a mengirt; mengisb el ousbech er a chirt, chirti , chemirt a oasech. chemis v.s. (container) empty; (well) dry. chemis a mla mo diak; bechachau, olekang a chemis, diak a odoim, chemis el chutem a medidirt.
chemiud v.pf.3p.inan. see mengiud. chemiud a choiuetokl, mengiuetokl, mengiud a chimal. chemlol n. fermented drink (made out of coconut or pineapple). chemlol a kles el lius el medechel mo mekemim; chemlol el chelang. chemelngel. Cf. mengemlol. chemochem n. urine. chemochem a ralm el diak a usbechel er a chad me ng tuobed; chemechemel. Cf. ongemechimel. blil a chemochem expression. bladder; bedpan. chemechemam n.poss.1pe. chemechemed n.poss.1pi. chemechemek n.poss.1s. chemechemel n.poss.3s. chemechemel a olik n. very light drizzle; very light rain. chemechemem n.poss.2s. chemechemir n.poss.3p. chemechemiu n.poss.2p.
Kemedengei, aikal chemochem a kerul a ongekad. did you know that urine cures jellyfish stings. chemodochii v.pf.3s. see mengeldoech. chemoes₁ v.s. (plant) immature or not ready to harvest. chemoes a dellomel el direke mekekerei me ng diak le kall; chemoes el diokang. mesabchemoes v.s. (person) tending to harvest plants too early. mesabchemoes a melngot a chemoes el dellomel; sobngii a kukau, musech a diokang. mesabchemoes v.s. prone to playing around sexually with someone too young. mesabchemoes a melngot a chemoes el dellomel; sobngii a kukau, musech a diokang. chemoes₂ v.pf.3p.inan. see mengoes. chemoit v.pf.3p.inan. see mengoit. chemoit a mengoit, mides, mla chemoit a kall er a daob, choitii a besbas, chitel.
chemol v.pf.3p.inan. see mengol. chemol a mengol; kldoel a klalo er a ongelngelel; chelngel. chemold₁ v.t. fart; pass gas; break wind at. chemold a choldii, chold, cheldel. bechelchold v.s.redup. always farting; flatulent. bechelchold a mekudem el chemold, cheldel, chold. chachold v.recip. fart at each other. chachold a di du el mengold; choldii, chemold, chold, cheldel. chelold v.r.s. farted at. chelold a mla mechold; choldii, chemold, cheldel. chemold v.pf.3p.inan. fart multiple farts. chemold a choldii, chold, cheldel. chileldii v.pf.3s.past. chilold v.pf.3p.inan.past. choldii v.pf.3s. choldii a mengold er ngii, cheldel. mechechelchold v.redup. keep farting. mechechelchold a mekudem el chemold; cheldel. mechold v.erg. chemold₂ v.pf.3p.inan. fart multiple farts. chemold a choldii, chold, cheldel. chemolodii see cholodii. chemolodii a rullii el mo diak el mekngit a rengul; mengelaod er a chad. chemolt v.s. well-known; known for something. chemolt a diak le berrotel; kebekuul er a Belau a chemolt.
chemongel see chemengall. chemongel a kirel el mechem er a ongem, mechut el mlai a chemongel el mo mechoit. chemosii v.pf.3s. see mengoes. chemosii a mengoes er ngii el mo kekerei, chemosii a omengelel. chemous chemous a chous; mechubel; mo chebuul, beluu a chemous a le mad a bdelul. chemrengelel n.poss.3s. see chemrungel. chemrengelel a chemrungel er ngii. chemrungel n. space between ground and floor of bai or house. chemrungel a delongelel a ulaol me a chutem, eungel a blai. chemrengelel n.poss.3s. chemrengelel a chemrungel er ngii. chemuchet v.pf.3p.inan. see menguchet. chemuchet a menguchet, chuchetii, chemuchet a deb, chechetel. chemudel v.pf.3p.inan. see mengudel. chemudel a mengudel; oldak, chemudel a idungel, chedelel. chemudelach n. plant in coffee family. chemudelach a ta er a bedengel a kerrekar. chemuit v.pf.3p.inan. see menguit. chemuiu v.pf.3p.inan. see menguiu. chemuiu a menguiu, omes, chuieuii a babier, chemuiu a mechesang. chemull v.a.s. (fire) is to be started up or kindled. chemur v.s. (each) provided with his own thing, share, etc.. chemur a bek el chad a ngar er ngii a blingelir, diak a ongok a rengul, chemur a dikesir. cherengam n.poss.1pe. amount or quantity (of food) equal to those being served. cherenged n.poss.1pi. amount or quantity (of food) equal to those being served. cherengir n.poss.3p. amount or quantity (of food) equal to those being served. cherengiu n.poss.2p. amount or quantity (of food) equal to those being served. chemut v.pf.3p.inan. see mengut. chemut a mla ousbech; mla mo mechut, ng mla mengai a blechesul, chetul.
Ak mo melalm era tedobch er ngii el chemutii eia bitang a diokang. im planting sweet potatoes on one half and cassava on the other half. Ak mo omadel a teblo er a diokang e mengiis a chemutii. I'm going to harvest some tapioca and dig up some sweet potato. chemuul v.a.s. about to be broken in two (see mengam). chemuul a kirel el mecham; kerrekar a chemuul; chomur, chuam a sengsongd, chemul. chengal chengal a chedolel; chedaol, beluu a ngar er ngii a chengal. Cheledolel. cheoatel n. stone wall along shore near village used for protection in war. [syn: euatel. Cheluelued era re cherarou.] cheloatel v.r.s. (village) protected by stone wall. cheotelel n.poss.3s. cheotelel a euatel er ngii, cheotelel a beluu; tengetengel. cheodel v.a.s. is to be sewn, stitched or fixed temporarily. cheodel a kirel el mecheed; chemeed a mechut el bail, chemedii, mengeed, mlik a cheodel. cheokl n. bone or obstruction in throat; matter of concern. cheokl a tungd el metbard er a omerekaol; cheleokl, chemeklii, mecheokl, cheklel. cheklel n.poss.3s. cheklel a cheleokl; mla mecheokl er a tengdel a ngikel, cheokl. cheleokl v.r.s. having something stuck in throat. cheleokl a mla mecheokl; merekeklii a tungd, ngar er ngii a tungd er a omerkolel;. mecheokl v.i. get something stuck in throat. mecheokl a cheleokl; chelemekl a tungd er a omerkolel, chemeklii, cheokl, cheklel. mengeokl er a rengul expression. burden; bother; cause concern; weigh on.
cheolu₁ n. barnacles. cheolu v.s. covered with barnacles. cheolu₂ v.s. covered with barnacles. cheos n. sun, daytime. cheos a sils, cheldecheos; diak le klebesei. Sils. chedecheos n. time between mid-morning and late afternoon. chedecheos a mellomes el diak el klebesei, cheldecheos. cheldecheos n. time around noon; middle of day. cheldecheos a chedecheos. cheotelel n.poss.3s. see cheoatel. cheotelel a euatel er ngii, cheotelel a beluu; tengetengel. cheoul cheoul a cheled el bereked er a otaor me a bad.
Ak mo melai a cherabrukl. I'm going to catch lobsters. cheraches n. falling or outgoing tide; misfortune; scarcity. cheraches a omerolel el mo meched a chei; merael el mo mekesai, cheraches er a udoud, cherchesel. Cf. omcheraches. cherechesang v.s.inch. (tide) is just beginning to fall. cherechesang a mocha cheraches; merola el mo meched a chei. cherechesel n.poss.3s. cherechesel a cherasech er ngii, cheraches a chei. cherechesung v.s.pred. (tide) is about to start falling. cherechesung a mochu cheraches; kmedu el cheraches. cherad n.poss.1pi. see char. cherak n.poss.1s. see char. cherakl n. type of trigger fish. cheral n.poss.3s. see char. cheral a char er ngii, cheral a mlai.
cheram n.poss.2s. see char.
cheraro n. enemy. cherroam n.poss.1pe. cherroed n.poss.1pi. cherroek n.poss.1s. cherroel n.poss.3s. cherroem n.poss.2s. cherroir n.poss.3p. cherasech cherasech a ta er a bedengel a tuu. Cherasech n. passage in Ngcheangel. Cherasech a toachel er a Ngcheangel. cherchur n.redup. laughter.
Akimlora diosch er elii e ng mla er ngii a cherchur. We went to the small pond yesterday and there were shrimps. Ng milruul a chemang mea cherchur. He cooked crab and shrimps. cherdbechellel cherdbechellel a klekedall er a bedul; medemedemek; merreder er a omdasu er a chad. cherdechall v.a.s. is to be complained about. cherdechall a kirel el mecherodech, chordechii, mengedecheduch el kirel, cherdechall a osisebel a mekngit el kar. cherdechedall v.a.s. is to be fried. cherdechedall a kirel el mecherdoched; chordechedii, chordoched a ngikel, cherdechedel. cherdechedel n.poss.3s. food for frying; action for frying. cherdechel cherdechel a omengerodech er ngii, mengedecheduch el kirel. cherdechengang v.s.inch. (skin, bark of tree) becoming rough. cherdechengaol v.s. (person) having rough skin all over. cherdechidel cherdechidel a bekelilangel; cherodech er a beot el secher, di beot e ng lmangel. cherdengall v.a.s. cherdengall a kirel mecherad; omriid er ngii, chordengii, risois a cherdengall, cherdengel. cherdoched v.s. (eyes, open wound) stinging or smarting from pain. cherdoched a telkib el meringel, merredes; cherdoched a medal er a kar. cheredechidel v.s. tending to yell out too much in pain. cherduch v.s. (skin, bark of tree) rough or leathery; (person) having rough skin. cherduch a diak le meaiu; telkib el keritbetbechel; chimal a sibai a cherduch. cherdechengang v.s.inch. (skin, bark of tree) becoming rough. cherdechengaol v.s. (person) having rough skin all over. cherebisul cheterbisul a omengeterebis er ngii; mengeterebis. cherechar₁ n. particles/residue suspended in water. cherechar a cherrecheruul el ralm, chorecherur, ngar ngii a cherechar er a daob, chercherul, mengerechar. cherechar₂ n. reminder from the past. cherechar a ngar medad el taem, cherechar a diak a ullebengelel; chelecha el mo cherechar. el mo cherechar expression. forever. ngesechel a cherechar expression. monument, memorial or artifact from the past. cherechel cherechel a melekoi er a merang e mo loia dechelel el ko er a besichel; melecha cherechel a cheldecheduch. cherecher n. phlegm; mucus. cherecher a ngibd el tuobed er a omerekaol; ocherecher, cherecherel. cherecherel n.poss.3s. see cherecher. cherecheriaol v.s.redup. be a laughing stock. cherecheriaol a omerellel me a teletelel a omekedong a omelenguul, rechad a ocherechur er ngii.
cherecheruul v.a.s. (liquid; etc.) is to be stirred up/agitated. cherecheruul a beot el mecherechar; mechecherechar, cherecheruul el omoachel. cherechesang v.s.inch. (tide) is just beginning to fall. cherechesang a mocha cheraches; merola el mo meched a chei. cherechesel n.poss.3s. see cheraches. cherechesel a cherasech er ngii, cheraches a chei. cherechesung v.s.pred. (tide) is about to start falling. cherechesung a mochu cheraches; kmedu el cheraches.
cheredechidel v.s. tending to yell out too much in pain. cheredengall v.a.s. is to be crumbled or crushed. cherei e expression. wait until ....; never mind; forget it. cherellam n.poss.1pe. see cheroll. cherelled n.poss.1pi. see cheroll. cherellek n.poss.1s. see cheroll. cherellel n.poss.3s. see cheroll. cherellel a cheroll er ngii, sils le mlechell er ngii.
cherellem n.poss.2s. see cheroll. Ngmle uangerang a cherellem? How was your labor? cherellir n.poss.3p. see cheroll. cherelliu n.poss.2p. see cheroll.
cheremall₂ cheremall a udoud er a Belau el mla mo diak lourreor. cheremallucheang cheremallucheang a kerrekar el oumesingd el duubech a chelebacheb me a ocheang. cheremam₁ n.poss.1pe. our (exclusive) price or cost. cheremam₂ n.poss.1pe. our (exclusive) laughs. cherematel v.a.s. is to be washed or pumped out. cherematel a kirel el mecherumet; mengatech, churemetii, churumet a ollumel, cheremetel. cheremekill v.a.s. is to be looked for. cheremekill a kirel el mecheremakl; kirel el moues; choremeklii, mengeremakl, choremakl a bub; chermeklel. cheremelamerangd n. damsel fish. cheremelang v.s.inch. is getting forested. cheremelel n.poss.3s. see chereomel. cheremelel a oreomel er ngii, ongeromel er a beluu. cheremetel cheremetel a omengerumet er ngii; mengerumet. cheremiu₁ n.poss.2p. your (plural) prices or costs. cheremiu₂ n.poss.2p. your (plural) laughs. cheremremangel a rengul expression. greedy; stingy.
bekecheremrum v.s. smell of sea cucumber. bekecheremrum a ko er a bul a cheremrum.
cherengam n.poss.1pe. amount or quantity (of food) equal to those being served. cherenged n.poss.1pi. amount or quantity (of food) equal to those being served. cherengir n.poss.3p. amount or quantity (of food) equal to those being served. cherengiu n.poss.2p. amount or quantity (of food) equal to those being served. chereomel₁ n. forest; woods. chereomel a oreomel; betok a kerrekar me a besebes er ngii. Cf. meltaltureomel. cheremelang v.s.inch. is getting forested. cheremelel n.poss.3s. cheremelel a oreomel er ngii, ongeromel er a beluu. chereomel v.s. forested; covered with vegetation. tekoi er a chereomel expression. special words spoken to ensure succesful passage through forest; vulgar words. chereomel₂ v.s. forested; covered with vegetation. chereomel a uchuchel expression. have a lot of pubic hair.
cherid n.poss.1pi. see chur. cheridall v.a.s. is to be removed to a distance or moved away. cheridall a kirel mo cheroid; diak le keed, choridii, choroid; babii a cheridall er a blai; cheridel. cheridang v.s.inch. is becoming too far from desired mark or distance. cheridang a mla mo cheroid; diak le keed. cheridel cheridel a omengeroid er ngii, mo cheroid er a rechad. cheriich v.s. reddish brown. cheriich a mengeriich a bedengel. cheririich v.s.redup. light reddish brown. cheririich a cheriich. cheririich el chesbreber expression. brown paint. mengeriich v.s. sort of brown in color. mengeriich a telkib el cheriich; mengeriich el mamed. cherik n.poss.1s. see chur.
Tuobed a cherik el tirkal chad era kabelment, aikal mlai lomekall a rengrir klokir a bedengir. Im smirking at the people working for the government, do they think they own these government vehicles when theyre behind the wheels. cheril n.poss.3s. see chur. cherim n.poss.2s. see chur.
cherirall v.a.s. is to be caught up with; (hair, etc.) is to be cut to same length. cherireall v.a.s. see mengiroir. cherireall a kirel el mekoir; mengoir, koirii, kmoir, cheiul a ekebil a cherireall. cheririich v.s.redup. light reddish brown. cheririich a cheriich. cheririich el chesbreber expression. brown paint. cheritam n.poss.1pe. see cheriut. cherited n.poss.1pi. see cheriut. cheritek n.poss.1s. see cheriut. cheritel₁ n.poss.3s. see cheriut. cheritel₂ cheritel a mekemim el meradel.
cheritem₂ n.poss.2s. your (singular) grass skirt. cheritir n.poss.3p. see cheriut. cheritiu n.poss.2p. see cheriut. cheriut n. grass skirt. cheriut a baildil el ngar a uudes el me er eou, oucheriut, cheritel. cheritam n.poss.1pe. cherited n.poss.1pi. cheritek n.poss.1s. cheritel n.poss.3s. cheritem n.poss.2s. your (singular) grass skirt. cheritir n.poss.3p. chermall₁ n. hibiscus (bark used as a rope; leaves used as mulch for taro);. chermall v.s. having vagina which lubricates quickly. chermall₂ v.s. having vagina which lubricates quickly. chermall₃ see cheromel. chermall₄ n. Palauan money in form of green or blue glass beads. chermallucheang n. plant in cocoa family. chermam n.poss.1pe. see charm. chermed n.poss.1pi. see charm. chermek n.poss.1s. see charm.
