Produced from the master edition maintained at tekinged.com Please send comments, corrections, etc. to info@tekinged.com | updated: 6/21/2015 |
Palauan-English
a b ch d e f g h i k l m n o p r s t u y z
nakas (Jap.) sink. [syn: nangas] namaiki v.s. (Jap.) neat; tidy; afraid of germs. namari (Jap.) lead weight; molded lead. namer (Jap.) challenge; hold in contempt; make a fool of. nangas see nakas. (Jap.) nangio sakura (Jap.) flame tree (also use just sakura). nangiosakura n. (Jap.) flame tree. nangiosakura a ta er a bedengel a kerrekar. nezimauas n. (Jap.) screwdriver. ng pro. he/she/it (nonemphatic). ng a ngii; ngii el chad; ngii el kall; ngii el blai; ng melim a ralm;. ng kall; ng blimiu?
Ng betik a renguk er kau. expression. I love you. ng diak a rolel e expression. there's no way to/have no way to. ng diak a rrengel expression. unreserved; uninhibited; direct; not afraid to speak one's mind. ng diak a ta el chad see ngdiak a tal chad. Ng ieta a chelsang. expression. The work is over. Ng ieta a sils. expression. It's past the hottest part of the day. ng keriik er a blik I have plenty (of them) at my house (like the tide fills the reef, the house of full). ng mla er ngii expression. there has or have been; there was or were. Ng mla kngemed! expression. There's no more! ng mla me mo el klebesei expression. the days gone by; past. ng mo er ngii expression. there will be. ng mochu er ngii expression. there is about to be. ngabd see ngabtchelid. ngabd a ngar er a itel; mlo ngabdchelid e ak mlengai er a urreor; mlo ngabd e ak ngmasech, ngabdchelid. ngabdchelid see ngabtchelid. ngabdchelid a ngabd; ng dimlak el du rengul; ng kuk di mlo er a itel, kele ng mla er a bekesel a ochil. ngabek ngabek a omelabek; ngobekii a bail; nguabek a kerrekar, ngebekel. ngabt see ngabtchelid. ngabtchelid v.s. fortuitous; fortunate; unexpected. [syn: ngabd. ngabd a ngar er a itel; mlo ngabdchelid e ak mlengai er a urreor; mlo ngabd e ak ngmasech, ngabdchelid. ngabdchelid. ngabdchelid a ngabd; ng dimlak el du rengul; ng kuk di mlo er a itel, kele ng mla er a bekesel a ochil. ngabt]
ngader₁ n. gift of food accompanying bride when she is brought to prospective husband's family. ngader a kall el ngederel a bechiil el dil; meruul a ngader; ngoderii; ngederel. Kall el ngederel a redil a bo el bechiil. Cf. merader. ngederel n.poss.3s. ngederel a ngader er ngii el ekebil. ngader₂ ngader a omerader; ngoderii a klechedaol; ngmader a lleng el blatong; ngederel a omerael. ngai n. splinter/sliver (which enters skin). ngai a ngeal; diak le kirel e ngar ngii; ngai er a ochil el tungd. ngaibebudel v.s.redup. prone to giving things and then asking for them back. ngaibebudel a msa chad a klalo e lmuut el melai er ngii; omiib a mlodars a ngaibebudel. [syn: ngingaibudel] ngais n. egg; testicles. ngais a uchelel a klengar; ngisel a malk a mo malk; ngisel a uel a omeu el uel. ngisam n.poss.1pe. ngised n.poss.1pi. ngisek n.poss.1s. ngisel n.poss.3s. ngisel a ngais er ngii. ngisem n.poss.2s. ngisir n.poss.3p. ngisiu n.poss.2p. rengul a ngais expression. yolk of egg. Ailechal ngais ng dirk chemadch malechub eng selengoes? Are those eggs uncooked or cooked? ngak pro. I/me (emphatic). ngak a melutk er a mengedecheduch; ngak a chad er a Belau; ngak a sechelimiu.
Ngak a dirrek. expression. Me too. ngakl n. name. ngakl a olechotel a chad me a klalo me a beluu; Oreor a ngakl, Dilbung a ngakl, kerrekar a ngakl; ngklel. ngklam n.poss.1pe. ngkled n.poss.1pi. ngklek n.poss.1s. ngklel n.poss.3s. ngklel a ngakl er ngii. ngklem n.poss.2s. ngklir n.poss.3p. ngal n. termite. ngal a mekekerei el charm el kiei a chelsel a kerrekar el menga er ngii; ngal a mengut a blai, kboub a klang er a ngal; ngeliil el kboub. ngalek n. child; baby; anyone younger than speaker; sweetheart; fiance(e); pinkie; small finger. ngalek a ngelekel a sechal er a delengchokl; ulechell a ngalek er a delengchokl el ngii a ulechell er ngii; mla mo chuodel e ng di ngalek er isei el delengchokl; ngar ngii a ngelsonges er a klisichel el ng ngalek. ngalek a kekerei el chad; ngelekel a dem. Cf. ngelekei, ngelekedchelsel, ngalekulled, mengelekel a ngikel. ngalek el redil expression. daughter. ngalek el sechal expression. son. ngalek er ngak expression. my sweetheart. ngelekam n.poss.1pe. ngeleked n.poss.1pi. ngelekek n.poss.1s. ngelekel n.poss.3s. his/her its child or baby; relatively small size or quantity of. ngelekel a ngalek er ngii el ilteet. ngelekel a diil expression. snack, light meal. ngelekel a ngelekel expression. grandchild. ngelekel a ureor expression. small or insignificant task. ngelekem n.poss.2s. ngelekir n.poss.3p. ngelekiu n.poss.2p.
ngalek chebuul expression. child of poor family; low-born child. ngalek el redil expression. daughter. ngalek el sechal expression. son. ngalek er a klsobiall expression. bastard; child born out of wedlock. ngalek er a oreomel expression. fatherless child; bastard. ngalek er a rael expression. fatherless child; bastard. ngalek er a skuul expression. student; pupil. ngalek er ngak expression. my sweetheart. ngalek ilteet expression. child of high family. ngalekdiul₁ n. fatherless child. ngalekdiul₂ n. fatherless child. ngalekdiul a ngalek er a klsobelial. ngalekdos n. first cousins through mothers (i.e. children of sisters). ngalekdos a ngelekir a rudos; odos. ngalekebai n. child born of woman serving as community house concubine. ngalekochad ngalekochad a ngelekir a ruchad; ochad. ngalekodam n. first cousins through fathers (i.e. children of brothers). ngalekodam a ngelekir a rudam. ngalektang₁ n. siblings of same parents. ngalektang a rengelekel a ta el dil. ngelekir a rudos. ngalektang₂ n. siblings of same parents. ngalekukeruu n. siblings who don't get along with each other. ngalekukeruu a ta derrir e kakerous a rdemerir; diak el ta rengrir; di kautok e kakoad. ngalekulaol n. child adopted by close relatives of parents. Cf. ngalek. [syn: ngelekel a ulaol] ngalekulled n. child who always behaves well (even when parents' backs are turned). [syn: ngelekelulled] ngelekelmedad n. child who behaves or performs well when under observation, but who neglects chores, etc., otherwise. ngalekureomel ngalekureomel a ngalekdiul. ngalimesei ngalimesei a ta er a bedengel a ngal. ngamekechui v.s. (people) distantly related. ngamk ngamek a mechetngaid el besebes; klauchad el ulak er a ngamkchui a diak le kaiuekeed el chad e kauchad; mengemngamek el besebes. ngamkechui ngamkechui a kekerei el rael er a klauchad; ulak er a ngamkechui, omak a ngamekechui el klauchad. nganged₁ nganged a ngmanged; olenganged el mei er eou; oltitenganged; ngengedel er a ngesachel. nganged₂ nganged a mo soal; ngmanged er a cheldechedechal; ngengedel er a ungil el sechal; ng mla ongengedii. ngaok n. flute. ngaok a klekedall el olengaok; ongokii a ngaok; ongaok, ngokel. ngokam n.poss.1pe. ngoked n.poss.1pi. ngokek n.poss.1s. ngokel n.poss.3s. ngokel a ngaok er ngii. ngokem n.poss.2s. ngokir n.poss.3p. ngaos ngaos a llel a ngii di le kerrekar el mesumech er a chutem el kingall; ngaos er a tebetab; ngosel. ngar v.s. be (located); exist; be alive. ngar a outeliil; chad a ngar; ngar er ngii a klengar er ngii; charm a ngar. ngar er a bab a rengul expression. conceited; disrespectful; proud; arrogant; haughty; snobbish. ngar er a bab el chad expression. one's superior; wealthy/well-to-do person. ngar er a eou a rengul expression. (person is) humble/respectful.
ngar er a bab a rengul expression. conceited; disrespectful; proud; arrogant; haughty; snobbish. ngar er a bab el chad expression. one's superior; wealthy/well-to-do person. ngar er a chei expression. fish for (food); take (food) from sea. ngar er a eou a rengul expression. (person is) humble/respectful. ngar er a eungel a derdellel a Droteo expression. be under Droteo's leadership. ngar er a medal a klebesei expression. the days ahead; future. ngar er ngii er a bedengel a kmo expression. have a premonition that; have a gut feeling that; feel in one's bones that. Ngaraard n. village in N.E. Babeldaob. Ngaraard a Kerradel; beluu er a Babeldaob el oubeluu er a keiukl me a desbedall. [syn: Ngerard] ngarasar n. group of mourners. ngarasar a remechas el iliuekl el mengkar er a beldokel. ngarchelid ngarchelid a kmal imiit a medal; mechiuaiu el diak lolechesuar. Ngardmau n. village in W. Babeldaob. Ngardmau a beluu er a keiukl; Ongedechuul. [syn: Ngerdmau] ngark n. sharp-edge instrument in shape of half moon used for cutting/scraping/peeling taro (made out of metal or shell). ngark a klekedall el merort e mengeseb a kukau; ngerekel. Cf. Ngerekei. Ngarkeai n. name given to elders of Imeliik. ngarker pro. where is it.
Tilechang ngarker? Where is that? ngas n. type of pine tree; ironwood. ngas a ta er a bedengel a kerekar. ngasech₁ n. rising; ceremony for mother and new-born child (usually; the first child). ngasech a deurreng er a kot el cheroll er a bechiil el dil; olengasech er a mlechell; ongesechel. Cf. ngesachel. ngasecherakt n. hernia; disease of testicles aggravated by the cold. ngesecham n.poss.1pe. ngeseched n.poss.1pi. ngesechek n.poss.1s. ngesechel n.poss.3s. ngesechel a ngasech er ngii; ngmasech, ngesechel a sils, ngesechel a uel er a chelechol. ngesechel n.poss.3s. ngesechel a ngasech er ngii; ngmasech, ngesechel a sils, ngesechel a uel er a chelechol. ngesechem n.poss.2s. ngesechir n.poss.3p.
ngasecherakt n. hernia; disease of testicles aggravated by the cold. ngasechereng n. anger. ngasechereng a klsib el reng; kesib a rengul; olengasech a rengul. Cf. ngasech, bekongesengasech. oba a ngasechereng expression. have or hold anger. ngasechrakd ngat ngat a nglat; commitment ; krasia a ngat er a Dios el mo er a chad; ngelteel; omdes a ngelteel er a soal el dil. Ngatbang n. village in W. Babeldaob (Ngatpang). Ngatbang a beluu er a keiukl er a Babeldaob. [syn: Ngetbang] ngatech ngatech a olingatech; ingatech a diak a ochil; diak el sebechel el merael. ngau n. fire; labor pains. ngau a mekeald el diich; ngau er a ngeliokl; chelum el ngau, ngeuil a olbidel. nguid n.poss.1pi. nguik n.poss.1s. nguil n.poss.3s. nguil a ngau er ngii; nguil a klengoes; nguil a cheroll. nguim n.poss.2s. ngumam n.poss.1pe. ngumiu n.poss.2p. ngurir n.poss.3p.
ngaukai I do not know. ngaukai a oraubeluu; diak lodengei; diak a klemedengei er ngak. ngbatel v.a.s. (clothes; etc.) are to be taken off; is to be pulled out/freed/absolved. ngbatel a kirel el mengubet; mekedoked a lechetel; ngubetii er a cheliseksikd; nguubet a okul; a ouak a ngbatel. ngbesel see ngebsel. ngbesel a ngibes er ngii.
ngbetall ngbetall a ngbatel; kirel el mengubet. ngbetel n.poss.3s. taking off (off clothes, etc.); freeing; removal. ngbetel a omelubet er ngii; meledaes er ngii, mengedoked, ngubetii; nguubet a lechetel. ngbokl ngbokl a mekudem el ruebet a ngbesel; ngbokl el ngalek; ngibes. Ngcheangel n. Kayangel Island (north of Babeldaob); village name. Ngcheangel a chimo er a iungs er a Belau el ngar er a diluches. Cheangel n. Ngcheangel (used in certain fixed expressions). Ngchelobel n. island in Koror. Ngchelobel a chelebacheb er a Oreor. Ngchemesed n. hamlet in Ngeremlengui. Ngchemesed a chimo er a rengedel a Ngeremlengui. Ngchemiangel n. hamlet in Imeliik. Ngchemiangel a chimo er a rengedel a lmeliik. Ngchesar n. village in E. Babeldaob; hamlet in Ngchesar. Ngchesar a chimo er a beluu er a Babeldaob el beluu er a Desbedall; Oldiais.
Ngchesechang n. hamlet in Irrai. Ngchesechang a chimo er a rengedel a lrrai. ngdall ngdall a ngmai el otobed er a uasech me a lechub a ralm; kirel el mengidel; ngmidel a odoim, ngidelii, melidel a bub; ngdelel. ngdelel ngdelel a omelidel er ngii; melidel. ngdiak cont. ng diak. Eia, ngarngii a chomengerakl er a sebadong, ngdiak debong? Hey, theres work exchange on Saturday, do you want to go? Ngdiak bodo ngeruer? Shall we go pick some clams? Ngdiak a beches el chais? Any news? Ngdiak el soam el kora mo ousuelb malechub eng belsoil er a tara taem? Do you want to have lunch or dinner sometime?
ngdiak a ngerang pro. nothing. ngdiak a ta el chad see ngdiak a tal chad. ngdiak a tal chad pro. nobody.
Ngeal ngeal a ngai er ngii; diak a ultetelel; ngeal a omelib; ngeal a cheldecheduch; oumengai el omesaod. Ngeanges n. island in Koror. Ngeanges a chelebecheb er a Oreor. ngeaol ngeaol a oreomel; ked; sers e oililaol. ngeasek v.s. young (usually referring to person); teen-aged. ngeasek a kekerei; merengur el dellomel; ngeasek el chad a mesisiich e mellomes; ngeasek el babii ungil el kall. Ngeaur n. Angaur Island. Ngeaur a chimo er a iungs er a Belau el ngar er a dimes; Eouldaob. rechiaur n.pl. inhabitants of Angaur.
ngebakel v.a.s. is to be ironed/planed. ngebakel a kirel el mengabek; ngobekii a bail; nguabek a kerrekar; ngebekel. ngebard n. west; west wind; (non-indigenous) pineapple. ngebard a meklou el beluu el diak el iungs; chad er a ngebard; klalo er a ngebard. chad er a ngebard expression. Westerner; foreigner (including Japanese). dimesngebard n. southwest. kall er a ngebard expression. Western food. meltalngebard n. season of constant west wind and little rain. ngeberdel n.poss.3s. ngeberdel a mo bedul a ngebard er ngii; ngeberdel a Babeldaob a keiukl. ongolngebard n. pineapple. ongolngebard a dellomel, ourodech, merekos a rdechel. rengebard n.pl. Westerners.
Ngkal sechelik el chad era ngebard a mesuub a tekoi era Belau. My American friend is learning Palauan. A eolt a ngar er a ngebard el mei. The wind is coming from the west. Aki mlo mukai era ochedak el mlei el nga era ngebard. We went to pick up my brother that flew in from the states. Ngebard₁ n. reef in Ngcheangel. Ngebard₂ Ngebard a chelmoll er a Ngcheangel. ngebdall ngebdall a betok a ngibd er ngii; ngebdel. ngebdel ngebdel a ngibd er ngii. Ngebeanged n. location in Angaur. Ngebei n. hamlet in Ngerechelong. Ngebei a chimo er rengedel a Ngerechelong. ngebekam n.poss.1pe. see ngebekel.
ngebeked n.poss.1pi. see ngebekel. ngebekek n.poss.1s. see ngebekel. ngebekel n.poss.3s. ironing/planing (of something). ngebekel a omelabek er ngii; melabek. Cf. melabek. ngebekam n.poss.1pe. ngebeked n.poss.1pi. ngebekek n.poss.1s. ngebekel a bail expression. ironing of clothes. ngebekel a kerrekar expression. planing of lumber. ngebekem n.poss.2s. ngebekir n.poss.3p. ngebekel a bail expression. ironing of clothes. ngebekel a kerrekar expression. planing of lumber. ngebekelel ngebekelel a ngebakel er ngii; ngebekelel el bail, ngebekelel a kerrekar. ngebekem n.poss.2s. see ngebekel. ngebekir n.poss.3p. see ngebekel. ngebekiu n.poss.2p. see ngebekel. ngebengebokel see ngebekebokel. ngebengebokel a ngebekebokel. ngebengebotel ngebengebotel a meoud e diak el ungil meruul a ngerang; metitur el mengedmokl. ngeberdel n.poss.3s. see ngebard. ngeberdel a mo bedul a ngebard er ngii; ngeberdel a Babeldaob a keiukl. Ngebesek n. hamlet in Ngeremlengui. ngebetall see ngbatel. ngebsel n.poss.3s. see ngibes. ngebtakl n. foot strap for climbing trees. ngebtakl a klekedall el usbechall er a omelemiakl; oungebtakl; ngebteklel. ngebteklam n.poss.1pe. ngebtekled n.poss.1pi. ngebteklek n.poss.1s. ngebteklel n.poss.3s. ngebteklel a ngebtakl er ngii. ngebteklem n.poss.2s. ngebteklir n.poss.3p. ngebtall v.a.s. (newborn baby) is to have membrane washed off. ngebteklam n.poss.1pe. see ngebtakl. ngebtekled n.poss.1pi. see ngebtakl. ngebteklek n.poss.1s. see ngebtakl. ngebteklel n.poss.3s. see ngebtakl. ngebteklel a ngebtakl er ngii. ngebteklem n.poss.2s. see ngebtakl. ngebteklir n.poss.3p. see ngebtakl. ngebtekliu n.poss.2p. see ngebtakl. ngebtel₁ n.poss.3s. see ngibt. ngebtel₂ n.poss.3s. see ngobt. ngebtel a katatsumuri expression. sticky secretion from snail. ngebtel a kerrekar expression. resin of tree. ngebudel v.s. slippery or slimy (to the touch). ngebudel a ngar er ngii a ngibd er ngii; chelechedal a buuch a ngebudel a le chull; ngebdall el diak le mengemiakl. Ngebuit n. river separating Ngetbang and Imeliik named as such because in the Palauan legend Orachel's mother lowered her head into its waters to drink. Ngebuked n. hamlet in Ngerard. Ngebuked a ordomel er a beluu er a Ngaraard. ngedall₁ v.a.s. is to be seen/sent off; is to be returned/sent back; (bride) is to be brought to prospective husband's family. ngedall₂ v.a.s. see merader. ngedall a kirel mengader; ngedall er a blil a chebechiil; ngoderii a ngelekel; merader a lleng el olekang; ngederel. Ngedbak n. location in Beliliou. Ngedebong n. hamlet in Ngerdmau. Ngedebus n. island near Beliliou. Ngedebus a iungs er a Beliliou. Ngedebuul n. old name for Ngcheangel. Ngedebuul a chuodel el ngklel a beluu er a Ngcheangel. Ngedech n. mountain in Ngerechelong. Ngedech a rois er a Ngerchelong. ngedechall see ngodechel. ngedechall a kirel el mengodech; mukbeches; ngodechii, ngedechel. ngedecham n.poss.1pe. see ngedechel. ngedechang v.s.inch. has begun to change. ngedechang a mla mengodech; diak losisiu; mla mengodech a llach. ngedeched n.poss.1pi. see ngedechel. ngedechek n.poss.1s. see ngedechel. ngedechel n.poss.3s. change. ngedechel a omelodech er ngii; mo diak el osisiu; ngedechel a llach. Cf. ngodech. ngedecham n.poss.1pe. ngedeched n.poss.1pi. ngedechek n.poss.1s. ngedechem n.poss.2s. ngedechir n.poss.3p. ngedechem n.poss.2s. see ngedechel. ngedechir n.poss.3p. see ngedechel. ngedechiu n.poss.2p. see ngedechel. ngedekai ngedekai a kmal meoud; ngedekai er a urreor; betok a telemall er a bita er ngii. ngedeloch n. afterworld (inhabited by spirits of the dead). diong er a ngedeloch expression. legendary stream when old women bathe to become youthful again. ngederel n.poss.3s. see ngader. ngederel a ngader er ngii el ekebil. Ngedmeduch n. island at northern end of Koror. ngedodel ngedodel a ngebengebotel; delikik; meoud el di oba tang e a bebil a metemall. ngeduch₁ v.s. black. ngeduch a chedelekelek el chad. ngeduch n. person of African descent. ngeduch a chedelekelek el chad. ngeduch₂ n. person of African descent. ngeduch a chedelekelek el chad. ngees ngees a ngelsonges er a oumesingd me a lechub e ng rokui el usbechall er a klechad; ngelsonges er a kall; chelebuul er a udoud; kemtimt el tomall a dellomel. ngei₂ v.imp. here it is; take it. ngei a msang; oldars a ngerang; msang, ngei tia udoud me mnguu. Ngeiungel n. hamlet in Ngerechelong. Ngeiungel a chimo er a rengedel a Ngerchelong.