A chermek el olik a chiliis. My pet fruit bat flew away. Ng mla er ngii a chermek el bilis engdi mla mad. I had a pet dog but he died. chermek el bilis expression. my (pet) dog. chermek el katuu expression. my pet cat. chermel n.poss.3s. see charm. Ngarngii a chermel uos. He has horses. Ak medakd a chermel uos. Im a bit afraid of his horses.
chermelamerangd cheremelamerangd a mengelekel a ngikel el kiei a merangd. chermem n.poss.2s. see charm. chermem el katuu expression. your (pet) cat. chermir n.poss.3p. see charm. chermiu n.poss.2p. see charm.
cherodech v.s. noisy. cherodech a smau e mekudem el mengerodech; mesaod, chordechii a mesei, chorodech a chutem, cherdechel. cheroel n.poss.3s. palm (of hand); sole (of foot). cheroel a chim expression. palm of hand. cheroel a oach expression. sole of foot.
cheroel a chim expression. palm of hand. cheroel a oach expression. sole of foot. cheroid v.s. far; distant; deaf. cheroid a diak le keed; skuul a cheroid er a blik, cherridel. cheridang v.s.inch. is becoming too far from desired mark or distance. cheridang a mla mo cheroid; diak le keed. cheroid el beluu expression. foreign country; far-away land; abroad.
A Tom a kot el cheroid er a chesimer. Tom is the one farthest from the door
cheroid el beluu expression. foreign country; far-away land; abroad.
cheroll n. birth; birthday. cheroll a omechell; mechell, mechellii a ngalek, cherellel. Cf. omecheroll, mechell. cherellam n.poss.1pe. cherelled n.poss.1pi. cherellek n.poss.1s. cherellel n.poss.3s. cherellel a cheroll er ngii, sils le mlechell er ngii. cherellem n.poss.2s. cherellir n.poss.3p. cherelliu n.poss.2p. tekoi er a cheroll expression. ancient chant sung to facilitate delivery of a baby. telecheroll n. one generation. telecheroll a generation ; ngeltengat a rechedal tia el telecheroll el Merikel a mlo oba Belau me ng mleakl. ulemcheroll v.s. (woman) having already borne children. cheromel v.a.s. is to be tasted. cheromel a dellomel el soal a charem el mengang, chemutii a cheromel. cherongel n.poss.3s. see cherou. cherongel a cherou er ngii, cherou a medal el chad a chad.
cherotel v.a.s. is to be defecated on. cherou₁ n. white mushroom; white scar. cherou a teliluich, becheleleu. cherongel n.poss.3s. cherongel a cherou er ngii, cherou a medal el chad a chad. cherou v.s. having a white scar; whitish; Caucasian. cherou₂ v.s. having a white scar; whitish; Caucasian. cherouel cherouel a becheleleu er a chim me a uach; tutk a cherouel a ochil. cherrad v.r.s. crumbled; crushed; messed up; covered with sores; unhealed; rampant. cherrad a mla mecherad; chordengii chorad a kall; medeel er a rechad; a cherrad el kall.
cherrakl n.r.s. work party. cherrakl a chacherakl; chelchad el dmak el ourreor, choreklii, chorakl a sers, chereklel. Cf. mengerakl. cherrang n. term of address between male or spouses (when making a suggestion). cherrechar v.r.s. (liquid, etc.) stirred up or agitated. cherrechar a mla mecherechar; churecherur, chorechar a ralm, diak el mechellings; cherecherul. cherrecheram n.poss.1pe. see cherrocher. cherrechered n.poss.1pi. see cherrocher. cherrecherek n.poss.1s. see cherrocher. cherrecherel n.poss.3s. see cherrocher. cherrecherel a cherrocher er ngii, cherrecherel a klengoes. cherrecherem n.poss.2s. see cherrocher. cherrecherir n.poss.3p. see cherrocher. cherrecheriu n.poss.2p. see cherrocher. cherredecham n.poss.1pe. see cherrodech. cherredeched n.poss.1pi. see cherrodech. cherredechek n.poss.1s. see cherrodech. cherredechel n.poss.3s. see cherrodech. cherredechel a cherrodech er ngii, mengerodech a chutem.
cherredechel a mlai expression. noise of cars of traffic. cherredechem n.poss.2s. see cherrodech. cherredechir n.poss.3p. see cherrodech. cherredechiu n.poss.2p. see cherrodech. cherredoched₁ v.r.s. see mengerdoched. cherredoched a kall el mukmark er a cheluch; chordoched a ngikel, cherdechedel. cherredoched₂ n.r.s. fried food; tapioca candy. cherreklel n.poss.3s. see cherrakl. cherremakl v.r.s. looked for. cherremakl a mla mecheremakl; mengeremakl, ules, choremeklii, choremakl a bub, cheremeklel. cherremetai v.r.s. messed up; disarranged; confused. cherremtai cherremtai a chelimeluk; cherrad, diak el ungil el kldmokl, choremtai a tbil a urreor, mengeremtai a tekoi. cherrengelall v.a.s. see mengerrungel. cherrengelall a kirel el mecherrungel; mo cherrungel, churrungel a kall, cherrengelel. cherrengelam n.poss.1pe. see cherrengelel. cherrengeled n.poss.1pi. see cherrengelel. cherrengelek n.poss.1s. see cherrengelel. cherrengelel n.poss.3s. wholeness; totality. cherrengelel a cherrungel; uldekial, tela cherrengelel a udoud? cherrengelam n.poss.1pe. cherrengeled n.poss.1pi. cherrengelek n.poss.1s. cherrengelel a klalo expression. the whole thing. cherrengelel a tekoi expression. the whole matter. cherrengelem n.poss.2s. cherrengelir n.poss.3p. cherrengelel a klalo expression. the whole thing. cherrengelel a tekoi expression. the whole matter. cherrengelem n.poss.2s. see cherrengelel. cherrengelir n.poss.3p. see cherrengelel. cherrengeliu n.poss.2p. see cherrengelel. cherresachel cherresachel a kudmokl a kelel a mechesang el miou e a mechesang a obosech; kall a cherresachel e mekerang; mengersachel. cherresel n.poss.3s. see cherrirs. cherresel a cherrirs er ngii el buch. cherretochet v.r.s. (pandanus leaf) having spines cut off; scratched; hemmed. cherretochet a mla mechertochet; rrasm a tkul, chortechetii a tet, chortochet, chertechetel. cherridam n.poss.1pe. see cherroid. cherrided n.poss.1pi. see cherroid. cherridek n.poss.1s. see cherroid. cherridel n.poss.3s. see cherroid. cherridel a cherroid er ngii, cheroid.
cherridem n.poss.2s. see cherroid.
cherridir n.poss.3p. see cherroid. cherridiu n.poss.2p. see cherroid. cherrir₁ n.poss.3p. their prices or costs. cherrir₂ n.poss.3p. their laughs. cherrirs n.r.s. jealousy or over-possessiveness about one's spouse. cherrirs a chelechingil a ultoir; cherresel a chebechiil, mengerirs. Cf. mengerirs. bechecherirs v.s.redup. continually jealous/over-possesive about one's spouse. bechecherirs a meses el mengerirs; mekreos, cherrirs, cherresel a chebechiil. cherresel n.poss.3s. cherresel a cherrirs er ngii el buch. cherritem v.r.s. having had a sticky substance applied. cherritem a mla mecheritem; chirtemii, cherritem er a chutem, mengesechusem er a medal el oba chas, chertemel. cherroakl₁ v.r.s. (fish) speared again. cherroakl₂ v.r.s. (ankle) twisted or sprained. cherroakl a mla mocheroakl; ulechoid a ulengeruaol er a ochil, ulecheroakl. cherroam n.poss.1pe. see cheraro. cherrocher n.r.s. (degree of) saltiness. cherrocher a cherrecherel; mecherocher. cherrecheram n.poss.1pe. cherrechered n.poss.1pi. cherrecherek n.poss.1s. cherrecherel n.poss.3s. cherrecherel a cherrocher er ngii, cherrecherel a klengoes. cherrecherem n.poss.2s. cherrecherir n.poss.3p. cherrodech n. noise (usually from people); complaint; clamor. cherrodech a nglemuu; mengerodech, ultok, cherdechel a chutem, klou a cherrodech er a usbechel a mekngit el kar. cherodech v.s. noisy. cherodech a smau e mekudem el mengerodech; mesaod, chordechii a mesei, chorodech a chutem, cherdechel. cherredecham n.poss.1pe. cherredeched n.poss.1pi. cherredechek n.poss.1s. cherredechel n.poss.3s. cherredechel a cherrodech er ngii, mengerodech a chutem. cherredechel a mlai expression. noise of cars of traffic. cherredechem n.poss.2s. cherredechir n.poss.3p. cherredechiu n.poss.2p.
cherroed n.poss.1pi. see cheraro. cherroek n.poss.1s. see cheraro. cherroel n.poss.3s. see cheraro. cherroem n.poss.2s. see cheraro. cherroid₁ n. distance; degree of advancement or achievement. cherroid a cherridel; diak le keed, cherroid er a blik. Cf. mengeroid. cherridam n.poss.1pe. cherrided n.poss.1pi. cherridek n.poss.1s. cherridel n.poss.3s. cherridel a cherroid er ngii, cheroid. cherridem n.poss.2s. cherridir n.poss.3p. cherridiu n.poss.2p.
cherroid₂ v.r.s. removed to a distance; moved away. cherroir n.poss.3p. see cheraro. cherroiu n.poss.2p. see cheraro. cherrotel see chelert. cherrotel a mla mechert; chelert; chortii, chemei, cherrotel a rael. cherrouel cherrouel a cheraro er ngii, cherrouel el chad. cherruakl cherruakl a chelisois; mrechii a ngikel e lmuut el omurech; cherruakl el burech. cherrum v.r.s. rotten; spoiled. cherrumet v.s. (inside) cracked or broken. cherrumet a mla mecherumet; mla mengatech, chelerrumet; churemetii, churumet a kob, mengerumet, chermetel. cherrumet a btil expression. (woman) having insides worn out from too much sexual intercourse. cherrungel v.s. whole; complete; entire. cherrungel a chelerrungel, mui; diak el tedobech, diak el ngesonges, temek a cherrungel el eai el sikang.
chersingel see chelsingel. chersingel a chersoi er ngii. chersoi n. uvula. chersoi a klekedellel a iis; telemall a chersingel el chad a mekngit a omelekingel, oubitenget. chelsingel n.poss.3s. uvula. [syn: chersingel. chersingel a chersoi er ngii.]
chert₁ n. boat. chert a bekerurt el mlai er a daob. Cf. ouchert. chertam n.poss.1pe. cherted n.poss.1pi. chertek n.poss.1s. chertel n.poss.3s. chertem n.poss.2s. chertir n.poss.3p. chert₂ n. excrement; fart. Cf. orchertoll, mengert. chertam n.poss.1pe. cherted n.poss.1pi. chertek n.poss.1s. chertel n.poss.3s. chertem n.poss.2s. chertir n.poss.3p. chertall see cherotel. chertam₁ n.poss.1pe. see chert. chertam₂ n.poss.1pe. see chert. chertbechellel Sei el omdasu ra elsel a btelul; delchil a btelul. chertechatel n. infected wound; ugly sore. chertechatel a rekdel a buld; diak le meaiu a bedengel, kerkertall. chertechetall v.a.s. (pandanus leaf) is to have spines cut off; is to be hemmed. chertechetel n.poss.3s. pricker of spine (of plant). chertechetel a omengertochet er ngii ungil a chertechetel. chertechetel a ongor expression. pandanus spine. cherted₁ n.poss.1pi. see chert. cherted₂ n.poss.1pi. see chert. chertek₁ n.poss.1s. see chert. chertek₂ n.poss.1s. see chert. chertel₁ n.poss.3s. see chert. chertel₂ n.poss.3s. see chert. chertel₃ n.poss.3s. see chirt. chertem₁ n.poss.2s. see chert. chertem₂ n.poss.2s. see chert. chertemall v.a.s. is to have a sticky substance applied. chertemall a kirel el mecheritem; chirtemii er a kar; chiritem, mengilt. chertii interj. Oh! Somebody farted. chertir₁ n.poss.3p. see chert. chertir₂ n.poss.3p. see chert. chertiu₁ n.poss.2p. see chert. chertiu₂ n.poss.2p. see chert. chertochet₁ n. pandanus. chertochet a ta er a bedengel a such. Cf. mengertochet, ongertochet. chertechetel n.poss.3s. pricker of spine (of plant). chertechetel a omengertochet er ngii ungil a chertechetel. chertechetel a ongor expression. pandanus spine. chertochet₂ chertochet a klalo el mengertochet a tkul a tet, chortechetii a tet, chertechetel. cheruchem a ngerel expression. having a short or narrow chin. cherueklel cherueklel a cherruakl; chelisois el burech. cherungall v.a.s. is to be made whole, completed or perfected.
chesbadedubech n. Immature coconut which starts to sprout. (a person whose physique makes him look much younger than his age. chesbadedubech a di kekerei e keloll me ng dubech. chesbecheball v.a.s. (boat) is to have boards of frame put on. chesbecheball a kirel el mechesbocheb, morngii a chesbocheb, chosbechebii a kboub, mengesbocheb. chesbechebel n.poss.3s. see chesbocheb. chesbechel chesbechel a chelsubech er ngii. chesbedengall v.a.s. (face) is to be slapped. chesbedengall a kirel el mechesbad; mechelebed, chosbedengii, chosbad, diak le chesbedengall a chad. chesbedengel₁ n.poss.3s. see omengesbad. chesbedengel a omengesbad er ngii; mengesbad. chesbedengel₂ n.poss.3s. see chesbad. chesbedengel₃ n.poss.3s. nerve center (of fish, etc.). chesbengos v.s. handsome; beautiful. chesbengos a klebokel e ungil el sechal me a redil; ungil el dil. chesberball v.a.s. is to be painted. chesberball a kirel el mechesbereber; chosbereberii a chado, chesbereber, mechilt er a chesbereber; mengesbereber er ngii, chesberberel. chesberberel n.poss.3s. see chesbreber. chesberberel a omengesbereber er ngii el blai. chesbocheb n. board (for building); prickly pear cactus (used as medicine for burns). chesbocheb a llecholech el meliliut el kerrekar, chesbechebel. Cf. mengesbocheb. chesbreber n. paint. chesbereber a medemedek el klalo el betok el bedengel; usbechall er a omengesbereber. Cf. ongesberball. chesberberel n.poss.3s. chesberberel a omengesbereber er ngii el blai. chesbungel v.a.s. is to be scooped or spooned out.
cheschesemel see chesechesemel. chesechesemel a chesechusem er ngii, chelsechusem er a kall; bechesechusem. cheseangel v.a.s. is to be assisted by contribution of food or labor. cheseb er a ngebard expression. first quarter of moon. cheseb er a ongos expression. third quarter of moon. cheseball see chesobel. chesebel n.poss.3s. curved cut in taro made with ngark. cheseb er a ngebard expression. first quarter of moon. cheseb er a ongos expression. third quarter of moon. chesebreng n. brokenheartedness. chesebreng a chelam a rengul; smecher er a chamireng. smecher er a chesebreng expression. brokenhearted. cheseberuaru v.s. prone to getting flustered and making mistake; prone to confusing things; tending to speak in confused or absent-minded manner. cheseberuaru a sekdii-chesengur; meleksakd a tekoi, omdasu er a tekoi e dulii a ngodech. chesebngebard n. first month of Palauan year. chesebngebard a kot el buil er a rak er a Belau. chesebreng n. brokenheartedness. chesebreng a chelam a rengul; smecher er a chamireng.
chesechad n.poss.1pi. see chesechal. chesechak n.poss.1s. see chesechal. chesechal n.poss.3s. cord or wire for stringing fish; action of sewing or stringing things on line. chesechad n.poss.1pi. chesechak n.poss.1s. chesecham n.poss.2s. chesechemam n.poss.1pe. chesechemiu n.poss.2p. chesecham n.poss.2s. see chesechal. chesechaol₁ v.a.s. are to be threaded/strung; always wandering from house to house. chesechaol a chad el soal el mengesuch; merael a blai, di omais el diak el ultebechel. chesechaol₂ n.a.s. small boils that spread over area of body. chesechemam n.poss.1pe. see chesechal. chesechemiu n.poss.2p. see chesechal. chesecherir n.poss.3p. see chesechal. cheseches₁ n.redup. leprosy; disease with sores. cheseches a rakd el keltkat el duubech a buld, dirrek el rekdel a brak. chesechesil n.poss.3s. sore; black scab. chesechesil a chimak expression. scab on my hand. cheseches₂ n. lock; latch. cheseches a klekedall el melenget; mengeseches, choseches a blai, chesechesel a mlai. Cf. mengeseches. chesechesall v.a.s. is to be locked or latched. chesechesel n.poss.3s. see cheseches. chesechesemall v.a.s. is to be dirtied or smeared (with food). chesechesemall a kirel el mechilt; mechesechusem a bedengel er a kar; chusechesechemii, chiltii, mengesechusem. chesechesemel n.redup.poss.3s. scraps (of food). [syn: cheschesemel. chesechesemel a chesechusem er ngii, chelsechusem er a kall; bechesechusem.] chesechesil n.poss.3s. sore; black scab. chesechesil a chimak expression. scab on my hand. chesechesomel v.s.redup. bearded and moustachioed. chesechesomel a ngar ngii a chesemel; chusem. chesechesuall v.a.s. chesechesuall a kirel mechesechosu; mengesechosu er ngii. chesechesuel n.poss.3s. see chesechosu. chesechesuel a chesechosu er ngii, mengesechosu er a chelam el uach.
chesechid₂ chesechid a cheldebechel; chesechid el buik el mo er a chei. chesechid₃ n. cluster of small twigs from which coconuts grow. chesechid a orreked a rdechel a lius, rodech a bereked er ngii. chesechil n.poss.3s. cockscomb; comb of cock, duck, etc. chesechil a omeketel a malk, besichel a bdelul. chesechil a malk expression. cockscomb plant. chesechil a malk expression. cockscomb plant.
chesechosu n. sheath holding cluster of coconuts (often used for kindling). chesechosu a bilel a bngal a lius, chesechesuel. chesechesuel n.poss.3s. chesechesuel a chesechosu er ngii, mengesechosu er a chelam el uach. chesechur n. Asiatic pennywort; type of sea clam. chesechur a cheled; kebliil er a kikoi.
mengesechuul v.i. catch ghost crabs. chesekill v.a.s. is to be cooked with spices. chesekill a kirel el mechesekl; choseklii, chosekl a malk, mengesekl, cheseklel. chesekl el ked expression. dried out bamboo. cheseklked n. small bamboo growing on hillside. cheseksiktall v.a.s. (someone) is to be involved or mixed up in. chesel n. bamboo. chesel a bambuu. cheseklked n. small bamboo growing on hillside. [syn: cheselked. cheselked a bambuu er a ked.] cheselked see cheseklked. cheselked a bambuu er a ked. cheselsall v.a.s. (chant) is to be sung. cheselsall a kirel el mechesols; kirel el mechitakl, choselsii, chosols a cheselsir, mengesols, cheselsel. cheselsel n.poss.3s. see chesols. chesemall v.a.s. (mouth) is to be wiped; (hands) are to be wiped of dirt, food, etc. chesemam n.poss.1pe. see chusem. chesemed n.poss.1pi. see chusem. chesemek n.poss.1s. see chusem. chesemel n.poss.3s. see chusem. chesemelik v.s. have something hit target and bounce off. chesemelik a omurech e imiit, diak el taut er ngii. chesemem n.poss.2s. see chusem.
chesemir n.poss.3p. see chusem. chesemiu n.poss.2p. see chusem. chesemkel
chesengel₂ n.poss.3s. see chas. chesengel a chas er ngii. chesengel a kitalong expression. soot or ink used with kitalong. chesengel a luut expression. squid's ink. chesengel a oluches expression. mark from pencil lead. chesengelel chesengelel a chesingel er ngii, chesngelel a cheriut. chesenguul₁ chesenguul a mtechir a ungil er a diak el ungil, kolii a beras a bai ungiler a lak mongang, "omengang a chesenguul" ngii di bo medinges. chesenguul₂ v.a.s. is to be occupied or busy. cheseos₁ cheseos a chetebtel . cheseos₂ n. type of tree. cheseos a chuodel e metongakl el lius, chesungai. chesiach n. plant in yam family. chesiach a besebes el duubech er a oreomel; kall a le bosech. chesiaol n. workers or helpers from another village. chesiau n. contribution of food or labor to help workers on house or community project. chesiau a rechad me a udoud me a kall me a klalo el ngeseu a urreor el beluu me a chous er a beluu; mengesiau er a Ngaramecherocher. Cf. mengesiau, chesiaol. chesibel₁ see chesbungel. chesibel a usbechall a ongisb er ngii; chuisb a uasech; mengisb a beras, chesbel a sukal. chesibel₂ v.s. ravenous; in a hurry to eat. ochesibel v.i. eat ravenously or in a hurry. ochesibel a kmal songerenger; ochesibel a blak a rengul el omengur. chesil n.poss.3s. burning or discoloration of pot (after water has boiled out). chesil a chelas er ngii; chosir, chemas, chesil a beras. chesilech interj. exclamation of disgust or teasing. chesilech a tekeiungel a le chetim a tekoi; ouchesilech er a ketiaol; chesilech er kau! chesill v.a.s. is to be get blackened with soot or ink. chesimall v.a.s. is to be turned, wound or screwed. chesimall a kirel el mechesoim; chosimii a seraub, chosoim, mengesoim er a ralm, chesimel. chesimel chesimel a omengesoim er ngii, mengesoim. chesimer n. door; cage; enclosure. chesimer a melenget; tengetengel a tuangel, chosmerii, chosimer a blai, chesmerel. Cf. mengesimer. chesmeram n.poss.1pe. chesmered n.poss.1pi. chesmerek n.poss.1s. chesmerel n.poss.3s. chesmerel a chesimer er ngii. chesmerel a mado expression. moving part of window. chesmerel a mlai expression. car door. chesmerem n.poss.2s. chesmerir n.poss.3p. chesmeriu n.poss.2p. melai a chesimer expression. open the door. ouchesimer v.t. have door made out of (particular product, substance, etc.).
chesimk v.s. scarred around mouth. chesimk a llechul a kerdik me a keltkat er a tkul a ngor; chesemkel. chesingel n. band of grass skirt; waistband (of dress). chesingel a klalo el orreked a cheriut me a saiang; melechet er a chelechad, chesngelel. chesngelel n.poss.3s. chesngelel a chesingel er ngii.
chesiu n. sea demon. chesiu a mekngit el chelid; chesiulechei, chesiu a soal a berech, chesungel. chesungel n.poss.3s. chesungel a chesiu er ngii. chesiuch n. oyster; oyster shell (for scraping taro); tortoise shell money (used among women only). chesiuch a cheled el mengatech e ng klalo el omached a kall; chesuchel. chesuchel n.poss.3s. chesiul₁ v.a.s. chesiul a kirel el mechosu; chosuii, chemosu a chelbkakl, mengosu kall, chesuel. chesiul₂ chesiul a chesiau er ngii; mengesiau. chesiuul v.a.s. chesiuul a kirel el mechesiau; morengii a chesiau; chosiur, mengesiau; Ngara Mecherocher a chesiuul. cheskeam n. samadera. cheskeam a ta er a bedengel a kerrekar el kebliil er a keam. cheskiik n. tree in Myrtle family. cheskiik a kerrekar er a ked.
chesmachel n. male in-law of family. chesmachel a oldechelakl er a songel a bechil, kesib a rengul el mengerirs; mengesmachel. chesmachel a sechal el bechiil er a blai, chesmechelel. Ngeask el chad el bechil a ngeasek el dil ra blai. chesmechelam n.poss.1pe. chesmecheled n.poss.1pi. chesmechelek n.poss.1s. chesmechelel n.poss.3s. chesmechelel a chesmachel er ngii. chesmechelem n.poss.2s. chesmechelir n.poss.3p. chesmall v.a.s. is to be tapped or rapped on; is to be rung. chesmall a kirel el mechosm; chesmoll, chosmii, chuosm a kambalang, mengosm, chesmel. chesmechelam n.poss.1pe. see chesmachel. chesmecheled n.poss.1pi. see chesmachel. chesmechelek n.poss.1s. see chesmachel. chesmechelel n.poss.3s. see chesmachel. chesmechelel a chesmachel er ngii. chesmechelem n.poss.2s. see chesmachel. chesmechelir n.poss.3p. see chesmachel. chesmecheliu n.poss.2p. see chesmachel. chesmekemekel n.poss.3s. see chelsmekemek. chesmel chesmel a omengosm er ngii el kambalang, mengosm. Kabong era chesmel me desang e kom kmal mellomes. Do as you say so everyone can see you are smart as you talk. chesmelleklel chesmelleklel a uldak el omeruul, a chimal me a ngerel me a teletelel el mengesechosm. Di mo ta tang a chimal ma ngerel ma teletelel. chesmerall v.a.s. is to be closed, confined or locked in (e.g. as punishment). chesmeram n.poss.1pe. see chesimer. chesmered n.poss.1pi. see chesimer. chesmerek n.poss.1s. see chesimer. chesmerel n.poss.3s. see chesimer. chesmerel a chesimer er ngii.
chesmerel a mado expression. moving part of window. chesmerel a mlai expression. car door. chesmerem n.poss.2s. see chesimer. chesmerir n.poss.3p. see chesimer. chesmeriu n.poss.2p. see chesimer. chesmoll₁ v.a.s. chesmoll a kirel el mechesimer; chosmerii, chosimer, merechorech a chesmoll er a kelebus. chesmoll₂ chesmoll a chesmall. chesngelel n.poss.3s. see chesingel. chesngelel a chesingel er ngii. chesobel₁ n. type of large trepang. chesobel a cheled el ko er a bakelungal e ng di becheleleu. chesobel₂ v.a.s. (taro tubers) are to be cut. chesobel a kirel el mecheseb; cheklii a tech er a dait, chosebii, chueseb a dait, chesebel. chesobel₃ v.a.s. see mengeseb. chesobel a kirel el mecheseb; chosebii a chelitakl, chueseb a chesols, mengeseb, chesebel.
chesols n. song/chant (usually sung by old men). chesols a cheldecheduch el delecherul a chelitakl; choselsii, chosols, mengesols, cheselsel. chesomel v.a.s. see mengusem. chesomel a kirel el mechusem; chusemii, chuusem a ngor, mengusem, chesemel a ngerel. chesuall v.a.s. (food) is to be stirred so as not to stick to pan. chesuar n. slap (in the face). chesuerngam n.poss.1pe. chesuernged n.poss.1pi. chesuerngek n.poss.1s. chesuerngel n.poss.3s. chesuerngem n.poss.2s. chesuerngir n.poss.3p. chesubech v.s. toothless; having some teeth missing. chesubech a dibus a kirel ngar ngii el uingei; chelib a ungelel, chesbechel.
chesuchall v.a.s. is to be given tortoise shell money. chesuchall a kirel el mechesiuch; chosuchii a buchelsechal, mengesiuch, msa chesuchel. chesuchel n.poss.3s. see chesiuch.
chesuchii v.pf.3s. see mengesiuch. chesuechesall v.a.s. is to be splinted. chesuerngall v.a.s. (face) is to be slapped; is to be slapped in the face. chesuerngam n.poss.1pe. see chesuar. chesuernged n.poss.1pi. see chesuar. chesuerngek n.poss.1s. see chesuar. chesuerngel n.poss.3s. see chesuar. chesuerngem n.poss.2s. see chesuar. chesuerngir n.poss.3p. see chesuar. chesuerngiu n.poss.2p. see chesuar. chesuertall v.a.s. is to be covered with asphalt. chesulech₁ n. corpse. chesulech a cheklechel a ulekoad el chad; beldokel. cheklecham n.poss.1pe. chekleched n.poss.1pi. cheklechek n.poss.1s. cheklechel n.poss.3s. cheklechel a beldokel; bedengel ulekoad el chad. cheklechem n.poss.2s. cheklechir n.poss.3p. chesulech₂ n. flat stone (crushed and used in making pottery). chesulech a urrekomel er a bad. chesungel n.poss.3s. see chesiu. chesungel a chesiu er ngii. chetakl n. trolling line. cheteklam n.poss.1pe. chetekled n.poss.1pi. cheteklek n.poss.1s. cheteklel n.poss.3s. cheteklel a omengetakl er ngii,. cheteklem n.poss.2s. cheteklir n.poss.3p. chetau₁ n. brief rain squall. chetau a kekerei el chull el obengkela eolt. chetau v.s. (skin) dark. chetitau v.s. (skin) brown. chetitau a cheltitau; telkib el chededlekelek e ungil, chetitau el dil. chetitau el dil expression. pretty girl.
chetbael₁ n. elephantiasis. chetbael a ngasecherakd; oburek, dellodel a bedengel, chetbelel. chetbael v.s. swollen from elephantiasis. chetbelel n.poss.3s. chetbelel a chetbael er ngii. chetbael₂ v.s. swollen from elephantiasis. chetbelel n.poss.3s. see chetbael. chetbelel a chetbael er ngii. chetebtel n.poss.3s. peak; summit; top. chetebtel a kot er bab; cheseos, chetetudil a kerekar.
chetechat n. fog; mist. chetechat a kelekolt el ko er a chat; chetechetil a kelekolt a mla mail a kerrekar. chetechem v.s. having speech defect. chetechem a oberaod a chural; diak el bleketakl a tekingel, mengetechem, chetechemel. chetechemel chetechemel a chetechem er ngii. chetechetil n.poss.3s. wound (esp., from sharp object). chetechetil a chetechat er ngii. Cf. mengetechat. chetechetioll v.a.s. is to be wounded. chetechetioll a kirel el mechetechat; mengetechat er ngii, mekull, diak chetechetioll a chad me a charem. chetekill v.a.s. is to be held or led by the hand; is to be carried, towed or persuaded; easily persuaded; (woman) easily seduced. chetekill a beot el mechetakl; di ngera e ng mechetakl; diak a uldesuel; di remurt a ngor; choteklii, cheteklel. chetekl v.s. thin and active. chetekl a chetngaid, mesengaked. cheteklam n.poss.1pe. see chetakl. chetekled n.poss.1pi. see chetakl. cheteklek n.poss.1s. see chetakl. cheteklel n.poss.3s. see chetakl. cheteklel a omengetakl er ngii,. cheteklem n.poss.2s. see chetakl. cheteklir n.poss.3p. see chetakl. chetekliu n.poss.2p. see chetakl. chetelaol v.s. drunk; dizzy. chetelaol a mengetelaol; ko er a mengeterbis a bdelul; smecher a chetelaol, chetelolel a rrom. chetelolang v.inch. chetelolang a mla mo chetelaol. Ng meringel a bdeluk e chetelaol. My head is aching and I feel dizzy. Ng diak. Ng bai ko er a di chetelaol. No. He or she only feels dizzy. chetellaok v.s. chetellaok a klou a rengul e soal el kuk di meruul a soal; meoud. chetellaok a rengul expression. very patient; calm; not easily excited; blase; casual. chetellaok a rengul expression. very patient; calm; not easily excited; blase; casual. chetellechelel chetellechelel a chetelluchel er ngii. chetelluchel v.s. (voice) low-pitched. chetelluchel a chebecheb el ngor; ngerel a sechal a chetelluchel, mengetelluchel, chetellechelel. chetelolang v.inch. see chetelaol. chetelolang a mla mo chetelaol. chetemall v.a.s. chetemall a kirel el mechetoem; chotemii, chotoem a mederir er a bekerekard, mengetoem, chetemel. chetemam₁ n.poss.1pe. see chat. chetemam₂ n.poss.1pe. see chutem. chetemed n.poss.1pi. see chutem. chetemek n.poss.1s. see chutem. chetemel₁ n.poss.3s. see chutem. chetemel a chutem el kloklel ingii. chetemel₂ chetemel a omengetoem er ngii, mengetoem er a medal er a chas. chetemem n.poss.2s. see chutem. chetemir n.poss.3p. see chutem. chetemiu₁ n.poss.2p. see chat. chetemiu₂ n.poss.2p. see chutem. chetengakl₁ v.s. (: ) praiseworthy; showing honor (towards). chetengakl a ungil el kirel a chad; odanges; chotengii, "ulekoad er a chetengakl"; chemat er ngii, chetengel. chetengakl₂ n. praise; acclaim. chetengeklel n.poss.3s. chetengeklel a Droteo expression. praise for Droteo. chetengam n.poss.1pe. see chetengel. chetenged n.poss.1pi. see chetengel. chetengek n.poss.1s. see chetengel. chetengeklel n.poss.3s. see chetengakl. chetengeklel a Droteo expression. praise for Droteo. chetengel n.poss.3s. his/her praise. chetengel a chetengakl el kirel. chetengam n.poss.1pe. chetenged n.poss.1pi. chetengek n.poss.1s. chetengem n.poss.2s. chetengir n.poss.3p. chetengem n.poss.2s. see chetengel. chetengir n.poss.3p. see chetengel. chetengiu n.poss.2p. see chetengel. cheterbis n. spinning top (without a string); pulley (of canoe). cheterbisul n.poss.3s. see cheterbis. cheterebis cheterebis a klalo el mengeterebis; choterbis, choterbisur a chebis. cheterebsall v.a.s. is to be spun or turned. cheterebsall a kirel el mecheterbis; choterbisur, choterbis a chebis, mengeterbis, cheterebisul. cheterechall v.a.s. is to be neglected or abused. cheterechelel cheterechelel a omengeterochel er ngii; cheterochel.
cheteremall₂ cheteremall a ta er a bedengel a emull. chetererekel n.poss.3s. see cheterrerek. chetererekel a cheterrerek er ngii,. cheterir n.poss.3p. see chat.
cheterochel v.s. neglected; abused. cheterochel a diak le cheleoch, blengedakl, omengedakl el ngalek. Cf. mengeterochel, chelterochel. chelterochel v.r.s. neglected; abused. cheterechall v.a.s. is to be neglected or abused. cheterrerek n. (voice) high-pitched; falsetto. cheterrerek a diak le chetelluchel; ngoldil a cheterrerek, dengarech el ngor; chetererekel. Cf. mengeterrerek. chetererekel n.poss.3s. chetererekel a cheterrerek er ngii,. chetetudil n.poss.3s. very top; point of summit. chetetudil a chetebtel, chetetudil a rois. chetid n.poss.1pi. see chetil. chetik n.poss.1s. see chetil.
chetikikall v.a.s. is to be tempted or led astray. chetikikall a kirel el mechetikaik; choitikikii a ngalek, mengetikaik er a mesaik el mo ourreor, chetikikel. chetikol n. has come to dislike. chetikol a mla mo chetil; dikea el soal. chetil n.poss.3s. his/her disliking; he/she dislikes; he/she doesn't want/like. chetil a diak el soal; chetil el ngar er a skuul, chetikol. chetid n.poss.1pi. chetik n.poss.1s. chetim n.poss.2s.
chetim n.poss.2s. see chetil.
chetimall v.a.s. is to be smeared or spread on. chetioll see chetiotel. chetioll a kirel el mechetiot; choititii, chotiot, mengetiot, diak le chetioll a biskang. chetiot n. any (dangerous) object protruding from ground; prow of boat. chetiotel v.a.s. (point of knife, spear, etc.) is to be broken or bent. Chetiruir n. mountain in Ngeremlengui. Chetiruir a rois er a Ngeremlengui.
chetitau v.s. (skin) brown. chetitau a cheltitau; telkib el chededlekelek e ungil, chetitau el dil.