ngelbokl n.r.s. action of drooling. ngelbokl a nguibes; sau, ngibes el reng; ngelbokl er a udoud, ngelbesel. ngeldengodech v.r.s.redup. various; miscellaneous. ngeldengodech a betok a ngodech er ngii; diak le bleketakl a tekingel; di mengedengodech; ngeldengedechel a omerellel. ngelduul ngelduul a mla mengai a ngduul er ngii; mla rengii a omengduul er ngii. ngelekam n.poss.1pe. see ngalek. Aki mlo oltak era ngelekam era skozio. We went to pick up our kid at the airport. ngeleked n.poss.1pi. see ngalek. ngelekedbudel n. neglected child. ngelekedchelsel n. favorite child. ngelekel a rengul expression. favorite child. ngelekei n. child (term of address to one's child). klengalek n. childhood. klengalek a ngalek; reng el ngalek me ng sekebdebid. ngalekdiul n. fatherless child. ngalekdiul a ngalek er a klsobelial. ngalekebai n. child born of woman serving as community house concubine. ngalektang n. siblings of same parents. ngalekukeruu n. siblings who don't get along with each other. ngalekukeruu a ta derrir e kakerous a rdemerir; diak el ta rengrir; di kautok e kakoad. ngelekedbudel n. neglected child. ngelekek n.poss.1s. see ngalek.
ngelekek el tolechoi expression. my baby. ngelekel n.poss.3s. his/her its child or baby; relatively small size or quantity of. ngelekel a ngalek er ngii el ilteet.
ngelekel a diil expression. snack, light meal. ngelekel a diu expression. small amount of shouting. ngelekel a klingel! expression. son of a bitch! ngelekel a ngelekel expression. grandchild. ngelekel a rengul expression. favorite child. ngelekel a terrechel child of infected wound. Used by adults to indicate disapproval or disgust to children who behaved inappropriately. ngelekel a ulaol see ngalekulaol. ngelekel a ureor expression. small or insignificant task. ngelekelmedad n. child who behaves or performs well when under observation, but who neglects chores, etc., otherwise. ngelekelulled see ngalekulled. ngelekem n.poss.2s. see ngalek.
Ng sechal adang redil a ngelekem. You have a boy or a girl. E kau, ng dirrek el smecher a ngelekem? And you, is your child sick, too. Mosischekliiba ngelekem el dongmesii mel sebechel dongmesii a ta era chad. Teach your child to respect themselves so that they can respect others.
ngeleketedelach ngeleketedelach a ngelekel a ta el dil; ngalekdos. ngelekir n.poss.3p. see ngalek.
ngelekir a mesiich expression. children of high clan. ngelekir a ruchad expression. first cousins through siblings of opposite sex (i.e.; children of brother and sister). ngelekir a rudam expression. first cousins through fathers (i.e. children of brothers). ngelekir a rudos expression. first cousins through mothers (i.e. children of sisters). ngelekiu n.poss.2p. see ngalek. ngelem v.s. observant; attentive; prudent. ngelem a ungil el melelem; remenges e mtab e suub; ngelem a rengul. ngelem a rengul expression. smart; clever; having a retentive memory. ngelem a rengul expression. smart; clever; having a retentive memory. ngelengelekam n.poss.1pe. see ngelengelekel. ngelengeleked n.poss.1pi. see ngelengelekel. ngelengelekek n.poss.1s. see ngelengelekel. ngelengelekel₁ n.poss.3s. dregs (of food; etc.); leavings. ngelengelekam n.poss.1pe. ngelengeleked n.poss.1pi. ngelengelekek n.poss.1s. ngelengelekem n.poss.2s. ngelengelekir n.poss.3p. ngelengelekel₂ ngelengelekel a oruikl a dersesei el kall el mlo medechel. ngelengelekem n.poss.2s. see ngelengelekel. ngelengelekir n.poss.3p. see ngelengelekel. ngelengelekiu n.poss.2p. see ngelengelekel. ngelengelotel v.s.redup. marshy; swampy; (ground) soft. ngelengelotel a chutem el mengelengelt; mesei me a keburs a ngelengelotel. ngelengelt n. type of fish. ngeliil ngeliil a blil a ngal; ngar er ngii a ngal er ngii. ngeliokl₁ v.r.s. (ongraol) cooked or boiled in water. ngeliokl₂ n.r.s. (ongraol) being cooked. ngeliokl a kall el mla mengiokl; mengiong; marek el ongraol; ngiokl a kukau; ngiiklel. [syn: ngeliong] ngeliokl₃ ngeliokl a telngetngelel a buchelsechal a le mechesang; ngliklel. ngeliong see ngeliokl. ngelkodel see ngliked. ngelkodel a selakd; ngliked, mla mengiked; ngelkodel el uked, ngikedii, mla mengiked a uked; ngkedel. ngellakel n. joke. ngellakel a oltobedchur el tekoi; betechel a reng; uchul a dereuakl; oungelakel, ngellekelel. Cf. oungelakel. blil a ngellakel expression. person at whom jokes are directed. ngellekelam n.poss.1pe. ngellekeled n.poss.1pi. ngellekelek n.poss.1s. ngellekelel n.poss.3s. ngellekelel a ngellakel er ngii; ngellakel a rullid el obes a saul er a urreor. ngellekelem n.poss.2s. ngellekelir n.poss.3p. ngellam n.poss.1pe. see ngoll. ngellau n. burned coconut sap at bottom of pot; type black-colored sea cucumber. ngellau a teriobs er a ilaot. ngelled n.poss.1pi. see ngoll. ngellek n.poss.1s. see ngoll. ngellekelam n.poss.1pe. see ngellakel. ngellekeled n.poss.1pi. see ngellakel. ngellekelek n.poss.1s. see ngellakel. ngellekelel n.poss.3s. see ngellakel. ngellekelel a ngellakel er ngii; ngellakel a rullid el obes a saul er a urreor. ngellekelem n.poss.2s. see ngellakel. ngellekelir n.poss.3p. see ngellakel. ngellekeliu n.poss.2p. see ngellakel. ngellel n.poss.3s. see ngoll. ngellel a ngill er ngii; chui el olengill. ngellem n.poss.2s. see ngoll. ngellir n.poss.3p. see ngoll. ngellitel v.r.s. chosen; elected. ngellitel a nglilt; mla mengilt; rechad er a klaidesachel a ngellitel; ileakl el bekerurt; seliik el kirel a rurt. ngellitel a rengul expression. choosy. ngellitel el chad expression. person chosen specifically because of particular skills, qualities etc.; consultant; specialist. ngelliu n.poss.2p. see ngoll. ngellokl n. nodding; dozing (off). ngellokl a olengellokl; mesulaul. olengellokl v.i. nod when sleepy; doze off. olengellokl a mesulaul e di dengchokl; soal el imiit a medal. olengellokl v.s. slow-moving; sluggish. ngellomel v.s. staring helplessly or blankly; looking serous or perplexed. ngelmors v.r.s. extracted; picked or pulled out. ngelmors a mla mengmors; mengai er a ulechull; ngelmors a bambuu; ngimersii a oluches; ngimersel.