Ak chetitau a bedengek e melemalt a chiuk e meklou a medak. I'm brown skinned with straight hair and big eyes. chetitau el dil expression. pretty girl. chetitel n. damsel fish. chetitel a ta er a bedengel a ngikel. chetituokel v.a.s.redup. complicated; tedious. chetituokel a diak le mededaes; chetituokel el chetil el mo er a skuul a siokel a rolel. chetkeam₁ n. type of fish. chetkeam a ta er a bedengel a ngikel. chetkeam n. type of tree. chetkeam a ta er a bedengel a kerrekar. chetkeam₂ n. type of tree. chetkeam a ta er a bedengel a kerrekar. chetkengelel n.poss.3s. see chetkongel. chetkengelel a chetkongel er ngii. chetkongel n. sling for spear. chetkongel a blil a uloech; ngar er ngii e oboech. chetkengelel n.poss.3s. chetkengelel a chetkongel er ngii. chetngaid v.s. (person, long object) thin/slender; skinny. chetngaid a chetekl; diak le mekoar; chetngidel; mekekerei a bedengel. [syn: chekngaid] mechetngaid v.s. (person, long object) thin/slender; skinny (required with plural subject).
chetongel v.a.s. is to be praised. chetongel a kirel a chetengakl; kirel a odanges, chetengel. chetor n. large red ant. chetor a ta er a bedengel a charm; ko er a chedib e ng di bekerekard. chetud n.poss.1pi. see chat. chetuk n.poss.1s. see chat. chetul₁ n.poss.3s. see chat. chetul a klou el udoud er a Belau el klalo er a blai. chetul₂ n.poss.3s. old or worn out or decayed condition (of something). chetul a chut er ngii, mechut el klalo; chetul a blai. chetum n.poss.2s. see chat. chetuotel₁ v.a.s. (headware) to be put on; to be inserted or stuck into or onto; to be impaled or plugged in. chetuotel a klalo el rruul el mechetiut; klalo, lkou a chetuotel; mengetiut a lochang; otuu; osiseb; chetutel, chetutall. chetuotel₂ n.a.s. funnel. chetuotel a klalo el rruul el mechetiut; klalo, lkou a chetuotel; mengetiut a lochang; otuu; osiseb; chetutel, chetutall. chetutall see chetuotel. chetutall a chetuotel. chetuul v.a.s. (fish) smoked; having the potential of giving off too much smoke. chetuul a kirel el mechat; techa mengat a ngikel? chotur, chemat a ngikel, chetul. cheuais cheuais a emull er a delomeklochel. cheuas cheuas a melekesako el charm; derecheuas; chedelekelek. Cheuchel n. area of ocean between two islands; passage in Ngcheangel. Cheuchel a toachel er a Ngcheangel. debel a cheuchel expression. the ocean between Babeldaob and Ngcheangel. cheuikl v.a.s. is to be sprinkled with lime; is to be woven. cheuikl a kirel el mechaus; chousii, mengaus a sualo, chusel a tet. cheuiko see muiko. cheuiko a meuiko; diak el sebechel el omes, a lechub e ng mekngit a osengel. chi n. (Jap.) stomach. kerul a chi expression. stomach medicine. chiach n. fifth month of Palauan year. Chiach n. fifth month of Palauan year. Chiach a ongeim el buil er a rak er a Belau. chibars n. type of fish. chibars a ta er a bedengel a ngikel. chibaselei v.s. Topsy-turvy; scattered all over the place. chibaselei a mechesang; chachimeluk, cheliseksikd, kaokeangel; kede ua chibaselei er a urreor me a omenges. chibatter v.s. (Jap.) arrogant; boastful; snooty; condescending. chibedbad chibedbad a betok el mekekerei el bad, bedbad. chibeob chibeob a chaibibeob, bleob, bduu a chibeob. Chibeob Chibeob a kerodel er a Ngeremetengel. chibibeob see chaibibiob. chibibiob see chaibibiob. chibiob n. name of docking place in channel at Ngeremlengui. chibiokl v.i. turn off from; turn in particular direction. chibngel n.poss.3s. see chieb. chibngii v.pf.3s. see mengib. chibngii a mengib er ngii. chibokill chibokill a chiboklel, sel de bo dieuekl er ngii; chibokill er a rael, chebirekelel a rael.
chichachuu n. sound of rooster crowing; cock-a-doodle-doo. [syn: chichichachuu] chichial chichial a omengiuch er ngii, ngalek a mengiuch er a medal. chichiall v.a.s. chichiall a kirel el mechiuch; chuiuch a medal a ngikel, mengiuch, chichiall a brak. chichichachuu see chichachuu. chidadeb n. part of usaker drawn loosely through legs; curve. chidadeb a usaker el diak le kes; mekebekabes a metengal, chidedebel. Cf. mengidadeb. chidbengam n.poss.1pe. see chidib. chidbenged n.poss.1pi. see chidib. chidbengek n.poss.1s. see chidib. chidbengel n.poss.3s. see chidib. chidbengel a chidib er ngii. chidbengem n.poss.2s. see chidib. chidbengir n.poss.3p. see chidib. chidbengiu n.poss.2p. see chidib. chideball v.a.s. is to be hung onto with hands. chideball a kirel el mechidobel, chimal a chedam a chideball er a rengelekel, choidebelii er a demal, mengidobel, chidebelel. chidebdib see chidebtib. chidebdib a blechoel el ouedikel, mengidebdib; odikel, chidebdib a urreor a merau. chidebelel chidebelel a omengidobel er ngii; mengidobel. chidebtib v.s. restless; squirming; fidgety. chidedebel n.poss.3s. see chidadeb. chidedesall chidedesall a betok a chidudes er ngii. chidib n. wallet; pouch for keeping pepper leaf. chidib a blil a udoud; chidbengel a mui er a udoud; olbedabel er a udoud. chidbengam n.poss.1pe. chidbenged n.poss.1pi. chidbengek n.poss.1s. chidbengel n.poss.3s. chidbengel a chidib er ngii. chidbengem n.poss.2s. chidbengir n.poss.3p. chidir₁ v.pf.3s. see mengid. chidir a mengid er ngii, chidir a dait; duebes el tomall a delomel. chidir₂ v.pf.3s. see mengid. chidir a dour; mengid, chidir a chiklel, chemid, mechid a chiukl. chidirengul see chaidirengul. chieb₁ n. speck/foreign body in the eye. chieb a besbas el ngar er a chelsul a mad, chiebengel. chieb₂ v.pf.3p.inan. see mengieb. chiebengii chiebengii a mengieb er ngii; chieb. chiebngii v.pf.3s. see mengieb. chiebul chiebul a bung el dirkak el obok, di kmeed el obok. chiechab n. hole; hollow; cavity (in tooth). chiechab a mechiechab; blsibs el chutem, klalo; choichebengii a chutem, ochab a chiechab. Cf. mengiechab. mechiechab v.s. (teeth) full of cavities. mechiechab a chiechab; ochab a mechiechab; kliis el delluchel. chiechall v.a.s. is to be drilled or bored into. chiechebengii v.pf.3s. see mengiechab. chiechuis n. larva; small intestinal worm; maggots (esp., in swarm). [syn: chieuis] ouchiechuis v.i. (excrement) have larva or worms. [syn: ouchieuis] chiekl n. worm; maggot. chiekl a charm el duubech a bediu, me a beraom, mekekerei el charm el omuchel a secher, chiiklel. chiekl er a rebotel expression. fruit worm. chiekl er a rebotel expression. fruit worm. chiellel chiellel a chiull er ngii el chad. chiemum chiemum a mengiemum; menga odoim e dirrek el meldoim a rodech me a lius; rodech me a lius a chiemum. chiesang v.i.inch. begin to escape. chiesang a mla chemiis; chiis, chemiis, chiesang er a urreor. chiesung v.i.pred. about to escape. chietall v.a.s. (food) is to have squeezed coconut milk added to it. chietall a chiotel; kirel el mechuit; chemuit a odoim, menguit, morengii a chuit, chietel. chietel n.poss.3s. see chuit. chietel a chuit er ngii; menguit. chietel a odoim expression. coconut milk to be cooked with fish. chietel a ongraol expression. coconut milk to be cooked with tapioca, taro, etc. chieuis see chiechuis. chihukuro n. (Jap.) (pouch of) stomach. chiikel v.a.s. (leaves) are to be plucked or stripped off plant. chiiklel n.poss.3s. see chiekl. chiil chiil a kall me a ilumel el kelel a a klechedaol, klengoes el babii a chielel a omerael, . chiis n. escape; flight. chiis a chemiis; mo cheroid er a kdekudel, mle klou a chiis er a mekomad. chachiis v.recip. escape together. chiitel v.a.s. is to be thrown away or abandoned. chikes n. (Jap.) place for storing live bait or fish in boat; net for holding caught fish (outside of boat). chikes a klalo el blil a chad el ngikel me a chemang. chikl n. neck. Cf. ouchaet a chiklel. chiklam n.poss.1pe. chikled n.poss.1pi. chiklek n.poss.1s. chiklel n.poss.3s. chiklem n.poss.2s. chiklir n.poss.3p. chiklam n.poss.1pe. see chikl. chikled n.poss.1pi. see chikl. chiklek n.poss.1s. see chikl.
chiklel₁ n.poss.3s. see chikl. chiklel₂ n.poss.3s. see chiukl. chiklem n.poss.2s. see chikl. chiklir n.poss.3p. see chikl. Te kmal betok are ungil a chiklir el ngalk er chelechang. Theres a lot of good singers these days. chikliu n.poss.2p. see chikl. chilab v.pf.3p.inan.past. see mengab. chilabl v.pf.3p.inan.past. see mengabl. chilachetomel n. soft, muddy bottom of mangrove swamp (or sea). chilad v.pf.3p.inan.past. see mengad. chilades v.pf.3p.inan.past. see mengades. chilado v.pf.3p.inan.past. see mengado. chilaet v.pf.3p.inan.past. see mengaet. chilais v.pf.3p.inan.past. see mengais. chilalb v.pf.3p.inan.past. see mengalb. chilall v.pf.3p.inan.past. see mengall. chilam v.pf.3p.inan.past. see mengam. chilamech v.pf.3p.inan.past. see melamech. chilamrokl n. trigger fish. chilamrokl a ta er a bedengel a ngikel. chilarm v.pf.3p.inan.past. see mengarm. chilas₁ v.pf.3p.inan.past. see mengas. chilas₂ v.pf.3p.inan.past. see mengas. chilat₁ v.pf.3p.inan.past. see chemat. chilat₂ v.pf.3p.inan.past. see mengat. chilaus v.pf.3p.inan.past. see mengaus. chilbangel v.pf.3p.inan.past. see mengebangel. chilbechebelii v.pf.3s.past. see mengebechobel. chilbedii v.pf.3s.past. see mengelebed. chilbengelii v.pf.3s.past. see mengebangel. childabel v.pf.3p.inan.past. see mengidabel. childebelii v.pf.3s.past. see mengidabel. childechedechar v.pf.3s.past. see mengedecheduch. childecheduch v.pf.3p.inan.past. see mengedecheduch. childechulii v.pf.3s.past. see mengedechuul. childechuul v.pf.3p.inan.past. see mengedechuul. childelekelek v.pf.3p.inan.past. see mengedelekelek. childelekelekii v.pf.3s.past. see mengedelekelek. childelii v.pf.3s.past. see mengudel. childellumel v.pf.3p.inan.past. see mengedellumel. childeng v.pf.3p.inan.past. see mengedeng. childengii v.pf.3s.past. see mengad. childengur v.pf.3s.past. see mengedeng. childerderii v.pf.3s.past. see mengedereder. childereder v.pf.3p.inan.past. see mengedereder. childermotii v.pf.3s.past. see mengedermaot. childeroder v.pf.3s.past. see mengederoder. childesii v.pf.3s.past. see mengades. childibii v.pf.3s.past. see mengeduib. childir v.pf.3s.past. see mengid. childochii v.pf.3s.past. see mengeldoech. childoech v.pf.3p.inan.past. see mengeldoech. childolii v.pf.3s.past. see mengedaol. childuib v.pf.3p.inan.past. see mengeduib. childuii v.pf.3s.past. see mengado. chilebeldir v.pf.3s.past. see mengeblad. chilebelii v.pf.3s.past. see mengubel. chilebibengii v.pf.3s.past. see mengibiob. chilebibii see chilebibengii. chilebirekelii v.pf.3s.past. see mengebirukel. chilebirukel v.pf.3p.inan.past. see mengebirukel. chilebis v.pf.3p.inan.past. see mengebis. chilebisur v.pf.3s.past. see mengebis. chileblabl v.pf.3p.inan.past. see mengeblabl. chileblad v.pf.3p.inan.past. see mengeblad. chilebleblii v.pf.3s.past. see mengeblabl. chileblii v.pf.3s.past. see mengabl. chilebngii₁ v.pf.3s.past. see mengib. chilebngii₂ v.pf.3s.past. see mengieb. chilebsii v.pf.3s.past. see mengubs. chilebsur see chilebisur. chilebtanget v.pf.3p.inan.past. see mengebtanget. chilebtangt see chilebtanget. chilebtengetii v.pf.3s.past. see mengebtanget. chilebtengtii see chilebtengetii. chilebulii v.pf.3s.past. see mengebuul. chilebur₁ v.pf.3s.past. see mengub. chilebur₂ v.pf.3s.past. see mengab. chilechebii v.pf.3s.past. see mengucheb. chileched v.pf.3p.inan.past. see mengeched. chilechedii v.pf.3s.past. see mengeched. chilechetii v.pf.3s.past. see menguchet. chilechii v.pf.3s.past. see mengeech. chileech v.pf.3p.inan.past. see mengeech. chilekelekall v.a.s. chilekelekall a kirel el mechilekelek; choilekelekii a bung, choilekelek a chimal, mengilekelek, chilekelekel. chilekelekii chilekelekii a omingelekelek er ngii; mengilekelek. chileklachel v.pf.3p.inan.past. see mengeklachel. chileklechelii v.pf.3s.past. see mengeklachel. chileklii v.pf.3s.past. see mengokl. chileklterir v.pf.3p.human.past. see mengokl. chilelbii v.pf.3s.past. see mengalb. chileldii v.pf.3s.past. see chemold. chilellii v.pf.3s.past. see mengall. chilelngii v.pf.3s.past. see mengol. chilem v.pf.3p.inan.past. see mengem. chilemcham v.pf.3p.inan.past. see mengemcham. chilemchemur v.pf.3s.past. see mengemcham. chilemechemii v.pf.3s.past. see mengemochem. chilemedii v.pf.3s.past. see mengeed. chilemeed v.pf.3p.inan.past. see mengeed. chilemekl v.pf.3p.inan.past. see mengemekl. chilemeklii v.pf.3s.past. see mengemekl. chilemengii v.pf.3s.past. see mengem. chilemerii v.pf.3s.past. see mengimer. chilemkemkii v.pf.3s.past. see mengimkomk. chilemkomk v.pf.3p.inan.past. see mengimkomk. chilemullii v.pf.3s.past. see mengemull. chilemur v.pf.3s.past. see mengam. chilerdechedii v.pf.3s.past. see mengerdoched. chilerdoched v.pf.3p.inan.past. see mengerdoched. chilermii v.pf.3s.past. see mengarm. chilert v.pf.3p.inan.past. see mengert. chilertechetii v.pf.3s.past. see mengertochet. chilertii₁ v.pf.3s.past. see mengirt. chilertii₂ v.pf.3s.past. see mengert. chilertochet v.pf.3p.inan.past. see mengertochet. chileseb v.pf.3p.inan.past. see mengeseb. chilesii v.pf.3s.past. see mengoes. chiletii₁ v.pf.3s.past. see mengilt. chiletii₂ v.pf.3s.past. see mengaet. chileuertii v.pf.3s.past. see mengiuert. chilib v.pf.3p.inan.past. see mengib. chilibiob v.pf.3p.inan.past. see mengibiob. chilichiar v.pf.3s.past. see mengiuch. chilieb v.pf.3p.inan.past. see mengieb. chiliil v.pf.3p.inan.past. see mengiil. chililii v.pf.3s.past. see mengiil. chililt v.pf.3p.inan.past. see mengilt. chilimer v.pf.3p.inan.past. see mengimer. chiliraro v.pf.3s. see mengiraro. chiliririi v.pf.3s.past. see mengiroir. chiliroir v.pf.3p.inan.past. see mengiroir. chilirt v.pf.3p.inan.past. see mengirt. chilisb v.pf.3p.inan.past. see mengisb. chilisech v.pf.3p.inan.past. see mengeisech. chilisemsum v.pf.3p.inan.past. see mengisemsum. chilisii v.pf.3s.past. see mengais. chilisisii v.pf.3s.past. see mengisois. chilisois v.pf.3p.inan.past. see mengisois. chilitakl v.pf.3p.inan.past. see mengitakl. chilitii₁ v.pf.3s.past. see mengoit. chilitii₂ v.pf.3s.past. see menguit. chilitiot v.pf.3p.inan.past. see mengetiot. chilititii v.pf.3s.past. see mengetiot. chiliuades n. eternity. el mo er a chiliuades expression. forever; eternally. chiliuch v.pf.3p.inan.past. see mengiuch. chiliud v.pf.3p.inan.past. see mengiud. chiliuedii v.pf.3s.past. see mengiud. chiliueteklii v.pf.3s.past. see mengiuetokl. chiliuetokl v.pf.3p.inan.past. see mengiuetokl. chiliuii v.pf.3s.past. see menguiu. chillakl v.pf.3p.inan.past. see mengellakl. chillam n.poss.1pe. see chiull. chillaod v.pf.3p.inan.past. see mengelaod. chillechel v.pf.3p.inan.past. see mengelechel. chillechelii₁ v.pf.3s.past. see ochelechel. chillechelii₂ v.pf.3s.past. see mengelechel. chillechelterir v.pf.3p.human.past. see ochelechel. chillechii v.pf.3s.past. see mengeleoch. chillechur v.pf.3s.past. see mengeluch. chilled n.poss.1pi. see chiull. chillek n.poss.1s. see chiull. chillekelek v.pf.3p.inan.past. see mengilekelek. chillekelekii v.pf.3s.past. see mengilekelek. chilleklii v.pf.3s.past. see mengellakl. chillel n.poss.3s. see chiull. chillelengii v.pf.3s.past. see mengeleleu. chilleleu v.pf.3p.inan.past. see mengeleleu. chillem n.poss.2s. see chiull. chillemengii v.pf.3s.past. see mengelim. chilleoch v.pf.3p.inan.past. see mengeleoch. chillilii v.pf.3s.past. see mengiloil. chillir n.poss.3p. see chiull. chilliu n.poss.2p. see chiull. chillochii v.pf.3s.past. see mengelooch. chillodii v.pf.3s.past. see mengelaod. chilloil v.pf.3p.inan.past. see mengiloil. chillooch v.pf.3p.inan.past. see mengelooch. chilluert v.pf.3p.inan.past. see mengiuert. chillum v.pf.3p.inan.past. see mengum. chillutii v.pf.3s.past. see mengeluut. chilluut v.pf.3p.inan.past. see mengeluut. chilmechii v.pf.3s.past. see melamech. chilmedaol₁ v.pf.3p.inan.past. see mengemedaol. chilmedaol₂ v.pf.3p.inan.past. see mengedaol. chilmedolii₁ v.pf.3s.past. see mengemedaol. chilmedolii₂ see childolii. chiloes v.pf.3p.inan.past. see mengoes. chiloil n. rock in reef. chiloil a chelmoll el betok a bad er ngii; delongelel a debeaot me a omedeklel a daob.
chiloit v.pf.3p.inan.past. see mengoit. chilol v.pf.3p.inan.past. see mengol. chilold v.pf.3p.inan.past. see chemold. chilosm v.pf.3p.inan.past. see mengosm. chilosu v.pf.3p.inan.past. see mengosu. chilotel v.a.s. is to be oiled, greased or anointed. chilous chilous a mlo er ngii a chous er a kerrior; dilubech a chelebuul, beluu er a Belau a chilous er a le mongkangk a did er a toachelmid. chilsang v.pf.3p.inan.past. see mengesang. chilsbad v.pf.3p.inan.past. see mengesbad. chilsbechebii v.pf.3s.past. see mengesbocheb. chilsbedengii v.pf.3s.past. see mengesbad. chilsberberii v.pf.3s.past. see mengesbreber.
chilsbii v.pf.3s.past. see mengisb. chilsbocheb v.pf.3p.inan.past. see mengesbocheb. chilsbreber v.pf.3p.inan.past. see mengesbreber. chilsebii v.pf.3s.past. see mengeseb. chilseches v.pf.3p.inan.past. see mengeseches. chilsechesemii v.pf.3s.past. see mengesechusem. chilsechesii₁ v.pf.3s.past. see mengeseches. chilsechesii₂ v.pf.3s.past. see mengesuches. chilsechesuii v.pf.3s.past. see mengesechosu. chilsechii v.pf.3s.past. see mengeisech. chilsechusem v.pf.3p.inan.past. see mengesechusem. chilsekl v.pf.3p.inan.past. see mengesekl. chilseklii v.pf.3s.past. see mengesekl. chilseksektii v.pf.3s.past. see mengiseksikt. chilseksikt v.pf.3p.inan.past. see mengiseksikt. chilselsii v.pf.3s.past. see mengesols. chilsemesem v.pf.3p.inan.past. see mengisemesem. chilsemesemii v.pf.3s.past. see mengisemesem. chilsemii v.pf.3s.past. see mengusem. chilsengii v.pf.3s.past. see mengas. chilsengsang v.pf.3p.inan.past. see mengesengsang. chilsengsengur v.pf.3s.past. see mengesengsang. chilsengur v.pf.3s.past. see mengesang. chilsimer v.pf.3p.inan.past. see mengesimer. chilsimii v.pf.3s.past. see mengesoim. chilsir v.pf.3s.past. see mengas. chilsmerii v.pf.3s.past. see mengesimer. chilsmii v.pf.3s.past. see mengosm. chilsngellii v.pf.3s.past. see mengisngull. chilsngull v.pf.3p.inan.past. see mengisngull. chilsoim v.pf.3p.inan.past. see mengesoim. chilsols v.pf.3p.inan.past. see mengesols. chilsuar v.pf.3p.inan.past. see mengesuar. chilsuart v.pf.3p.inan.past. see mengesuart. chilsuch v.pf.3p.inan.past. see mengesuch. chilsuches v.pf.3p.inan.past. see mengesuches. chilsuchii v.pf.3s.past. see mengesiuch. chilsuer v.pf.3p.inan.past. see mengesuar. chilsuerngii v.pf.3s.past. see mengesuar. chilsuertii v.pf.3s.past. see mengesuart. chilsuii v.pf.3s.past. see mengosu. chilsuloul v.pf.3p.inan.past. see mengesuloul. chilsululii v.pf.3s.past. see mengesuloul. chilsureor v.pf.3s.past. see mengesureor. chilt n. oil; ointment; grease; chrism. chilt a ngii di le ngerang el usbechall er a omengilt, reng a chilt, cheluch a chilt, mengilt a reng. chiltam n.poss.1pe. chilted n.poss.1pi. chiltek n.poss.1s. chiltel n.poss.3s. chiltel a omengilt er ngii; mengilt. chiltel a mekngit el rakt expression. oil to prevent disease caused by evil spirits. chiltel a mesil expression. sewing machine oil. chiltel a oeacher expression. shoe polish. chiltem n.poss.2s. chiltir n.poss.3p. chiltiu n.poss.2p. Kau kam chilt a keled el blauang ra tsiam ma batabinats. Fix us some peanut butter and jelly sandwiches. chiltakl v.pf.3p.inan.past. see mengetakl. chiltall see chilotel. chiltall a kirel el mechilt; mengilt er ngii, chiltii a omechell er a reng, chiltel. chiltam n.poss.1pe. see chilt. chiltechetii v.pf.3s.past. see mengetachet. chiltechetur v.pf.3s.past. see mengitechut. chiltechut v.pf.3p.inan.past. see mengitechut. chilted n.poss.1pi. see chilt. chiltek n.poss.1s. see chilt. chilteklii₁ v.pf.3s.past. see mengetakl. chilteklii₂ v.pf.3s.past. see mengitakl. chiltel n.poss.3s. see chilt. chiltel a omengilt er ngii; mengilt. chiltel a mekngit el rakt expression. oil to prevent disease caused by evil spirits. chiltel a mesil expression. sewing machine oil. chiltel a oeacher expression. shoe polish. chiltelakl v.pf.3p.inan.past. see mengetelakl. chiltelaol v.pf.3p.inan.past. see mengetelaol. chilteleklii v.pf.3s.past. see mengetelakl. chiltelluchel v.pf.3s.past. see mengetelluchel. chiltelolii v.pf.3s.past. see mengetelaol. chiltem n.poss.2s. see chilt. chiltemet v.pf.3p.inan.past. see mengimetemet. chiltemetii v.pf.3s.past. see mengimetemet. chiltengetii v.pf.3s.past. see mengetinget. chiltengii v.pf.3s.past. praised (him/her/it). chilterbis v.pf.3p.inan.past. see mengeterbis. chilterbisur v.pf.3s.past. see mengeterbis. chilterechelii v.pf.3s.past. see mengeterochel. chilterochel v.pf.3p.inan.past. see mengeterochel. chilterrerek v.pf.3s.past. see mengeterrerek. chiltii v.pf.3s. see mengilt. chiltii a mengilt er ngii er a chilt. chiltikikii v.pf.3s.past. see mengetikaik. chiltimii v.pf.3s.past. see mengetoem. chiltinget v.pf.3p.inan.past. see mengetinget. chiltir n.poss.3p. see chilt. chiltiu n.poss.2p. see chilt. chiltiut v.pf.3p.inan.past. see mengetiut. chiltngaid v.pf.3p.inan.past. see mengetngaid. chiltngidii v.pf.3s.past. see mengetngaid. chiltoem v.pf.3p.inan.past. see mengetoem. chiltukii v.pf.3s.past. see mengituuk. chiltur₁ v.pf.3s.past. see mengat. chiltur₂ v.pf.3s.past. see mengut. chiltutii v.pf.3s.past. see mengetiut. chiltuuk v.pf.3p.inan.past. see mengituuk. chilubel v.pf.3p.inan.past. see mengubel. chilubs v.pf.3p.inan.past. see mengubs. chilucheb v.pf.3p.inan.past. see mengucheb. chiluchet v.pf.3p.inan.past. see menguchet. chiludel v.pf.3p.inan.past. see mengudel. chiludur v.pf.3s.past. see mengeuid. chiluid v.pf.3p.inan.past. see mengeuid. chiluit v.pf.3p.inan.past. see menguit. chiluiu v.pf.3p.inan.past. see menguiu. chilumii₁ v.pf.3s.past. see mengum. chilumii₂ v.pf.3s.past. see menguum. chiluml v.pf.3p.inan.past. see menguml. chilumlii v.pf.3s.past. see menguml. chilusem v.pf.3p.inan.past. see mengusem. chilusii v.pf.3s.past. see mengaus. chilut v.pf.3p.inan.past. see mengut. chiluub v.pf.3p.inan.past. see mengub. chiluum v.pf.3p.inan.past. see menguum. chim n. hand; arm; front paws (of animal); help; assistance; manual labor; person sent to help. chim a klekedellel a chad el uldeod er a cheiechad, chim a orreked a klalo; chimal. chimad n.poss.1pi. chimak n.poss.1s. chimal n.poss.3s. chimam n.poss.2s. chimomam n.poss.1pe. chimomiu n.poss.2p. chimorir n.poss.3p. kekemanget a chimal expression. prone to stealing things. kemanget a chimal expression. prone to stealing things. uchul a chim expression. shoulder; upper arm.
chimad n.poss.1pi. see chim.
chimak n.poss.1s. see chim.
chimal n.poss.3s. see chim.
chimam₁ n.poss.2s. see chim. chimam₂ n.poss.1pe. see chui. chimelkul chimelkul a omengimeluk er ngii; mengimeluk er a blai. chimelsibai chimelsibai a cherduch el chim; diak el merrengrang; cherduch er a urreor; cherdechengel. chimerii v.pf.3s. see mengimer. chimerii a mengimer er ngii el chesimer, omeruud. chimetemet v.pf.3p.inan. see mengimetemet. chimi n. (Jap.) meaning; implication (of one's words).
chimiu n.poss.2p. see chui. chimkemkall v.a.s. is to be covered over with (blanket, clothes, leave, etc.); (forest) choked with vegetation (and difficult to pass through). chimkemkall a kirel el mechimkomk; dokedekii, medekedek, imkemkii a smecher er a bar, mengimkomk, chimkemkel. chimkemkel chimkemkel a omengimkomk er ngii; mengimkomk. chimkemkii v.pf.3s. see mengimkomk. chimkemkii a mengimkomk er ngii. chimkomk v.pf.3p.inan. see mengimkomk. chimkomk a klalo el melekedek; bar a chimkomk. chimo num. 1 [one] (animal; nonliving thing). chimo el babier expression. one letter. chimo el malk expression. one chicken. chimo el babier expression. one letter. chimo el mak expression. fifty cents. chimo el malk expression. one chicken. chimo er a edeitiud expression. one third. chimo er a euaitiud expression. one fourth. chimomam n.poss.1pe. see chim. chimomiu n.poss.2p. see chim. chimong chimong a tang a ; chimo el bad; chimo el kluk, udoud a di chimong. Ng di chimong a stob er ngii It has one stove or oven. Ng ngar er ngii a chimong el chaisbaks. It has one refrigerator. Ng di chimong a olechelubel er ngii. It has only one bathroom. chimorir n.poss.3p. see chim.