ngelo n. area of space in front (of a building) (relatively far away). ngelong ngelong a medal; ngelong er a blai; ngar er ker a ngelong? ngelsakl v.r.s. divided; separated; (wood) removed from fire; moved out of the way. ngelsakl a chacheroid; diak lulturek; idungel a ngelsakl me a ngau a ulekoad; ngoseklii, ngosakl, ngeseklel. ngelsechel n.poss.3s. see nglosech. ngelsechel a nglosech er ngii; blingelel el nglosech. ngelsengesam n.poss.1pe. see ngelsonges. ngelsengesed n.poss.1pi. see ngelsonges. ngelsengesek n.poss.1s. see ngelsonges. ngelsengesel n.poss.3s. see ngelsonges. ngelsengesel a ngelsonges er ngii; teleu a ngesonges; ngelsengesel a char a $50.00. ngelsengesem n.poss.2s. see ngelsonges. ngelsengesir n.poss.3p. see ngelsonges. ngelsengesiu n.poss.2p. see ngelsonges. ngelseu ngelseu a ngeso; ngelseu el udoud; olengeseu er a mechesang el olab a ngikel; ngeseuik a buuch. ngelseuil ngelseuil a ngeso er ngii; olengeseu. ngelsonges n. insufficiency; insufficient quantity. ngelsonges a kesai er a usbechall; ngelsengesel; olengesonges; ngesonges a udoud er a cheral a blai. Cf. ngesonges. ngelsengesam n.poss.1pe. ngelsengesed n.poss.1pi. ngelsengesek n.poss.1s. ngelsengesel n.poss.3s. ngelsengesel a ngelsonges er ngii; teleu a ngesonges; ngelsengesel a char a $50.00. ngelsengesem n.poss.2s. ngelsengesir n.poss.3p. ngeltachel see nglatech. ngeltachel a nglatech, mla mengatech; blai a ngeltachel me ng beches; ngmatech, ngetechel. ngeltam n.poss.1pe. see ngeltel. ngelted n.poss.1pi. see ngeltel. ngelteel ngelteel a nglat er ngii; ng omades a ngelteel el mo rullii tiang me sei e mo orrenges a tekoi. ngeltek n.poss.1s. see ngeltel. ngeltel n.poss.3s. setting (of sun; moon); sinking (of feet into soft ground; etc.). ngeltel a ngelt er ngii; ngmelt, ngeltel a sils me ng milkelkang. ngeltam n.poss.1pe. ngelted n.poss.1pi. ngeltek n.poss.1s. ngeltem n.poss.2s. ngeltir n.poss.3p. ngeltel a buil setting of the moon. ngeltel a sils setting of the sun. ngeltellel ngeltellel a ngii a ngileltii; mellilt er ngii. ngeltem n.poss.2s. see ngeltel. ngeltengat v.s. fortunate; blessed; rewarded; successful. ngeltengat a klengeltengat; melusech, olab a klungiaol a ngeltengat, ngeltengeteel. ngeltengatech v.r.s.redup. (face etc.) bruised or scrapped all over. ngeltengatech a blechoel e ungil el nglatech; beches. ngeltengetam n.poss.1pe. see ngeltengetel. ngeltengeted n.poss.1pi. see ngeltengetel. ngeltengeteel ngeltengeteel a klengeltengat er ngii. ngeltengetek n.poss.1s. see ngeltengetel. ngeltengetel n.poss.3s. his/her/its good fortune. Cf. klengeltengat. ngeltengat v.s. fortunate; blessed; rewarded; successful. ngeltengat a klengeltengat; melusech, olab a klungiaol a ngeltengat, ngeltengeteel. ngeltengetam n.poss.1pe. ngeltengeted n.poss.1pi. ngeltengetek n.poss.1s. ngeltengetem n.poss.2s. ngeltengetir n.poss.3p. ngeltengetem n.poss.2s. see ngeltengetel. ngeltengetir n.poss.3p. see ngeltengetel. ngeltengetiu n.poss.2p. see ngeltengetel. ngeltir n.poss.3p. see ngeltel. ngeltiu n.poss.2p. see ngeltel. ngemai v.s. having flat buttocks. ngemai a kerik; diak le bekebtiil el chad; diak le meklou a idekel a btil. Ngemai Ngemai a kereker er a Ngiual. ngemall v.a.s. is to be smoothed or stroked. ngemed v.r.s. see nguemed. ngemed a mla nguemed; mekemad a uchul a ngemed chad; kesai a rechad. ngemedam n.poss.1pe. see ngemedel. ngemeded n.poss.1pi. see ngemedel. ngemedek n.poss.1s. see ngemedel. ngemedel n.poss.3s. abundance; large amount. ngemedel a ngemed er ngii el ngikel; betok a cheldil. Cf. nguemed, melemed. ngemedam n.poss.1pe. ngemeded n.poss.1pi. ngemedek n.poss.1s. ngemedem n.poss.2s. ngemedir n.poss.3p. ngemedem n.poss.2s. see ngemedel. ngemedir n.poss.3p. see ngemedel. ngemediu n.poss.2p. see ngemedel. ngemeek v.i. (flood etc.) go down; diminish or recede. ngemek ngemek a oltobed a klisiich; ongemek er a ringel; ongemek er a berraod; ngemek er a cheroll. ngemekel ngemekel a ngemek er ngii; ongemek. ngemekill v.a.s. is to be climbed on. Ngemelachel n. harbor district of Koror (Malakal). Ngemelis n. rock island in Koror (now uninhabited). Ngemelis a chelebacheb er a Oreor. ngemetall₁ v.a.s. is to be licked. ngemetall₂ v.a.s. is to be bailed. ngemikill ngemikill a beot el mengemiakl; ngimikill el buuch a kekedeb. Ngemingel Ngemingel a chimo er a mechut el beluu er a Ngchesar. ngemkel ngemkel a ngumk er ngii; ongumk; ngemkel a bilis. ngemlel₁ ngemlel a omelaml er ngii; melaml. ngemlel₂ n.poss.3s. see ngemull. ngemodel v.a.s. is to be washed off or mopped. ngemodel a kirel el mengemed; ngomedii a ulaol; nguemed a tebel, melemed; ngemedel. ngemoel₁ n. type of fish. ngemoel a ta er a bedengel a ngikel. ngemoel₂ v.a.s. ngemoel a kirel el mengam; omac a bedengel a smecher; ngomir a bdelul; nguam a meringel. ngemokel v.s. desirous of food which others are eating; greedy for food. ngemokel a nglemokel; ungil a omengelel; soal a kall; nglemekelel. kaungemokel v.recip. demand each other's food. kaungemokel a di du el oungemokel; di du el nguibes, ngemokel, nglemekelel. ngemokel a rengul expression. desirous off; lusting after. oungemokel v.i. greedily demand food which someone else is eating. oungemokel a nguibes; ngemekelang, oungemokel a omelim el rrom.
ngemokel a rengul expression. desirous off; lusting after. ngemolei n. type of brown-colored sea cucumber (chremrum). ngemolei a ta er a bedengel a cheremrum; cheled. Ngemolei₁ n. name of small island west of Babeldaob. Ngemolei₂ n. small island off the West Coast of Babeldaob near Ngeremlengui. Ngemolei a kekerei el iungs er a keiukl; e dirrek el kereker. ngemull₁ v.a.s. (grass; garden; yard; etc.) is to be cut. ngemull a kirel el mengaml; ngomlii a mekesokes, nguaml a rael, melaml; ngemlel. ngemull₂ n.a.s. area of grass, etc., to be cut. ngemull a kirel el mengaml; ngomlii a mekesokes, nguaml a rael, melaml; ngemlel. Cf. ullemull. ngemuu v.i. (many people) clamor/talk at once (about something). ngemuu a nglemuu; cherrodech; rebeluu a ngemuu er a mengubs; nglemungel. nglemuu n.r.s. clamor; commotion; disturbance. nglemuu a ngemuu; chacherodech; kautoketok, kaiueribech, nglemuu el kirel a dui me a chutem, nglemungel. ngengeasek v.s.redup. sort of young; not yet of age. ngengeasek a telkib el ngeasek. ngengellakel ngengellakel a telkib el ngellakel; oungengelakel. ngengellomel ngengellomel a telkib el ngellomell rrau a rengul. ngengelsakl ngengelsakl a telkib el ngelsakl; techetech el chad a ngengelsakl. ngengeltachel v.r.s.redup. not well cleaned. ngengeltachel a telkib el ngeltachel; ulaol a ngengeltachel. ngengemai ngengemai a telkib el ngemai. ngengemokel ngengemokel a telkib el ngemokel. ngengemuu ngengemuu a telkib el ngemuu. ngenglemodel v.r.s.redup. not well washed off or mopped. ngenglemodel a telkib el nglemed. ngenglemull v.r.s.redup. not well cut. ngenglemull a telkib el nglaml. ngengucheall ngengucheall a chad el ngar er ngii a mekngit er a rengul; kirel el mengunguuch. Ngeong n. location in Imeliik. nger n. answer (to question). nger a onger er a ker; oingera a klileakl er a Belau? nger a kmo, ng kot el kebesengil a Ongeteruich el buil. ngera pro. what; which; what kind of. ngdiak a ngerang pro. nothing. ngera me expression. why? for what reason? ngera uchul me expression. why? for what reason?
ngera me expression. why? for what reason? ngera uchul me expression. why? for what reason? ngerachel n. duty; responsibility. ngerachel a tekoi el kirel el meruul; chedam me a chedil a oungerachel er a rengelekir; ngerechelel a ngalek a orrenges er a chedam me a chedil. bekengerachel v.s. responsible; always attentive to one's duties or obligations. ngerechelam n.poss.1pe. ngerecheled n.poss.1pi. ngerechelek n.poss.1s. ngerechelel n.poss.3s. ngerechelel a ngerachel er ngii; oungerachel; ngalek a ngerechelel a chedam me a chedil. ngerechelem n.poss.2s. ngerechelir n.poss.3p. ngerecheliu n.poss.2p. oungerachel v.i. perform one's duty; v.t. take care of (person). oungerachel a meluchel a ngerachel; oba dereder, techa oungerachel er a ngalek? ngerechelel. Ngerael n. reef in Ngcheangel. Ngerael a chelmoll er a Ngcheangel. ngeram n.poss.1pe. see ngor. ngerang see ngara. ngerang a ker; ngera ke melekoi? tia ng ngerang? ngera soam?