Te meral betok a ngerir e diak a chimorir. Alot of talk but no action. chimtemetall v.a.s. chimtemetall a kirel el mechimetemet; choimetemetii, choimetemet a babier, mengimetemet. chimuum n. coconut used as odoim. mengimuum v.i. eat coconut as odoim. chioll₁ v.a.s. is to be waited for. chioll a kirel el mechiil; merreder a chioll er a cheldecheduch, choielii., olsingch er ngii. chioll₂ n.a.s. action of waiting. chiollel n.poss.3s. chiollel a Toki expression. waiting for Toki. chiollel n.poss.3s. see chioll. chiollel a Toki expression. waiting for Toki. chirecheram n.poss.1pe. see chirocher. chirechered n.poss.1pi. see chirocher. chirecherek n.poss.1s. see chirocher. chirecherel n.poss.3s. see chirocher. chirecherem n.poss.2s. see chirocher. chirecherir n.poss.3p. see chirocher. chirecheriu n.poss.2p. see chirocher. chirekedii chirekedii a mengiereked er ngii, docherecherii a rengul e ourreor, cheliereked a mesisiich el chad. chirir n.poss.3p. see chui. chiritem v.pf.3p.inan. see mengeritem. chirocher n. fish hook. chirocher a techerakl; melecherakl a ngikel; chelirocher el ngar er a medal a kereel me a chetakl. chirecheram n.poss.1pe. chirechered n.poss.1pi. chirecherek n.poss.1s. chirecherel n.poss.3s. chirecherem n.poss.2s. chirecherir n.poss.3p. chirochiro v.s. (Jap.) many-colored; fathered by different men. chirrad v.pf.3p.inan.past. see mengerad. chirrechar v.pf.3p.inan.past. see mengerechar. chirrecherii v.pf.3s.past. see mengirocher. chirrecherur v.pf.3s.past. see mengerechar. chirredechii v.pf.3s.past. see mengerodech. chirredengii v.pf.3s.past. see mengerad. chirremakl v.pf.3p.inan.past. see mengeremakl. chirremeklii v.pf.3s.past. see mengeremakl. chirremetai v.pf.3p.inan.past. see mengeremetai. chirremetii v.pf.3s.past. see mengerumet. chirrengelii v.pf.3s.past. see mengerrungel. chirretemii v.pf.3s.past. see mengeritem. chirridii v.pf.3s.past. see mengeroid. chirritem v.pf.3p.inan.past. see mengeritem. chirroakl v.pf.3p.inan.past. see mengeroakl. chirrocher v.pf.3p.inan.past. see mengirocher. chirrodech v.pf.3p.inan.past. see mengerodech. chirroid v.pf.3p.inan.past. see mengeroid. chirroueklii v.pf.3s.past. see mengeroakl. chirrumet v.pf.3p.inan.past. see mengerumet. chirrungel v.pf.3p.inan.past. see mengerrungel. chirt n. (large) spoon; ladle. chirt a ongisb; klekedall el mengirt; mengisb a kall, chirtii, mengirt a odoim, chertel. chirtemii v.pf.3s. see mengeritem. chirtemii a mengeritem er ngii er a bekerekard. chirtii v.pf.3s. see mengirt. chirtii a mengirt er ngii; mengisb, melecheseb. chis n. depression in sea floor; area just inside reef where water remains at low tide (good for fishing). chis a elis el delluchel; delelualu a daob er ngii er a chedil a chei. chisam n.poss.1pe. see chais. chisb n. hiccup. chisb a hiccup, ouchisb. chisbel n.poss.3s. ouchisb v.i. have hiccups. ouchisb a chisb, hicupps . chisbel n.poss.3s. see chisb. chisbii v.pf.3s. see mengisb. chisbii a mengisb er ngii. chisebsab n. crape or spiral ginger. chisebsab a ta er a bedengel a dellomel er a oreomel. chisecham n.poss.1pe. see cheisech. chiseched n.poss.1pi. see cheisech. chisechek n.poss.1s. see cheisech. chisechel n.poss.3s. see cheisech. chisechel a cheisech er ngii. chisechem n.poss.2s. see cheisech. chisechir n.poss.3p. see cheisech. chisechiu n.poss.2p. see cheisech. chised n.poss.1pi. see chais. chiseikl v.a.s. chiseikl a kirel el mechisois, mengisois a tekoi; chad el osiochel a chisekill a tekoi er ngii. chisek n.poss.1s. see chais. chiseksekdall v.a.s. chiseksekdall a kirel el mechiseksikd; choiseksikd, mengiseksikd, diak le chiseksekdall a cheldecheduch. chisel₁ n.poss.3s. see chais. chisel₂ n.poss.3s. see chiis. chisel a beluu expression. news about one's village or country. chisel a kodall expression. news of (someone's) death. chisel a Toki expression. news about Toki. chisem n.poss.2s. see chais. chisemesemall v.a.s. is to be embraced or hugged. chisemesemall a kirel el mochull; mechisemesem, mechulii a ngalek, choisemesemii a ngelekel, megisemesem er a bechil, chisemesemel. chisemesemel chisemesemel a omengisemesem er ngii; mengisemesem. chisemsemngel chisemsemngel a chisemsum er ngii el chad. chisemsum v.s. having twisted finger or toes. chisemsum a selakd el cheldingel, chimal a chisemsum. Cf. mengisemsum. chisiklechol see isiklechol. chisil₁ chisil a mla mo sesei; kesengei a medechel; chisil a odoim. chisil₂ n. banana blossom. chisil a bngal a tuu; chisil a tuu. chisil a tuu expression. banana blossom. chisil a tuu expression. banana blossom. chisingel chisingel a debsochel; di betok a mekngit er a uldesuel; di mes a mekngit; oumekngit er a rechad; diak el beruadel. chisiobing (Jap.) large (half gallon) bottle (only for certain size, only for container regardless of contents). chisir n.poss.3p. see chais. chisisall v.a.s. are to be piled up one on top of the other. chisisall a meleket; kirel el mechisois; choisisii, choisois a babier, mengisois er a blil, chisisel a blai. chisisel chisisel a omengisois er ngii, mengisois. chisiu n.poss.2p. see chais. chisngekl v.i. turn head to look. chisngekl a mesim a chiklel el bedul a bitang; chisngekl el mo e mei; mengesngekl. mechechisngekl v.redup. keep turning head from side to side. chitabori (Jap.) story board.
chitall see chiitel. chitechut v.s. paralyzed. chitechut a mechitechut; smecher el diak lorael, chitechut a ngesool. chitekill v.a.s. (: ) to be sung. chitekill a kirel el mechitakl; choiteklii a "Belau el oba klisiich"; mengitakl er ngii. chiteklel chiteklel a omengitakl er ngii; mengitakl. chitel₁ chitel a urrebetellel; kuureng me kmengai er a urreor, becherei me lebo er a chitel. chitel₂ n.poss.3s. abandonment; renunciation; giving up. chitel a omengoit er ngii; mengoit a besbas. chitel₃ see chietel. chitemetall v.a.s. (hand) is to be closed to make fist; is to be crushed into ball. chitemetii v.pf.3s. see mengimetemet. chitengetii v.pf.3s. see mengetinget. chitetkii v.pf.3s. see mengetitk. chitimii v.pf.3s. see mengetoem. chitinget v.pf.3p.inan. see mengetinget. chitiut v.pf.3p.inan. see mengetiut. chitiut a mengetiut; chitiut a oecherel; itutii a lkungel; chitutel. chito (Jap.) thread (think it is still used, but not that common, for people who sew they use the word, but now the people who sew now are mostly Pilipino word). chitoem v.pf.3p.inan. see mengetoem.
chitukall v.a.s. is to be repaired, arranged or fixed. chitukall a kirel el mechituuk, kirel el meruul; chitukii, choituuk a mechut el mlai; chitukel. chitukel n.poss.3s. his/her/its movement while asleep. chitukel a omengituuk er ngii; mengituuk. chitukii v.pf.3s. see mengituuk. chitukii a mengituuk er ngii. chitutii v.pf.3s. see mengetiut. chitutii a mengetiut er ngii el kiis. chituuk₁ v.s. prone to moving while asleep. chituuk₂ v.pf.3p.inan. see mengituuk. chituuk a chidebdib; odikel, mengituuk a le mechiuaiu. chituuk₃ v.s. diligent. chituuk a chidebdib; odikel, mengituuk a le mechiuaiu. chiuall v.a.s. is to be read or looked at closely. chiud n.poss.1pi. see chui. chiudall v.a.s. is to be twisted or wrung. chiuedall v.a.s. chiuedall a kirel el mechiud; mengiud, mechiuetokl, chiuedii, chemiud a selokel, chiuedel. chiuedii v.pf.3s. see mengiud. chiuedii a mengiud er ngii. chiuertall v.a.s. is to be beaten (with stick, club, etc.). chiuertall a chelebodel; kirel el mechiuert,mechelebed, choiuertii, mekull el diak le chiuertall a chad. chiuesam n.poss.1pe. see chiuis. chiuesecham n.poss.1pe. see chiuosech. chiueseched n.poss.1pi. see chiuosech. chiuesechek n.poss.1s. see chiuosech. chiuesechel n.poss.3s. see chiuosech. chiuesechel a mad expression. tears. chiuesechem n.poss.2s. see chiuosech. chiuesechir n.poss.3p. see chiuosech. chiuesechiu n.poss.2p. see chiuosech. chiuesed n.poss.1pi. see chiuis. chiuesek n.poss.1s. see chiuis. chiuesel₁ n.poss.3s. see chiuis. chiuesel a chiuis er ngii; chiuesel a ulkel a chad. chiuesel₂ n.poss.3s. see chius. chiuesel a chius er ngii; chiuesel a bobai. chiuesel a ulul expression. breastbone. chiuesem n.poss.2s. see chiuis. chiuesir n.poss.3p. see chiuis. chiuesiu n.poss.2p. see chiuis. chiuis n. bone (of human being or animal). chiuis a tebechelel e klisichel a chelechad; chiuis a bliull er a tech, chiuesel a uach me a chim. chiuesam n.poss.1pe. chiuesed n.poss.1pi. chiuesek n.poss.1s. chiuesel n.poss.3s. chiuesel a chiuis er ngii; chiuesel a ulkel a chad. chiuesem n.poss.2s. chiuesir n.poss.3p. chiuk n.poss.1s. see chui.
Ak chetitau a bedengek e melemalt a chiuk e meklou a medak. I'm brown skinned with straight hair and big eyes. chiukl n. (singing) voice. chiklel n.poss.3s.
chiul₁ n.poss.3s. see chui. chiul a chui er ngii el dil; kerisebsub a chiul. chiul₂ n. poisonous centipede. chiul a kekerei el charm el meringel a bengchel; betok a ochil. chiul₃ n. kind of grass which produces stickers. chiul a emull er a mekesokes.
chiull₁ n. pillow. chiull a klekedall er a cheliuaiu, chiellel a ngalek, ouchiull. chillam n.poss.1pe. chilled n.poss.1pi. chillek n.poss.1s. chillel n.poss.3s. chillem n.poss.2s. chillir n.poss.3p. chilliu n.poss.2p. ouchiull v.i. have or sleep with pillow. ouchiull a ousbech er a chiull.
mengiull v.i. collect sea worms (by digging them out of sand). mengiull a melai a chiull el cheled; remechas a mengiull er a kereker. chium n.poss.2s. see chui. chiuoll n. swelling under skin with visible bruising; often due to infection. chiuongel chiuongel a chad el meringel el mesiik a soal; chetituokel a rengul, chelemekl, mengiuongel a tekoi, cheliuongel. chiuosech n. tears. chiuosech a ralm el me tuobed er a mad; lmangel a tuobed a chiuosech er a medal, chiusechel a mad. chiuesecham n.poss.1pe. chiueseched n.poss.1pi. chiuesechek n.poss.1s. chiuesechel n.poss.3s. chiuesechel a mad expression. tears. chiuesechem n.poss.2s. chiuesechir n.poss.3p. chiuesechiu n.poss.2p.
chiur n. type of grouper fish. chiur a ta er a bedengel a temekai. chius n. seed; kernel. chius a ngar er a chelsel a rodech el mo duubech; chiuesel a iedel. chiuesel n.poss.3s. chiuesel a chius er ngii; chiuesel a bobai. chiusechel chiusechel a chiuosech er ngii el mad. chiutekill₁ v.a.s. is to be wrung out or twisted. chiutekill a kirel el mechiuetokl; mengiud, chiuteklii, choiuetokl a selokel. chiutekill₂ n.a.s. vine. chiutekill a besebes er a oreomel el meklou. Cf. mengiuetokl. cho interj. Oh! cho a ngesenges, olengesenges, cho ng uaisei, cho ng merang! choais n. grass which grows in swampy area. choalech v.s. (head) having bristly hair. choalech₂ v.s. (head) having bristly hair.
choas n. black centipede.
chobangel v.pf.3p.inan. see mengebangel. chobangel a mengebangel; ngar er medal, chobangel a betok el kall, chobengelii; chebengelel. chobechebelii v.pf.3s. see mengebechobel. chobechebelii a mengebechobel er ngii; rullii el mo chebechobel, mekrengii; chebechebelel. chobeldir v.pf.3s. see mengeblad. chobeldir a mengeblad er ngii. chobengelii; chobengelii a mengebangel er ngii. chobengelid v.pf.1p.incl. see mengebangel. chobengelterir v.pf.3p.human. see mengebangel. chobengii v.pf.3s. see mengebangel. choberechelii choberechelii a mengeberochel er ngii el kall, torekeklii. choberochel cheberochel a mengeberochel; merrekakl, cheleberochel a kall. chobirekelii v.pf.3s. see mengebirukel. chobirekelii a mengebirukel er ngii el cheldecheduch. chobis v.pf.3p.inan. see mengebis. chobis a mengebis. chobisur v.pf.3s. see mengebis. chobisur a mengebis er ngii. choblabl v.pf.3p.inan. see mengeblabl. choblabl a mengeblabl; chobleblii, choblabl a kloleklel. choblad v.pf.3p.inan. see mengeblad. choblad a mengeblad e melai a diak le chetemel, ngmai el okiu a blulak, chobeldir a metitur. chobleblii v.pf.3s. see mengeblabl. chobleblii a mengeblabl er ngii el mechitechut. choblid v.pf.1p.incl. see mengabl. choblii v.pf.3s. see mengabl. choblii a mengabl er ngii. choblterir v.pf.3p.human. see mengabl. chobsur see chobisur. chobtanget₁ v.pf.3p.inan. see mengebtanget. chobtanget a mla mtanget, mla chobtanget a toluk. chobtanget₂ chobtanget a beltanget, bereked, chobtanget a klalo e omes. chobtangt see chobtanget. chobtengetii v.pf.3s. see mengebtanget. chobtengetii a chelebtanget er ngii; bereked. chobtengtii see chobtengetii. chobulii v.pf.3s. see mengebuul. chobulii a mengebuul er ngii; meruul er ngii el mo chebuul; mla nguu a bechil; chelebulel. chobur v.pf.3s. see mengab. chobur a mengab er ngii; locha chab. chochedii v.pf.3s. see mengeched. chochedii a mengeched er ngii el lius. chochiball v.a.s. chochiball a kirel el obkais; omechiib er ngii; ngeuul a dekedekel a kall; chochibel. chochibel chochibel a chomechiib er ngii; omkais, mechiib. chochod chochod a kerrekar el bechochod a bul, ungil a bul. chochoi interj. yes. chochoi a kengei, chochoi ng ungil besul, choi ng uaisei. chocholoall chocholoall a ngeiuul a cholo er ngii; kirel el mocholo; mecheleuii, mecholo a ngikel; chocheleuel. chodechosong see chodochosong. chodechosong a mocha er bab a sils; chodechosong e ke dirke mechiuaiu?
chodechulii v.pf.3s. see mengedechuul. chodechulii a mengedechuul er ngii; mengituuk er ngii; osiik a rolel. chodechuul v.pf.3p.inan. see mengedechuul. chodechuul a mengedechuul; mengituuk, smiik a rolel el mo ungil. chodelekelek₁ v.pf.3p.inan. see mengedelekelek. chodelekelek a mengelebed, mengesbad. chodelekelek₂ v.pf.3p.inan. see mengedelekelek. chodelekelek a meruul el mo chedelekelek. chodelekelekii v.pf.3s. see mengedelekelek. chodelekelekii a mengedelekelek er ngii. chodeng v.pf.3p.inan. see mengedeng. chodeng a mengedeng; mesaod e bai chodeng a rengud, mo rrau a rengud; mo diak dodengei. chodengii v.pf.3s. see mengad. chodengur v.pf.3s. see mengedeng. chodengur a mengedeng; mo rrau a renguk, mesaod e bai chodengur a renguk; mo cheldeng a renguk. choderderii v.pf.3s. see mengedereder. choderderii a mengedereder er ngii; mesaod er ngii. chodereder v.pf.3p.inan. see mengedereder. chodereder a mengedereder; doreder a tekoi, smaod. chodermotii v.pf.3s. see mengedermaot. chodermotii a mengedermaot er ngii el ralm, chederemotel. choderoder v.pf.3s. see mengederoder. choderoder a mengedereder; remuul el mo ungil a blechebechel. chodesii v.pf.3s. see mengades. chodesii a mengades er ngii el rael. chodeuii chodeuii a mengado er ngii el blai. chodibii v.pf.3s. see mengeduib. chodibii a mengeduib er ngii el dilukai; chedibel. chodochosong n. time approaching noon. [syn: chodechosong. chodechosong a mocha er bab a sils; chodechosong e ke dirke mechiuaiu? ] omekchodochosong v.caus. make (oneself) late (to avoid working, etc.). ungil el chodochosong expression. good late morning (at a time approaching noon). Ungil Chodochosong. Greetings at midmorning (toward noon) choduib v.pf.3p.inan. see mengeduib. choduib a mengeduib el omekord. choduii v.pf.3s. see mengado. choes n. tree in mango family. choesii₁ v.pf.3s. see mengoes. choesii a mengoes er ngii; mo kekerei; mengkekerei er ngii. choesii₂ v.pf.3s. see mengoes. choetii see chemetii. choetii a chemetii, mengaet er ngii. choibeob choibeob a mengibeob, remuul el mo chaibibeob. choibibengii v.pf.3s. see mengibiob. choibibii see choibibengii. choibiob v.pf.3p.inan. see mengibiob. choibirekelii see chobirekelii. choibirekelii a mengebirukel er ngii; meluoik er ngii. choibirukel v.pf.3p.inan. see mengebirukel. choidabel v.pf.3p.inan. see mengidabel. choidadeb v.pf.3p.inan. see mengidadeb. choidebelii v.pf.3s. see mengidabel. choidebelii a mengidobel er ngii; chelidobel. choidobel choidobel a mengidobel, chelidobel. choidudur n. day before full moon. choielii₁ v.pf.3s. see mengiil. choielii₂ choielii a mengiil er ngii; olsingch. choilekelek v.pf.3p.inan. see mengilekelek. choilekelek a mengilekelek. choilekelekii v.pf.3s. see mengilekelek. choilekelekii a mengilekelek er ngii. choililii v.pf.3s. see mengiloil. choililii a mengiloil er ngii; lomelemii. choiloil v.pf.3p.inan. see mengiloil. choiloil a mengiloil; rukui a klsel. choiltii choiltii mengilt er ngii; chiltii. choimetemet choimetemet a mengimetemet. choimetemetii choimetemetii a mengimetemet er ngii el chimal. choiraro v.pf.3s. see mengiraro. choiraro a mengiraro, choiraro a chiul. choirecherii v.pf.3s. see mengirocher. choirecherii a mengirocher er ngii; mengebirukel. choireked choireked a mengiereked a rengrir; smisiich a rengrir. choiririi v.pf.3s. see mengiroir. choirocher v.pf.3p.inan. see mengirocher. choirocher a mengirocher; mengebirukel. choiroir v.pf.3p.inan. see mengiroir. choiroir a mengiroir; mo ta besul. choisech v.pf.3p.inan. see mengeisech. choisech a mengeisech; mo cheisech. choisechii v.pf.3s. see mengeisech. choisechii a mengeisech er ngii. choiseksekdii choiseksekdii a mengiseksikd er ngii. choiseksektii v.pf.3s. see mengiseksikt. choiseksikd choiseksikd a mengiseksikd; mo chelimeluk. choiseksikt v.pf.3p.inan. see mengiseksikt. choisemesem choisemesem a mengisemesem; omechull er tir. choisemesemii v.pf.3s. see mengisemesem. choisemesemii a mengisemesem er ngii; mechulii. choisemesm v.pf.3p.inan. see mengisemesem. choisemsum v.pf.3p.inan. see mengisemsum. choisemsum a mengisemsum a chimal. choisii₁ (Jap.) tasty, delicious (commonly used). choisii₂ v.pf.3s. see mengais. choisii a mengais er ngii. choisisii v.pf.3s. see mengisois. choisisii a mengisois er ngii. choisngellii v.pf.3s. see mengisngull. choisngellii a mengisngull er ngii, chelisngull. choisngull v.pf.3p.inan. see mengisngull. choisngull a mengisngull a medal. choisois v.pf.3p.inan. see mengisois. choisois a mengisois; meleketek. choitakl v.pf.3p.inan. see mengitakl. choitakl a mengitakl. choitechet v.pf.3p.inan. see mengitechut. choitechetur v.pf.3s. see mengitechut. choitechetur a mengitechut er ngii. choitechut choitechut a mengitechut; remuul el mo mechitechut. choiteklii v.pf.3s. see mengitakl. choiteklii a mengitakl er ngii. choitii v.pf.3s. see mengoit. choitii a mengoit er ngii.