Ngerang a ungil osongel era katsudokang? What is good to see at the movie theaters?
Ngerang n. hamlet in Melekeok. Ngerang a rengedel a beluu er a Melekeok.
Ngerang a ungil osongel era katsudokang? What is good to see at the movie theaters?
Ngeraod n. legendary sacred location in Ngerechebukl inhabited by demi-gods. ngeraol n. shallow water area leading to reef. ngeraol a meched el ngar a emel e merael mo soiseb er a chelmoll; ngerolel. Ngerard see Ngaraard.
Ngeraus n. hamlet in Ngchesar. Ngeraus a chimo er a rengedel a beluu er a Ngchesar. Raus n. Ngeraus (used in certain fixed expressions).
Ngerbadelmangel n. mountain in Imeliik named as such because in Palauan legend, Orachel held a funeral for his mother here and all of the animals assembled and cried. Ngerbau Ngerbau a chimo er a rengedel a beluu er a Ngerechelong. Ngerbeched Ngerbeched a chimo er a rengedel a beluu er a Oreor. Ngerbekuu n. river in Ngiual. Ngerbekuu a omouachel er a Ngiual. Ngerbelas Ngerbelas a iungs er a Ngcheangel. Ngerbelau Ngerbelau a ordomel er a beluu er a Ngeaur. Ngerbesos Ngerbesos a mle beluu er a irechar er a Ngchesar.
Ngerbungs Ngerbungs a chuodel el ngklel a beluu er a lmeliik. Ngerchebal Ngerchebal a iungs er a Oreor. Ngercheu n. island in Koror. Ngercheu a iungs er a Beliliou. Ngerchoi n. hamlet in Beliliou. ngerd n. rope for hoisting sail of canoe or flag. ngerd a mererd; ngerdel a bangderang; ngordii el mmo er a bab, ngerdel. ngerdel n.poss.3s. action of hoisting. ngerdel a omererd, mererd. ngerdel a ralm expression. hoisting of water (from well). Ngerdebotar n. hamlet in Imeliik (now uninhabited). ngerdel₁ n.poss.3s. see ngurd. ngerdel₂ n.poss.3s. action of hoisting. ngerdel a omererd, mererd. ngerdel a ralm expression. hoisting of water (from well). Ngerdelolk Ngerdelolk a ordomel er a beluu er a Beliliou. Ngerdilong Ngerdilong a beluu er a Ngcheangel. Ngerdiluches n. reef in Koror. Ngerdiluches a chelmoll,chei er a beluu er a Oreor. Ngerdimes n. hamlet in Ngcheangel or Ngeaur. Ngerdims Ngerdims a ordomel er a beluu er a Ngcheangel. Ngerdmau see Ngardmau. Ngerdok n. lake in Melekeok. Ngerdok a omoachel er a Melekeok. Ngerdorech Ngerdorech a omoachel er a Ngersuul. Ngerdubech n. old name for Ngetbang. Ngerdubech a chuodel el ngklel a beluu er a Ngatbang. Ngerebau n. hamlet in Ngerechelong. Ngerebeched n. hamlet in Koror. Ngerebelas n. island in Ngcheangel. Ngerebodel n. hamlet in Koror. Rebodel n. Ngerebodel (used in certain fixed expressions). Ngerebungs n. old name for Imeliik. Ngerechebai n. island west of Imeliik. Ngerechebukl n. hamlet in Ngiual. Ngerechei n. taro patch in Ngeaur (located near ocean). ngerechelam n.poss.1pe. see ngerachel. Ngerechelechuus n. mountain in Ngerdmau. Ngerechelechuus a rois er a Ngerdmau. ngerecheled n.poss.1pi. see ngerachel. ngerechelek n.poss.1s. see ngerachel. ngerechelel n.poss.3s. see ngerachel. ngerechelel a ngerachel er ngii; oungerachel; ngalek a ngerechelel a chedam me a chedil.
A melechelsel a skuul a ngerechelel el mengetmokl a rokui el babier er a skuul. A secretary's job is to keep all the school records in order. ngerechelem n.poss.2s. see ngerachel. ngerechelir n.poss.3p. see ngerachel. ngerecheliu n.poss.2p. see ngerachel. Ngerechelong n. village in N. Babeldaob (Ngarchelong). Ngerechelong a beluu er a diluches er a Babeldaob; oubeluu er a keiukl me a desbedall. Chelong n. Ngerechelong (used in certain fixed expressions). rechelong n.pl. inhabitants of Ngerechelong.
Ngerecheluuk n. hamlet in Ngiual. Ngerecheluuk a beluu er a Ngiual. Ngerechemai n. hamlet in Koror. Ngerechemai a chimo er a rengedel a beluu er a Oreor. Ngerechol Ngerechol a rengedel a beluu er a Beliliou. Ngerechong Ngerchong a iungs er a Oreor. Ngerechumelbai Ngerechumelbai a cherrengelel a beluu er a lrrai, el Ngerkedam me a Ordomel me a desbedall. Ngerechur n. island in Ngerechelong. Ngerechur a iungs er a Ngerechelong. ngered n.poss.1pi. see ngor. Ngeredelolk n. hamlet in Beliliou. Ngeredilong n. hamlet in Ngcheangel. Ngeredorech n. river in Ngchesar. ngerek n.poss.1s. see ngor. Ngerekeai Ngerekeai a ordomel er beluu er a lmeliik. Ngerekebesang n. hamlet in Koror. Ngerekebesang a chimo er a rengedel a beluu er a Oreor. Ngerekedam Ngerekedam a uldekial a Ngerusar me a Ngeruluobel me a Ngetkib, beluu er a lrrai. Ngerekei n. last taro patch prepared in Ngerechelong where, according to Palauan legend, a taro scraper was buried. Ngerekeiukl n. Ngerekiukl a chimo er a rengedel a beluu er a Beliliou. Ngerekeklau n. island in Ngerechelong. Ngerekeklau a iungs er a Ngerechelong. ngerekel ngerekel a ngark er ngii. Ngerekemais n. section of Koror near T-dock. Ngerekesoaol Ngerekesoaol a chimo er a rengedel a beluu er a Oreor. Ngerekesou n. hamlet in Ngchesar. Ngerekesou a chimo er a rengedel a beluu er a Ngchesar. rekesou n.pl. inhabitants of Ngerekesou. Ngerekiukl n. hamlet in Beliliou. ngerel n.poss.3s. see ngor. ngerel a ngor er ngii.
ngerel a bilas expression. sound of a boat. ngerel a charm expression. animal sound(s). ngerel a omeius expression. chant sung while paddling. ngerel a ongurs expression. chant sung to encourage people who are pulling a heavy object. ngerem n.poss.2s. see ngor.
Kemeral mekngit a ngerem. dang, you are so straight up. Aikal berdel a ngerem e kei kelsakl. hon, whats wrong with your lips?