choitikaik choitikaik a mengetikaik; mengetakl. choitikikii v.pf.3s. see mengetikaik. choitikikii a mengetikaik er ngii. choititii v.pf.3s. see mengetiot. choititii a mengetiot er ngii. choiuert v.pf.3p.inan. see mengiuert. choiuert a mengiuert, mengelebed. choiuertii v.pf.3s. see mengiuert. choiuertii a mengiuert er ngii. choiueteklii v.pf.3s. see mengiuetokl. choiueteklii a mengiuetokl er ngii. choiuetokl v.pf.3p.inan. see mengiuetokl. choiuetokl a mengiuetokl, mengiud. choklachel v.pf.3p.inan. see mengeklachel. choklachel a mengeklachel. choklechelii v.pf.3s. see mengeklachel. choklechelii a mengeklachel er ngii. chokleterir v.pf.3p.human. see mengokl. choklid v.pf.1p.incl. see mengokl. choklii v.pf.3s. see mengokl. choklii a mengokl er ngii, oungeroel. Chol n. hamlet in Ngerard. Chol a chimo er a rengedel a beluu er a Ngaraard. cholaod₁ v.pf.3p.inan. see mengelaod. cholaod a mengelaod; omotech a reng. cholaod₂ cholaod a taod; klekedall el melaod. cholbediang v.pf.inch. beginning to hit. cholbii v.pf.3s. see mengalb. cholbii a mengalb er ngii el keai. chold n. fart. chold a mekngit el eolt tuobed er a basingul a chad, chemold, choldii, cheldel. Cf. chemold. cheldam n.poss.1pe. chelded n.poss.1pi. cheldek n.poss.1s. cheldel n.poss.3s. cheldel a chold er a chad, chemold. cheldem n.poss.2s. cheldir n.poss.3p. Choldiais n. old name of Ngchesar. choldii v.pf.3s. see chemold. choldii a mengold er ngii, cheldel. cholebed v.pf.3p.inan. see mengelebed. cholebed a mengelebed. cholebedeterir v.pf.3p.human. see mengelebed. cholebedid v.pf.1p.incl. see mengelebed. cholebedii v.pf.3s. see mengelebed. cholebedii a mengelebed er ngii. cholecheii cholecheii a mengeleoch er ngii, omekerreu er ngii. cholechel v.pf.3p.inan. see mengelechel. cholechel a mengelechel; olterkokl. cholechelii₁ v.pf.3s. see mengelechel. cholechelii a mengelechel er ngii; lak e mobes. cholechelii₂ v.pf.3s. see ochelechel. cholechelterir v.pf.3p.human. see ochelechel. cholechii v.pf.3s. see mengeleoch. cholelengii v.pf.3s. see mengeleleu. cholelengii a mengeleleu er ngii; mekerrengii, mo cheleleu a medal. choleleu v.pf.3p.inan. see mengeleleu. cholengii v.pf.3s. see mengol. choleoch v.pf.3p.inan. see mengeleoch. cholitechel Omiongel ma lechub e ng klekakerous el omeruul. chollakl v.pf.3p.inan. see mengellakl. chollakl a mengellakl; mtebechel; mo diak a uldikel. cholleklii v.pf.3s. see mengellakl. cholleklii a mengellakl er ngii, mo chelellakl. Chollel n. hamlet in Ngerechelong. chollii v.pf.3s. see mengall. chollii a mengall er ngii; omarech a chimal. cholloi n. conversation (esp., between old men in bai). cholloi a cheldecheduch, meleb cholloi a di dobengii a mengedecheduch. Cf. mengelloi. cholmengii v.pf.3s. see mengelim. cholmengii a mengelim er ngii. cholmesumech Udoud el melmesumech ra dil el merkong el bechiil. cholngii see cholengii. cholngii a mengol er ngii el ngikel. cholo₁ n. fish scales. Cf. ocholo, omcholo. cheleuam n.poss.1pe. cheleued n.poss.1pi. cheleuek n.poss.1s. cheleuel n.poss.3s. cheleuel a cholo er ngii el ngikel. cheleuem n.poss.2s. cheleuir n.poss.3p. cheleuiu n.poss.2p. cholochii v.pf.3s. see mengelooch. cholochii a mengelooch er ngii. cholodall v.a.s. is to be comforted or consoled. cholodall a kirel el mechelaod, mengelaod. cholodii v.pf.3s. see mengelaod. cholodii a mengelaod er ngii. cholooch v.pf.3p.inan. see mengelooch. cholooch a mengelooch. cholutii₁ v.pf.3s. see mengeluut. cholutii a mengeluut er ngii; mengelebed. cholutii₂ cholutii a olluut er ngii; ngoderii. choluut v.pf.3p.inan. see mengeluut. choluut a mengeluut. chomcham v.pf.3p.inan. see mengemcham. chomchemur v.pf.3s. see mengemcham. chomeachel Ngklel sel ongdibel el obang a mlechell a losurech. chomechii v.pf.3s. see melamech. chomechii a melamech er ngii. chomekl v.pf.3p.inan. see mengemekl. chomekl a mengemekl; olsongeb. chomeklii₁ v.pf.3s. see mengemekl. chomeklii a mengemekl er ngii. chomeklii₂ v.pf.3s. complete (first month of pregnancy). chomeklii a mengemekl a buil; dioll. chomengii v.pf.3s. see mengem. chomengii a mengem er ngii. chomodoech v.pf.3p.inan. see mengeldoech. chomote nangio (Jap.) territory outside of Japanese Pacific mandate (only this term (not Pacific Island) is used). chomotenangio n. (Jap.) territory outside of Japanese Pacific mandate. chomulii chomulii a mengemull er ngii. chomullii v.pf.3s. see mengemull. chomur v.pf.3s. see mengam. chomur a mengam er ngii; meritech. chomus v.pf.3p.inan. see mengemus. chorad v.pf.3p.inan. see mengerad. chorad a mengerad. chorall chorall a kot el chull er a uriul er a kemtimt. chorau Udoud el lomoket er ngii a re sechal el melisiich a deleuill ra chebechiil. chordechedii v.pf.3s. see mengerdoched. chordechedii a mengerdoched er ngii. chordechii v.pf.3s. see mengerodech. chordechii a mengerodech er ngii; ngemuu. chordengii chordengii a mengerad er ngii. chordoched v.pf.3p.inan. see mengerdoched. chordoched a mengerdoched. chorechar v.pf.3p.inan. see mengerechar. chorechar a mengerechar. chorecherii v.pf.3s. see mengerocher. chorecherur v.pf.3s. see mengerechar. chorecherur a mengerechar er ngii. choredengii v.pf.3s. see mengerad. choremakl v.pf.3p.inan. see mengeremakl. choremakl a mengeremakl; oldingel, omes a bub. choremang choremang a mla mo chuarem; metemella er a urreor. choremeklii v.pf.3s. see mengeremakl. choremetai v.pf.3p.inan. see mengeremetai. choremtai choremtai a mengemertai, ochoid, mengimeluk. choretech Udoud el cheral a debull. choridii v.pf.3s. see mengeroid. choridii a mengeroid er ngii. chormang v.s.inch. is beginning to suffer. chormii v.pf.3s. see mengarm. chormii a mengarem er ngii. choroakl v.pf.3p.inan. see mengeroakl. choroakl a kmeed el mo meduch, tuu a choroakl, telkib el mengur. chorodech v.pf.3p.inan. see mengerodech. chorodech a mengerodech. choroid v.pf.3p.inan. see mengeroid. choroid a mengeroid. chorouekill v.pf.3s. see mengeroakl. chortechetii v.pf.3s. see mengertochet. chortechetii a mengertochet er ngii. chortii v.pf.3s. see mengert. chortii a mengert; chemei er ngii. chortochet v.pf.3p.inan. see mengertochet. chortochet a mengertochet. chorueklii chorueklii a mengeruakl er ngii; mengisois er ngii. chos (Jap.) holding tight (when dancing); making a play for; getting too close. chosang v.pf.3p.inan. see mengesang. chosang a mengesang. chosarai n. (Jap.) girls' game juggling cloth balls filled with seeds. chosarai a klekool; klokolir a rengalek. chosbad v.pf.3p.inan. see mengesbad. chosbad a mengesbad; mengelebed. chosbechebii v.pf.3s. see mengesbocheb. chosbechebii a mengesbocheb er ngii. chosbedengii v.pf.3s. see mengesbad. chosbedengii a mengesbad er ngii. chosberberii v.pf.3s. see mengesbreber. chosbereber chosbereber a mengesbereber. chosbocheb v.pf.3p.inan. see mengesbocheb. chosbocheb a mengesbocheb; locha chesbocheb er ngii. chosbreber v.pf.3p.inan. see mengesbreber. chosebii₁ v.pf.3s. see mengeseb. chosebii a mengeseb er ngii el dait. chosebii₂ v.pf.3s. see mengeseb. chosebii a mengeseb er ngii el chesols. choseches v.pf.3p.inan. see mengeseches. choseches a mengeseches a chesimer. chosechesii v.pf.3s. see mengeseches. chosechesii a mengeseches er ngii. chosechesuii v.pf.3s. see mengesechosu. chosechesuii a mengesechosu er ngii. chosekl v.pf.3p.inan. see mengesekl. chosekl a mengesekl a kall. choseklii v.pf.3s. see mengesekl. choseklii a mengesekl er ngii. choselsii v.pf.3s. see mengesols. choselsii a mengesols er ngii; chesols. chosengii v.pf.3s. see mengas. chosengii a mengas er ngii er a chas. chosengsang v.pf.3p.inan. see mengesengsang. chosengsang a chosang, smakd, mengesengsang. chosengsengur₁ chosengsengur a chosngur; smakd. chosengsengur₂ v.pf.3s. see mengesengsang. chosengur v.pf.3s. see mengesang. chosengur a mengesang er ngii, chosengsengur. chosimer v.pf.3p.inan. see mengesimer. chosimer a mengesimer. chosimii v.pf.3s. see mengesoim. chosimii a mengesoim er ngii; omult er ngii el meliuekl. chosir₁ v.pf.3s. see mengas. chosir a mengas er ngii; chelas. chosir₂ chosir a mengasireng, chosir a renguk a seked er a Oreor. chosiruko (Jap.) powdered sweet bean soup (known).
chosmekemekii v.pf.3s. see mengesmekemek. chosmerii v.pf.3s. see mengesimer. chosmerii a mengesimer er ngii; tongetengii. chosmii v.pf.3s. see mengosm. chosmii a mengosm er ngii. chosoim v.pf.3p.inan. see mengesoim. chosoim a mengesoim. chosols v.pf.3p.inan. see mengesols. chosols a mla oitakl a betok el chesols, mengesols. chosoroi v.s. (Jap.) of same clothes, wearing the same cloth (very commonly used); of uniform appearance. chosuar v.pf.3p.inan. see mengesuar. chosuar a mengesuar;.mengesbad, mengelebed. chosuart v.pf.3p.inan. see mengesuart. chosuart a mengesuart; melecha a chasuart er a bebul a rael. chosuch v.pf.3p.inan. see mengesuch. chosuch a mengesuch a blai. chosuerengii chosuerengii a mengesuar er ngii; mengelebed. chosuerngii v.pf.3s. see mengesuar. chosuertii v.pf.3s. see mengesuart. chosuertii a mengesuart er ngii. chosuii v.pf.3s. see mengosu. chosuloul v.pf.3p.inan. see mengesuloul. chosuloul a mengesuloul, mo imis er a ngau. chosululii v.pf.3s. see mengesuloul. chosululii a mengesuloul er ngii. chosureor v.pf.3s. see mengesureor. chosureor a mengesureor; omult a miich er a merekos. chotakl v.pf.3p.inan. see mengetakl. chotakl a mengetakl. chotechat v.pf.3p.inan. see mengetechat. chotechat a mengetechat; moes el tomall a bedengel a chad. chotechetii v.pf.3s. see mengetachet. chotechetir v.pf.3s. see mengetechat. chotechetir a mengetechat er ngii. choteklii v.pf.3s. see mengetakl. choteklii a mengetakl er ngii. chotelakl v.pf.3p.inan. see mengetelakl. chotelaol v.pf.3p.inan. see mengetelaol. choteleklii v.pf.3s. see mengetelakl. choteleklii a mengetelakl el bau; me tuobed a bul. chotelluchel v.pf.3s. see mengetelluchel. chotelluchel a mengetelluchel; meruul el mo chebecheb a ngor. chotelolii v.pf.3s. see mengetelaol. chotelolii a mengetelaol er ngii. chotemba v.s. (Jap.) flirtatious; loose or fast (woman); acting like a hussy. chotemii chotemii a mengetoem er ngii. chotengii v.pf.3s. see chemat. chotengii a chemat er ngii; oldanges. choterbis v.pf.3p.inan. see mengeterbis. choterbis a mengeterbis. choterbisur v.pf.3s. see mengeterbis. choterbisur a mengeterbis er ngii. choterechelii v.pf.3s. see mengeterochel. choterechelii a mengeterochel er ngii; terrekakl er a omesiou. choterochel v.pf.3p.inan. see mengeterochel. choterochel a mengeterochel. choterrerek v.pf.3s. see mengeterrerek. choterrerk choterrerk a mengeterrerk; meruul el mo cheterrerek a ngerel. choteterir v.pf.3p.human. see mengat. chotid v.pf.1p.incl. see mengat. chotimii see chitimii. chotiot v.pf.3p.inan. see mengetiot. chotiot a mengetiot; oturek a medal. chotitii see choititii. chotitii a mengetiot er ngii. chotngaid v.pf.3p.inan. see mengetngaid. chotngaid a mengetngaid; meruul el mo mekekerei. chotngidii v.pf.3s. see mengetngaid. chotngidii a mengetngaid er ngii; mo chetngaid. choto n. (Jap.) noise or sound (usu. mechanical). chotobai n. (Jap.) motorcycle. chotoem see chitoem. chotoem a mengetoem, mengesechusem. chotur₁ v.pf.3s. see mengat. chotur a mengat er ngii;. chotur₂ v.pf.3s. see mengut. choudur v.pf.3s. see mengeuid. choudur a mengeuid er ngii. choues choues a ta er a bedengel a kerrekar. chouid v.pf.3p.inan. see mengeuid. chouid a mengeuid, cheleuid. chous chous a chemous; duubech a klou el kerrior me a chelebuul, telemellel a did er a toachelmid a kiou el chous er a Belau. chousii v.pf.3s. see mengaus. chousii a mengaus er ngii; chemachel. chuab v.pf.3p.inan. see mengab. chuabl v.pf.3p.inan. see mengabl. chuabl a mengabl. chualb v.pf.3p.inan. see mengalb. chualb a mengalb a keai. chuam v.pf.3p.inan. see mengam. chuam a mengam; chuam a kerrekar. chuamech v.pf.3p.inan. see melamech. chuamech a melamech a chemachel. chuaremadaob chuaremadaob a kot el kesus er a uriul er a orakiruu. chuarm₁ v.pf.3p.inan. see mengarm. chuarm₂ v.i. suffer. chechuarm v.s.redup. suffer to some extent. chechuarm a telkib el chuarm. chormang v.s.inch. is beginning to suffer. chuarm v.s. suffering. chuarm a choremang, chuarm er a meringel el urreor.