Ngeremasech n. hamlet in Ngeaur. Ngeremasech a chimo er a rengedel a beluu er a Ngeaur. Ngeremdiu Ngeremdiu a iungs er a Oreor. Ngeremeaus Ngeremeaus a iungs er a Oreor. Ngeremechau Ngeremechau a beluu er a Ngiual. Ngeremediu n. island in Koror. Ngeremeduu n. bay between Ngetbang and Ngeremlengui. Ngeremelech n. hamlet in Melekeok. Ngeremesang n. mountain in Ngeremlengui named as such because in Palauan legend the seven Tekiimelab first saw Dirrabkau here after a flood. Ngeremeskang n. river in Ngeremlengui. Ngeremeskang a omoachel er a Ngeremlengui. Ngeremetengel n. hamlet in Ngeremlengui. Ngeremetengel a chimo er a rengedel a beluu er a Ngeremlengui. Ngeremetong n. hamlet in Ngerechelong. Ngeremetong a chimo er a rengedel a beluu er a Ngerechelong. Ngeremlengui n. village in W. Babeldaob. Ngeremlengui a beluu er a kiukl er a Babeldaob; lmeungs. Ngerengchoi n. island in Koror. Ngerengchol Ngerengchol a iungs er a Oreor. Ngerengel n. location in Imeliik. ngerengellecheluu ngerngerlecheluu a llechul a ngor el subechii er a chelebacheb e lmuut el melekoi. ngerengerel ngerengerel a mekudem el melekoi; tekingel a di a ullekeiungel. ngerengerodel₁ n. wrasse fish (fish with stretchable mouth). ngerengerodel a klalo el mengerngerd; motetamet; kumii a ngerengerodel. ngerengerodel v.a.s.redup. elastic; stretchable. ngerengerodel a klalo el mengerngerd; motetamet; kumii a ngerengerodel. ngerengerodel₂ v.a.s.redup. elastic; stretchable. ngerengerodel a klalo el mengerngerd; motetamet; kumii a ngerengerodel. Ngerengesang see Ngerngesang. ngerengir n. small rain; first drops of rain. ngerengir a chull el olngemengimech; kekerei el chull. Ng di ngerengir. It's just starting to rain lightly. ngereolbai n. Palauan money: type of bachel. ngereolbai a ta er a bedengel a udoud er a Belau. Ngeriab n. hamlet in Beliliou. Ngeriil n. hamlet in Ngerechelong. Ngerikiil n. river in Irrai. Ngerikiil a beluu er a lrrai. ngerir₁ n.poss.3p. see ngor. ngerir a olengerir; ngerir a osengel. ngerir₂ v.s. (eyes) looking sideways. ngeriu n.poss.2p. see ngor. Ngeriuatel n. location in Blisang. Ngeriungs n. island in Ngcheangel. Ngeriungs a iungs er a Ngcheangel; dirrek el iungs er a Ngchesar. Ngerkas n. location in Ngeaur (home of Dirrakoranges). Ngerkeai n. hamlet in Imeliik. Ngerkedam n. collective name for three hamlets in Irrai (Ngerusar, Ngeruluobel and Ngetkib). ngerkel n.poss.3s. see ngark. Ngerkerong n. name of clan in Imeliik. Ngerkesoaol n. hamlet in Koror. Ngermechau n. hamlet in Ngiual. Ngermelech Ngeremelech a chimo er a rengedel a beluu er a Melekeok. Ngermetengel n. hamlet in Ngeremlengui. Ngermid n. hamlet in Koror. Ngermid a chimo er a rengedel a beluu er a Oreor. ngerngellecheluu n.redup. echo. Ngerngesang n. hamlet in Ngchesar. Ngerngesang a chimo er a rengedel a beluu er a Ngchesar. [syn: Ngerengesang] ngerodel₁ v.a.s. is to be hoisted. ngerodel₂ ngerodel a ta er a bedengel a ngikel el ngerengerodel a ngerel. ngerolel ngerolel a ngeraol er ngii. ngerrach ques. what is it? ngerrach melekoi er a chad; ngerrach el chad? Ngirngerrach. ngerrelel n.poss.3s. see ngerroel. ngerrelel a ngerroel er ngii; oungeroel, diak le mekard a ngerrelel. ngerrodel see nglerd. ngerrodel a nglerd; mla mengerd; ngar a bab; ngordii a bangderang. ngerroel n. action of scolding or reprimanding. ngerroel a melekoi a meringel el tekoi; oungeroel, mengokl; mesmechokl er a telemall; ngerrelel. ngerrelel n.poss.3s. ngerrelel a ngerroel er ngii; oungeroel, diak le mekard a ngerrelel. ngerrokl ngerrokl a seroll a medal. Ngersuul n. hamlet in Ngchesar. Ngersuul a beluu er a Ngchesar; Bungelkelau.
ngertam n.poss.1pe. see ngirt. Ngertebechel n. river in Ngerdmau. Ngertebechel a omoachel er a Ngardmau. ngerted n.poss.1pi. see ngirt. ngertek n.poss.1s. see ngirt. ngertel n.poss.3s. see ngirt. ngertel a ngirt er ngii.
ngertem n.poss.2s. see ngirt. ngertir n.poss.3p. see ngirt. ngertiu n.poss.2p. see ngirt. Ngertoell n. reef in Ngerechelong. Ngertouechel Ngertouechel a chelmoll er a Ngerechelong. Ngeruach n. mountain in Ngeremlengui named as such because in Palauan legend Dirrabkau got his foot stuck on a tree here while being carried by a flood. Ngeruach a rois er a Ngeremlengui. Ngeruangel n. reef in Ngcheangel. Ngeruangel a chelmoll er a Ngcheangel. Ngerubesang n. hamlet in Melekeok. Ngerubesang a chimo er a rengedel a beluu er a Melekeok. Ngerudelong n. location in Imeliik. Ngeruikl n. hamlet in Ngchesar. Ngeruikl a chimo er a rengedel a beluu er a Ngchesar. Ngeruktabel n. island in Koror. Ngerukuid n. island in Koror. Ngerukuid a iungs er a Oreor. Ngerulebuu n. location in Ngeaur. Ngeruliang n. hamlet in Melekeok. Ngeruliang a chimo er a rengedel a beluu er a Melekeok. Ngerulmong n. location in Ngerard. Ngeruluobel n. hamlet in Irrai. Ngeruluobel a chimo er a rengedel a beluu er a lrrai. Ngerusar n. hamlet in Irrai. Ngerusar a beluu er a lrrai. Ngerutei n. location in Imeiong. Ngerutoi n. hamlet in Ngerdmau; name of small island east of Babeldaob. Ngerutoi a iungs er a Ngchesar. Ngerutoi a chimo er a rengedel a beluu er a Ngardmau. Ngeruuchel n. taro patch in Ngerechelong where compost was first used. Ngeruudes n. hamlet in Ngeremlengui. ngesachel₁ v.s. sloping/steep (as seen from below); upward slope. ngesachel a diak le melemalt; kongesachel, ngesachel a rael; ngar eou el mo er a bab; ngesechelel. kobengodel el ngesachel expression. extremely steep ascent (requiring vertical climbing). kongesachel v.s. rather steep. kongesachel a telkib el ngesachel; kobengodel. ngesachel n. upward slope; ascent. ngesachel a diak le melemalt; kongesachel, ngesachel a rael; ngar eou el mo er a bab; ngesechelel. ngesechelel n.poss.3s. ngesechelel a ngesachel er ngii. ngesachel₂ n. upward slope; ascent. ngesachel a diak le melemalt; kongesachel, ngesachel a rael; ngar eou el mo er a bab; ngesechelel. Ngesang n. location in Ngerngesang. Ngesberebor n. fishing area in Ngchesar. Ngesebei n. hamlet in Ngerdmau. Ngesebokel n. island in Ngetbang. Ngesebokel a iungs er a Ngatbang. ngesecham n.poss.1pe. see ngasech. ngeseched n.poss.1pi. see ngasech. ngesechek n.poss.1s. see ngasech. ngesecheklel ngesecheklel a ngosechekl ; ngii a mengai el mo er a bab; mo er a uchei. ngesechel₁ n.poss.3s. see ngasech. ngesechel a ngasech er ngii; ngmasech, ngesechel a sils, ngesechel a uel er a chelechol. ngesechel₂ n.poss.3s. see ngasech. ngesechel a ngasech er ngii; ngmasech, ngesechel a sils, ngesechel a uel er a chelechol. ngesechel a cherechar expression. monument, memorial or artifact from the past. ngesechelel n.poss.3s. see ngesachel. ngesechelel a ngesachel er ngii. ngesechem n.poss.2s. see ngasech. ngesechir n.poss.3p. see ngasech. ngesechiu n.poss.2p. see ngasech. ngesekill v.a.s. is to be divided, separated or moved out of the way; (wood) is to be removed from fire. ngesekill a kirel mengesakl; melsakl, idungel a ngesekill; ngosakl; mo chacheroid; ngeseklel. ngeseklel ngeseklel a omelsakl er ngii; melsakl. ngesengesang v.s.inch. becoming insufficient. ngesengesei see ngesengesang. ngesengeso v.s.redup. helpful; supportive. ngeseu n. help (in form of labor). ngeseu a ngeso; olengeseu; ngoseuir; ngoseu; msa ngeso. ngesuid n.poss.1pi. ngesuik n.poss.1s. ngesuil n.poss.3s. ngesuim n.poss.2s. ngesumam n.poss.1pe. ngesumiu n.poss.2p. ngesurir n.poss.3p.
Ngesias n. hamlet in Beliliou. Ngesias a beluu er a a Beliliou. ngesil n. wedelia plant (Wedelia biflora). ngesil a ta er a bedengel a emull. ngesngas n. red coral. ngesngas a merangd; chedelekelek, bekerekard el merangd. ngesngesukel ngesngesukel a mechut; mechitechut, diak a eolt e a ngesngesukel el blai a mei er eou.
ngeso n. help (in any form except labor). ngeso a ngelseu; olengeseu; ngeso el kall me a udoud. ngesengeso v.s.redup. helpful; supportive. ngesuil n.poss.3s.
Ng diak, ng diak kuusbech a ngeso. No, I don't need help. ngesoal v.a.s. is to be helped/assisted. ngesonges v.s. insufficient; not enough. ngesonges a olengesonges; kesai, ududek a ngesonges er kemam me a siotai me a ocheraol; diak lungil besul; ngelsengesel. ngesengesang v.s.inch. becoming insufficient. [syn: ngesengesei] Ngmlo telkib el ngesonges a ududek meng dimlak kucherar a chemelek el dekool. My budget was low I couldn't buy cigarettes. ngesool v.a.s. ngesool a kirel el mongeseu; olengeseu er ngii; ngosuir, smecher a ngesool; diak le ngesool a mesaik. ngesuid n.poss.1pi. see ngeseu. ngesuik n.poss.1s. see ngeseu. ngesuil₁ n.poss.3s. see ngeseu. ngesuil₂ n.poss.3s. see ngeso. ngesuill see ngesoal. ngesuim n.poss.2s. see ngeseu. ngesul ngesul a omelas er ngii; ngmas, melas, ngesul a udoud; ngmai er a ulechucher. ngesumam n.poss.1pe. see ngeseu. ngesumiu n.poss.2p. see ngeseu. ngesur₁ n. quoy's short-billed garfish. Cheberdil a dait el mo demok. ngesur₂ ngesur a demok el ulechem e klou a chuit er ngii. ngesurir n.poss.3p. see ngeseu. ngesuul v.a.s. is to be reduced in number/subtracted. ngesuul a kirel el mengas; melas; diak lengesuul a ulechucher el udoud, ngosur, ngmai, ngesul. ngetachel v.a.s. is to be cleaned, scrubbed or washed. ngetachel a kirel el mengatech; ngotechii; ngmatech a mlai; ngetechel. ngetall v.a.s. is to be chosen or elected. Ngetbang see Ngatbang. ngetechall see ngetachel. ngetechel n.poss.3s. (action of) cleaning. ngetechel a omelatech er ngii; melatech. Cf. ulletachel. ngetechel a mlai expression. (action of) cleaning a car or canoe. ngetechel a mlai expression. (action of) cleaning a car or canoe. Ngetelkou n. location in Angaur. Ngetelngal n. old name for Melekeok. Ngetelngal a chuodel el ngklel a beluu er a Melekeok. ngetemakl v.s. (man, canoe etc.) slow-moving. ngetemakl a ngeuall; meoud er a omeruul el klalo. ngetemel ngetemel a omeletem er ngii; meletem. Ngetkib n. hamlet in Irrai. Ngetkib a chimo er a rengedel a beluu er a lrrai. Itkib n. Ngetkib (used in certain fixed expressions). Ngetkoang n. hamlet in Beliliou. Ngetmeduch n. mangrove area in Koror. Ngetmel n. hamlet in Ngerechelong. [syn: Tmel] ngetngel ngetngel a ngot er ngii. ngetomel ngetomel a kall el sebechel el mengetem; ngotemii a uasech; nguetem a sukal; meletem; ngetemel. ngeuall v.s. (person, animal) slow; slow-moving; slow-working. ngeuilech ngeuilech a meoud; ngeuall, kmes a bedengel; ngeuilech er a urreor. ngiao n. sound of cat meowing; meow. oungiao v.i. (cat) meow. [syn: oungao, oungau. katuu a oungau el melekoi.]
ngiaos n. day after tomorrow. ngiaos a ta el sils er uriul er a klukuk. er a ikrel ngiosel expression. four or more days from now. er a ngiosel expression. three days from now. ngiosel n.poss.3s. three days from today; the day after the day after tomorrow. ngiosel a ta el sils er uriul er a ngiaos.
A ngiaos e ng Ongedei el ureor. The day after tomorrow is Wednesday. Diall a mei era ngiaos. The ship is coming in two days. ngibd ngibd a ngebudel el klalo; ngebdel a techel a semum; ongirt a ngibd. ngibes n. drooling; saliva. ngibes a sibes el tuobed er a ngor; mecherechars a ngbesel. ngebsel n.poss.3s. [syn: ngbesel. ngbesel a ngibes er ngii. ] ngibeserreng₁ n. sexual desire. ngibeserreng n. desire to acquire something. ngibeserreng₂ n. desire to acquire something. ngibesrreng ngibeserreng a nguibes; oungemokel, soal a ungil dil; nguibes a ungil el klalo. ngibt n. mucus (from mouth); slime. Cf. ngobt. ngebtel n.poss.3s. ngebtel a katatsumuri expression. sticky secretion from snail. ngidall v.a.s. is to be lifted out of water. ngidech n. climbing fern (Lygodium circanatum); large food basket made from ngidech plant. ngidech a ta er a bedengel a besebes el ngar er a oreomel. ngidelii v.pf.3s. see melidel. ngidelii a melidel er ngii; otobedii er a chelsel a ralm; melidel. ngiekii ngii pro. he/she/it (emphatic). ngii a melekoi el kirel a chad me a klalo; ngii el dil, ngii el kall, ngii el beluu; ngii el urreor; ngii el udoud.
ngii de lebong expression. whatever it is; whatever there may be. ngii di el tang expression. either one; anything. Ngii el teblong. expression. Both. ngiiderii v.pf.3s.past. see merader. ngiiklel ngiiklel a omeliokl er ngii; meliokl. ngika see ngikang.
Ngika a sechelik el Huan. This is my friend Huan Ngika el chad a kemangel a isngel This person has a long nose Ngika el chad a ungil a klemengetal. This person's height is average. ngikal cont. ngika el. Ngikal buik a meral dachelbai. This guy is very well established. Ng ua techa ngikal el chad? What is this person like? Ngikal dil a meral ongermermangel. This girl complains too much. ngikall₁ v.a.s. is to be danced. ngikall a kirel el meloik er ngii; ngera el ngloik a ngikall? karkimenai me a ngera a ngikall? ngikall₂ v.a.s. (excrement) is to be removed. ngikang pro. this animal/person near speaker and near listener. ngikang a melekoi er a kmeed er a mengedechduch; ngika el ekebil; ngika el buik. [syn: ngika, ngka, ngkang. ngkang a ngikang. ] ngike see ngikei.
ngikedii v.pf.3s. see meliked. ngikedii a meliked er ngii; meliked er a uked. ngikei pro. that animal/person far from speaker and far from listener. ngikei a melekoi er a cheroid er a mengedecheduch me a orrenges; ngikei a Bung; ngikei a Endo. [syn: ngike, ngkei. ngkei a ngikei. ] ngikel₁ n. fish. ngikel a charm er daob me a ralm el kall; temekai me a meas a ngikel. bekengikel v.s. smell of fish. bekengikel a bau el bul a ngikel; bengud. chad e ngikel expression. half-human and half-fish; mermaid. ngkelel n.poss.3s. ngkelel a cheldil el ngikel. olsengel a ngikel expression. small sharp fin near tail of certain fish. ngikel₂ see omeliik. ngikel a omeliik er ngii; melai, meliik a dechil a bilis. ngikel el balech expression. fish caught with a spear-gun. ngikel el bub expression. fish caught with a trap. ngikel el dub fish caught/killed with a bomb. ngikel el kerreel expression. fish caught with a line. ngikel el kesokes expression. fish caught with long net. ngikel el ngoaol expression. deep sea fish. ngikii v.pf.3s. see meliik. ngiklel n.poss.3s. (action of) cooking ongraol. Cf. meliokl, ulisall.
ngiklii v.pf.3s. see meliokl. ngiklii a meliokl er ngii. ngilabek v.pf.3p.inan.past. see melabek. ngilai v.pf.3p.inan.past. see melai.
Ak ngilai a bebil era kall era kibo era kemeldiil. I took sone food when we went to the funeral. ngilam v.pf.3p.inan.past. see melam. ngilaml v.pf.3p.inan.past. see melaml. ngilas v.pf.3p.inan.past. see melas. ngilasech v.pf.3p.inan.past. see ngmasech. ngilatech v.pf.3p.inan.past. see melatech. ngildechii v.pf.3s.past. see melodech. ngildelii v.pf.3s.past. see melidel. ngilebekii v.pf.3s.past. see melabek. ngilebetii v.pf.3s.past. see melubet. ngilebtii v.pf.3s.past. see melobt. ngilecha pro. that animal/person far from speaker and near listener. [syn: ngilechang. ngilechang a melekoi er a cheroid er a mengedecheduch e kmeed er a orrenges; ngilecha el buik; ngilecha el ekebil. ] ngilechal cont. ngilecha el. Ngilecha a kmal techel a miich. He's a genuine blood member of that family. ngilechang see ngilecha. ngilechang a melekoi er a cheroid er a mengedecheduch e kmeed er a orrenges; ngilecha el buik; ngilecha el ekebil. ngilees ngilees a mla er ngii a ngees; rechad er a Belau a ngilees er a chelsel a oreomel er se er a lemei a mekemad; mlo diak a kall el diak a ungil el ukeruul; di mlo diak a bail me a rokui a ngesonges. ngilei pro. this animal/person near speaker and far from listener. ngilei a melekoi er a kmeed er a mengedecheduch e cheroid er a orrenges; ngilei el chad; ngilei el mechas, buik. ngilekedii v.pf.3s.past. see meliked. ngileklii₁ v.pf.3s.past. see melukl. ngileklii₂ v.pf.3s.past. see melukl. ngilel₁ ngilel a chelid a kesib a rengul; tekoi er a omelengesakl; ngilel a chelid el mle chosengkak. ngilelmii₁ v.pf.3s.past. see melim. ngilelmii₂ v.pf.3s.past. see melelem. ngileltii v.pf.3s.past. see melilt. ngilemed₁ v.pf.3p.inan.past. see melemed. ngilemed a melsuld, mellatech, ngilemed a mlai me a ulaol. ngilemed₂ v.pf.3p.inan.past. see melemed. ngilemed a ngemedel; ngilemed a ngikel er a kesokes; mlengai, mlad a kmal betok el ngikel. ngilemedii₁ v.pf.3s.past. see melemed. ngilemedii₂ v.pf.3s.past. see melemed. ngilemeklii v.pf.3s.past. see melemiakl. ngilemersii v.pf.3s.past. see melmors. ngilemetii v.pf.3s.past. see melimet. ngilemiakl v.pf.3p.inan.past. see melemiakl. ngilemir v.pf.3s.past. see melam. ngilemlii v.pf.3s.past. see melaml. ngilemors v.pf.3p.inan.past. see melmors. ngilerd v.pf.3p.inan.past. see mererd. ngilerdii v.pf.3s.past. see mererd. ngilesechii v.pf.3s.past. see ngmasech. ngilidel v.pf.3p.inan.past. see melidel. ngiliik v.pf.3p.inan.past. see meliik. ngiliked v.pf.3p.inan.past. see meliked. ngilikii v.pf.3s.past. see meliik. ngiliklii v.pf.3s.past. see meliokl. ngililt v.pf.3p.inan.past. see melilt. ngilim v.pf.3p.inan.past. see melim.