chuarm₃ v.s. suffering. chuarm a choremang, chuarm er a meringel el urreor. chuarm a daob expression. first day after full moon. chub n. gift (esp., to woman, in hope of romantic relationship; bribe; inducement). chub a klalo el bsa chad el omsau er a rengul, mengub er a soal; chubur a klok, chebul. chebul n.poss.3s. chebul a chub er ngii el udoud; mengub a klalo er a soal. chubchub v.s.redup. merciful; compassionate; feeling pity for others. chubechub a mengebechub; melatk a rechad, chubechubechad; bekerurau. Cf. mengub, klechubchub. [syn: chubechub] chubchubchad n. compassionate person; one who always feels pity for others. chubechubechad a chubur a chad, bekokuii, chubur, mengebechub. [syn: chubechubechad] chubchubchad n. compassionate person; one who always feels pity for others. chubechubechad a chubur a chad, bekokuii, chubur, mengebechub. chubechub see chubchub. chubechubechad see chubchubchad. chubel chubel a chui el mla mo diak le chedelekelek; becheleleu kung, cheball a bdelul, chebelel. chubelii v.pf.3s. see mengubel. chubelii a mengubel er ngii, oleitel er ngii; omechachau er ollumel. chubkid v.pf.1p.incl. see mengub. chubkii see chubur. chubs₁ chubs a mengubs; merechorech a mesei, sers; chubsii, chuubs a kukau; chebsel. Cf. mengubs. chebsel n.poss.3s. chebsel a omengubs er ngii; mengubs; merechorech a sers me a mesei. chubs₂ n. action of healing. chubs a mechubs, mla mo diak a kltkat; chebsel. chebsel n.poss.3s. chebsel a mla mo mechubs, kltkat el uach a mla mo mechubs,.
chubs₃ n. disease of taro or tapioca. chubsii v.pf.3s. see mengubs. chubsii a mengubs er ngii. chubteterir v.pf.3p.human. see mengub. chubur v.pf.3s. see mengub. chubur a mengebechub; mekngit a rengul er ngii. chuchab n. tree in linden family. chuchab a ta er a bedengel a kerrekar. chucheb n. darkening rain cloud. chucheb a milkolk el eabed el mengucheb, chuchebii a beluu,. Cf. mengucheb. chuchebii v.pf.3s. see mengucheb. chuchebii a mengucheb er ngii; meeleb er a chucheb. chucher n. tip of coconut frond. Chucher a rsel a dui, chucherdui. Chucher Chucher a kereker er a Ngerechelong. chuchetii v.pf.3s. see menguchet. chuchetii a menguchet er ngii. chude (Jap.: chude) bicep or muscle.
chudechedechar v.pf.3s. see mengedecheduch. chudechedechar a mengedecheduch er ngii; melekoi. chudecheduch v.pf.3p.inan. see mengedecheduch. chudecheduch a melekoi, mengedecheduch a ikel soal. chudechuul chudechuul a mengedechuul; smiik a rolel mo ungil, cheldechulel.
chedelam n.poss.1pe. chedelang v.s.inch. is getting grassy. chedelang a mocha er ngii a chudel. chedeled n.poss.1pi. chedelek n.poss.1s. chedelel n.poss.3s. chedelel a chudel er ngii. chedelem n.poss.2s. chedelir n.poss.3p. chedeliu n.poss.2p. chudel v.s. grassy.
chudelang v.s.inch. is getting old. chudelang a mla mo chuodel; diak le ngeasek, mechesei, rubekengang. chudelei n. term of address to male elders of male. chudelei a omekedong er a klou er ngii el sechal. chudelel n.poss.3s. older sister of female. chudelel a klou er ngii el dil, klou el odos er ngii. chudelel a delal expression. aunt. rechudelel n.poss.3s. her older sisters. [syn: remchudelel] chudelel a delal expression. aunt. chudelii v.pf.3s. see mengudel. chudelii a mengudel er ngii, chudelii a beluu e mengedecheduch. chudelleklang v.s.inch. is getting very old. chudelleklang a kmal chuodel; kmal klou, chudellekla el chad. chudellumel chudellumel a mengedellumel, chudellumel a tuu. chuem v.pf.3p.inan. see mengem. chuem a mengem; ousbech a ongem el mengem a uchul a lius. chuemel chuemel a chuum er ngii, chuemel a odoim, menguum. chuemii chuemii a menguum er ngii. chueseb₁ chueseb a mengeseb a chelitakl. chueseb₂ v.pf.3p.inan. chueseb a mengeseb a kukau. chui n. hair. chui a mekemanget el busech el di ngar er a bedul, kerisebsub el chui. chimam n.poss.1pe. chimiu n.poss.2p. chirir n.poss.3p. chiud n.poss.1pi. chiuk n.poss.1s. chiul n.poss.3s. chiul a chui er ngii el dil; kerisebsub a chiul. chium n.poss.2s. kerisebsub el chui expression. curly hair. mekerisebsub el chui expression. curly hair. rsel a chui expression. end of a hair. uchul a chui expression. root of hair. chuib₁ v.pf.3p.inan. see mengib. chuib a mengib a rodech. chuib₂ chuib a oleiit; olechib a medal. chuib₃ v.i. (period of time) pass by.
chuichiar v.pf.3s. see mengiuch. chuichiar a mengiuch er ngii; omsibs. chuiechab v.pf.3p.inan. see mengiechab. chuietii v.pf.3s. see menguit. chuietii a menguit er ngii; melecha disech. chuieuii v.pf.3s. see menguiu. chuieuii a menguiu er ngii; omes a babier; menguiu er a medal er a direk.
chuimer v.pf.3p.inan. see mengimer. chuimer a mengimer; ometikel. chuis n. worm; maggot. chuis a chiekl; chiechuis; lot er a diil, chuis er a bediu el beab. bederechuis v.s. (starchy food) spoiled (by water); decomposing or moldy. bederechuis a mochu bekngiuk; A mengkengikem el ongraol a bederechuis. chuisb v.pf.3p.inan. see mengisb. chuisb a mengisb; melecheseb. chuit₁ n. miserliness; avarice. chuit₂ n. coconut milk (usually added to other things when cooking). chuit a disech er a lius; chuietii, chemuit, menguit a kall. chietel n.poss.3s. chietel a chuit er ngii; menguit. [syn: chitel] chietel a odoim expression. coconut milk to be cooked with fish. chietel a ongraol expression. coconut milk to be cooked with tapioca, taro, etc. chuiuch v.pf.3p.inan. see mengiuch. chuiuch a mengiuch; omsibs. chuki n. (Jap.) life-preserver. chuklel n.a.s.poss.3s. weaving work. chulad n. earth or tape worm. chulad a mekemanget el cheremel a chutem el ko er a lot. chuldellumel v.pf.3p.inan. see mengedellumel. chulechur v.pf.3s. see mengeluch. chulekum see ulekum. chull₂ n. rain; rainy season. chull a ralm el ngar er a eanged e ruebet; chellel. Cf. mesesechull. chellam n.poss.1pe. chellang v.s.inch. is getting rainy. chellang a mocha chull, robeta chull; merema chull. chelled n.poss.1pi. chellek n.poss.1s. chellel n.poss.3s. chellel a meas expression. rain which attracts large school of rabbit fish. chellel a ngebard expression. rain coming on west wind. chellel a ongos expression. rain coming on east wind. chellel a orakiruu expression. rain at time of full moon. chellem n.poss.2s. chellir n.poss.3p. chelliu n.poss.2p. chull v.s. rainy. menga er a chull expression. get caught or drenched in the rain.
chum n. hermit crab. chum a ta er a bedengel a ngikel. chum₂ v.pf.3p.inan. see mengum. chum₃ v.pf.3p.inan. see menguum.
chumechemii v.pf.3s. see mengemochem. chumechemii a mengemochem er ngii; omreu. chumii v.pf.3s. see mengum. chumlii v.pf.3s. see menguml. chumlii a menguml er ngii el ngau. chumochem chumochem a mengemochem; omreu. chumsengii v.pf.3s. see mengemus. chumur see chomur. chundo n. (Jap.) physical exercise. chundon gutsu (Jap.) athletic shoe (not used by young people who use shoes, Palau word oachoer). chundongutsu n. (Jap.) athletic shoes. chungam n.poss.1pe. see chuu. chunged n.poss.1pi. see chuu. chungek n.poss.1s. see chuu. chungel n.poss.3s. see chuu. chungel a chuu er ngii, mechuu. chungem n.poss.2s. see chuu. chungir n.poss.3p. see chuu. chungiu n.poss.2p. see chuu. chuob v.s. (rocks, etc.) exposed about surface of water. chuob a ulechob; ngar er a bebul a daob; diak el urresors, uldum. Cf. olechob. obngang v.s.inch. obngang a mla me chuob; mei er a bebul a daob; ochebngii a ert; olechob er ngii; ochebngel a ert. obngung v.s.pred. obngung a mochu chuob; uleiull a obngung. chuodel v.s. (person; village; house) old. chuodel a kmal klou, betok el rak, chuodel el beluu, chuodel el chad. chudelang v.s.inch. is getting old. chudelang a mla mo chuodel; diak le ngeasek, mechesei, rubekengang. chudelleklang v.s.inch. is getting very old. chudelleklang a kmal chuodel; kmal klou, chudellekla el chad. chuodel el klalo expression. old things. rechuodel n. very ancient times. chuodel el klalo expression. old things. chuomel v.a.s. is to be wrapped in leaves or betel nut fiber and baked. chuomel a kirel el mechuum, chuemii, chuum a ngikel. chuosm v.pf.3p.inan. see mengosm. chuosm a mengosm; mengelebed. chuosu v.pf.3p.inan. see mengosu. chur₁ n. laugh. chur a dereuakl, ocherechur, rekebil a metemella er a chur. Cf. ocherchur. cherchur n.redup. laughter. cheremam n.poss.1pe. our (exclusive) laughs. cheremiu n.poss.2p. your (plural) laughs. cherid n.poss.1pi. cherik n.poss.1s. cheril n.poss.3s. cherim n.poss.2s. cherrir n.poss.3p. their laughs. chur₂ n. tongue. chur a ngar er a chelsel a ngor el omeob a tekoi; chural a chad. churad n.poss.1pi. churak n.poss.1s. chural n.poss.3s. churam n.poss.2s. churemam n.poss.1pe. churemiu n.poss.2p. churerir n.poss.3p. medal a chur n. tongue tip. obult a chural expression. change one's mind. teleuidel a chural expression. have a forked tongue; say one thing on one occasion and something else the next. teluo a chural expression. stick to what one has said; remain fixed in one's opinion; stubborn. uchul a chur expression. back or root of tongue.
chur₃ n. subsidiary rib of coconut frond (with leaves attached;. chur a churul a dui, temikel. churul n.poss.3s. churul a dul expression. rib of coconut frond. churad n.poss.1pi. see chur. churak n.poss.1s. see chur.
chural n.poss.3s. see chur.
chural a nguis expression. snake's tongue; plant in milkweed family. churam n.poss.2s. see chur. churemam n.poss.1pe. see chur. churemetii v.pf.3s. see mengerumet. churemetii a mengerumet er ngii. churemiu n.poss.2p. see chur. churengelii v.pf.3s. see mengerrungel. churerir n.poss.3p. see chur. churrengelii churrengelii a mengerrungel er ngii; nguu el rokir. churul n.poss.3s. see chur. churul a dul expression. rib of coconut frond. churumet v.pf.3p.inan. see mengerumet. churumet a mengerumet; omekbeches er a chelsel. churungel v.pf.3p.inan. see mengerrungel. churungel a mengerrungel; diak le blisaos. churur₁ n. surgeon fish; white cheeked. churur a ta er a bedengel a ngikel.
chusam n.poss.1pe. see chaus. chusechesemii v.pf.3s. see mengesechusem. chusechesemii a mengesechusem er ngii; chotemii. chusechesii v.pf.3s. see mengesuches. chusechesii a mengesuches er ngii, merumes er ngii. chusechil n.poss.3s. tail (of kite). chusechusem v.pf.3p.inan. see mengesechusem. chusechusem a mengesechusem; mengetoem. chused n.poss.1pi. see chaus. chusek n.poss.1s. see chaus. chusel₁ n.poss.3s. see chaus. chusel a chaus er ngii. chusel₂ n.poss.3s. see chuus. chusel a chuus er ngii, kelel. chusel a omengaus er ngii, chusel a oruikl. chusem₁ n.poss.2s. see chaus. chusem₂ n. facial hair; beard; moustache. chusem a mekekemanget el busech el ngar er a bebul a ngor, chesemel chesechesomel. chesechesomel v.s.redup. bearded and moustachioed. chesechesomel a ngar ngii a chesemel; chusem. chesemam n.poss.1pe. chesemed n.poss.1pi. chesemek n.poss.1s. chesemel n.poss.3s. chesemem n.poss.2s. chesemir n.poss.3p. chusem₃ chusem a mekekerei el emull el ngar er a delul a dait er a mesei. chusemii v.pf.3s. see mengusem. chusemii a mengusem er ngii el ngor. chusii see chousii. chusir n.poss.3p. see chaus. chusiu n.poss.2p. see chaus. chusuch see chosuch. chusuch a mengesuch, chusuch a ngikel, chusuch a blai. chusuches v.pf.3p.inan. see mengesuches. chusuches a mengesuches; merumes. chusui (Jap.) thin, weak, light (very common, used in the sense of mixing drinks or when ink or computer print is not dark enough to read, cannot be used in sense of thin boards, etc.); waning.
chut n. disease that causes plants to rot; rot; decay; cancer. chut a mechut; chutur a blai, diak le beches. chetul n.poss.3s. old or worn out or decayed condition (of something). chetul a chut er ngii, mechut el klalo; chetul a blai.
chutem n. land; earth; dirt; soil; mud. chutem a beluulechad. Cf. klechutem. bechachutem v.s.redup. covered/soiled with dirt. bechachutem a di dechudech, beldebid er a chutem; cheltechetem. chetemam n.poss.1pe. chetemed n.poss.1pi. chetemek n.poss.1s. chetemel n.poss.3s. chetemel a chutem el kloklel ingii. chetemem n.poss.2s. chetemir n.poss.3p. chetemiu n.poss.2p.
Ak mesuub a ochur me a tekoi er a Belau, me a omesubel a melidiul me a chutem. I'm studying math, Palauan, and Science. chutsius see chutsus. (Jap.) chutsus v.t. (Jap.) take (photo); copy a picture (needs no affix to make it a verb, also used for transfer files from USB flash memory to hard disk). [syn: chutsius] chutur see chotur. chuu n. shadow; shade. chuu a mechuu el diak a dichel a sils er ngii; chuu er a kerrekar, chungel. Cf. mechuu. chungam n.poss.1pe. chunged n.poss.1pi. chungek n.poss.1s. chungel n.poss.3s. chungel a chuu er ngii, mechuu. chungem n.poss.2s. chungir n.poss.3p. chuub v.pf.3p.inan. see mengub. chuubel v.pf.3p.inan. see mengubel. chuubel a mengubel; mengoit. chuubs v.pf.3p.inan. see mengubs. chuubs a mengubs; merechorech. chuucheb v.pf.3p.inan. see mengucheb. chuucheb a mengucheb; omart er a dichel a sils; omekchuu; kerrekar a chuucheb a dellomel. chuum chuum a menguum; omail er a mengchongch. chuumel v.s. sleeping at someone else's house. chuumii v.pf.3s. see menguum. chuuml₁ chuuml a mechiuaiu er a ngodech el blai, diak le bad er a blil. chuuml₂ v.pf.3p.inan. see menguml. chuus n. meal/food (esp. ongraol=starchy food). chuus a kall, ongraol, omechuus er a urreor, chusel a klechedaol. chusel n.poss.3s. chusel a chuus er ngii, kelel. chusel a omengaus er ngii, chusel a oruikl. chuusem v.pf.3p.inan. see mengusem. |
a b ch d e f g h i k l m n o p r s t u y z