ngilimet v.pf.3p.inan.past. see melimet. ngiliokl v.pf.3p.inan.past. see meliokl. ngilititerir v.pf.3p.human.past. see melai. ngilkedii v.pf.3s.past. see meluked. ngilmii v.pf.3s. see melim. ngilmii a melim er ngii. ngilodech v.pf.3p.inan.past. see melodech. ngilsakl v.pf.3p.inan.past. see melsakl. ngilseklii v.pf.3s.past. see melsakl. ngilsuir v.pf.3s.past. see olengeseu. ngilsur v.pf.3s.past. see melas. ngiltechii v.pf.3s.past. see melatech. ngiltemii v.pf.3s.past. see meletem. ngiltii v.pf.3s. see melilt. ngiltii a melilt er ngii. ngilubet v.pf.3p.inan.past. see melubet. ngiluked v.pf.3p.inan.past. see meluked. ngilukl₁ v.pf.3p.inan.past. see melukl. ngilukl₂ v.pf.3p.inan.past. see melukl. ngilunguchii v.pf.3s.past. see meluluuch. ngiluu v.pf.3s.past. see melai.
ngimech n. drop (of liquid). ngimech a sesei, telkib el ralm a ngimech; eru el ngimech er a kar el mo er a mad; ngmechel a kar. Cf. olengimech. ngimekill ngimekill a beot el mengemiakl; ngimeklii, kekedeb el buuch a ngimekill, melemiakl, ngimeklel. ngimeklel ngimeklel a omelemiakl er ngii; melemiakl. ngimeklii ngimeklii a melemiakl er ngii. ngimersall v.a.s. is to be extracted; is to be picked or pulled out. ngimersall a kirel el mengmors; melmors a ochur; ngimersii a kot, ngimors, ngimersel. ngimersel ngimersel a omelmors er ngii; melmors. ngimersii v.pf.3s. see melmors. ngimersii a melmors er ngii. ngimersill ngimersill a rruul el beot el mengmors, delibuk el ngimersill. ngimes₁ n. type of trepang; (edible) intestine of trepang. ngimes a delechil a blaol el kall; olengimes, ongmesii a blaol el nguu a ngimes. Cf. olengimes. ngimes₂ ngimes a ta er a bedengel a rruul el dekool; melamech a ngimes. ngimetekl v.i. (ocean) becomes temporarily shallow (because of action of waves or current). ngimetekl a mo diak; mo dibus, mla ngimetekl a dolech; mla ngimetekl a rechad el mo er a bai. ngimetii v.pf.3s. see melimet. ngimetii a melimet er ngii, melai a ngmatel. ngimors v.pf.3p.inan. see melmors. ngimors a melmors; melas a betok; ngimors a idungel.
nging nging a onging; okedong er a toklechad, ng merael a nging el mo er a bai; ngingil a ngloik. ngingaibudel see ngaibebudel. ngingd n. sound of groaning. ngingd a lengelel a reng; klou a ngingd er a beluu er a did el mlecham; ongingd er a ringel. ongingd v.i. groan. ongingd a ngingd; lengelel a reng; ongingd er a ringel, ngingd er a beluu er a usbechel a ice . ngingil₁ ngingil a onging; omekedong, ngingil a mo er a bai; rengeasek el sechal me a redil a kaiuenging. ngingil₂ ngingil a ongingil; okiuellel; ngar er a uriul er ngii. ngiokl v.pf.3p.inan. see meliokl. ngiokl a meliokl; mla ngiokl a kukau; ngiklel a ongraol. ngiosel n.poss.3s. three days from today; the day after the day after tomorrow. ngiosel a ta el sils er uriul er a ngiaos. ngira n. title used by males; Mr. ngiradart n. man who exaggerates or prone to fantasy. ngirader v.pf.3p.inan.past. see merader. Ngiraidechiil n. legendary figure. Ngirakebou n. title of chiefs in Ngchesar. Ngirakebou a kebekuul, dial a bdelul a beluu er a Ngchesar. Ngiraked n. title of chiefs in Irrai. Ngiraked a kebekuul, dial a bdelul a beluu er a lrrai. Ngiratnger the title of a chief in Ngiwal. ngirchechebangel see chechebangel. Ngirchechebangel ngirchechebangel a sosoal, omengebangel. ngirt n. mucus (from nose only). ngirt a lalech me a ngibd el tuobed er a iis; ongirt; ongertii; ngertel. Cf. ongerengirt. ngertam n.poss.1pe. ngerted n.poss.1pi. ngertek n.poss.1s. ngertel n.poss.3s. ngertel a ngirt er ngii. ngertem n.poss.2s. ngertir n.poss.3p. ngertiu n.poss.2p.
Ngirturong n. title of chiefs in Ngeremlengui. Ngirturong a kebekuul, dial a bdelul a beluu er a Ngeremlengui. ngis n. tree in crape myrtle family. ngis a ta er a bedengel a kerrekar. ngisall₁ v.a.s. (ongraol) is to be cooked or boiled in water; (tapioca) just ripe for boiling. ngisall a kirel el mengiokl; ngisall a ongraol er a kebesengei el diokang. ngisall₂ ngisall el diokang a cherduch el meoud el mo marek. ngisam n.poss.1pe. see ngais. ngised n.poss.1pi. see ngais. ngisek n.poss.1s. see ngais. ngisel n.poss.3s. see ngais. ngisel a ngais er ngii. Aikal kim a meral diak a ngisel. these clams just released their eggs. Kabo mesang ngkel dechuu el malk el mla omechell e mngai teblol era ngisel mede sengoes. Go see the hen that has laid her eggs and bring a couple so we can cook them. ngisel a kim expression. meat of clam. Ngiselacheos n. legendary child who hatched out of an egg found by Dirrabkau near a blacheos tree. ngisem n.poss.2s. see ngais. ngisir n.poss.3p. see ngais. ngisiu n.poss.2p. see ngais. ngisong n. term of address by male to brother in law. ngisong a ngisumech; okedong el mo er a ongismechel. ngisumech; ngisumech a sechal el bechil a ochedal; ongismechel. ngisumech n. brother-in-law of male. kaungisumech v.recip. (males) related as brothers-in-law. kaungisumech a ongismechel; chad me a ochedal a bechil a kaungisumech; bechil a ochedal a ngisumech er ngii. ngitachelucheb v.s. ugly; unkempt; scruffy. ngitachelucheb a kesemesemek; keremechut el chad; chebosech el belochel a ngitachelucheb. Ngiual n. village in E. Babeldaob (Ngiwal). Ngiual a beluu er a desbedall er a Babeldaob.
ngiul n.poss.3s. action of taking or obtaining;. ngiul a omelai er ngii; melai; ngiul a udoud, ngmai. ngiul a udoud expression. the taking or obtaining of the money.
ngiul a udoud expression. the taking or obtaining of the money. ngiuul v.a.s. is to be brought/taken/received. ngiuul a kirel el mengai; nguu, ngmai, udoud a ngiuul er a bank. ngka see ngikang.
ngkang see ngikang. ngkang a ngikang. Ngkmal meral omosiroi ngkang sel loloik. He is a riot and funny when dancing. ngkedall v.a.s. (fine) is to be paid. ngkedall a kirel el nguu a nguked; kirel a odanges; msa ngkedel. ngkedel n.poss.3s. see nguked. ngkedel a nguked er ngii; ngkedel er a klaidesachel. ngkei see ngikei. ngkei a ngikei. Achedil, ng meral soak el redil ngkei! Darn, I really like tha girl! Ngkeklau n. hamlet in Ngerard. Ngkeklau a chimo er a rengedel a beluu er a Ngaraard. ngkelel n.poss.3s. see ngikel. ngkelel a cheldil el ngikel. Ngkesol n. reef in Ngcheangel. Ngkesol a cheleched er a Ngcheangel. ngklam n.poss.1pe. see ngakl. ngkled n.poss.1pi. see ngakl. ngklek n.poss.1s. see ngakl. Ng techa ngklek? What is my name? ngklel₁ n.poss.3s. see ngakl. ngklel a ngakl er ngii. ngklel₂ ngklel a omelukl er ngii; melukl; nguklii a blil el mo er a cheroid. ngklem n.poss.2s. see ngakl.
Ng techa ngklem? What is your name? ngklir n.poss.3p. see ngakl. Ngklir a remeruul a kall er tia el skuul. Names of the cooks at this school. ngkliu n.poss.2p. see ngakl. Mluches a ngkliu. write your names. Ng techa ngkliu? What are your names? ngkodel v.a.s. (fishnet) is to be made. ngkodel a kirel el mengiked; uked er a mekebud a ngkodel; ngikedii, ngmiked a uked. ngkoll ngkoll a chei el betok a ngikel er ngii; Ngerdiluches a ngkoll el chei. Ngkud n. area on border of Melekeok and Ngiual. ngkull v.a.s. ngkull a kirel el mengukl; blai a ngkull el mo cheroid er a rael; nguklii; ngmukl, ngodechii a omekedecheraol. ngkuul v.a.s. is to be transported or moved. nglabek v.r.s. ironed; planed. nglabek a mla mengabek; nglabek a bedengel el meringel; nglabek a bail, ngobekii. nglader v.r.s. sent or seen off; returned; sent back; (bride) brought to prospective husband family. nglader a mla mengader; mla ngoderii; ngelekel a nglader; ngederel. nglai v.r.s. brought; taken; received; obtained. nglai a mla mengai; nglai a chutem; mla nguu; ngmai; ngeul.
nglaibuuch nglaibuuch a ullebokl er a keai. nglam v.r.s. smoothed; stroked. nglam a mla mengam; nglam a meringel er a bedengel, ngomir, nguam a meringel. nglam a medal expression. face stroked (by ghost) (so that ghost can be seen). nglaml v.r.s. (grass, garden, yard etc.) cut. nglaml a nglemull; mla mengaml; ngomlii a rael; nguaml, melaml, ngemlel. nglangl n. disintegrating wood; termite excrement. nglangl a charm el mengut a kerrekar; blai a nglangl kung le ng mechetong. nglaos n. foundation of house (including supports). nglaos a uchetemel a blai; nglosel. nglosel n.poss.3s. nglosel a ngaos er ngi el omilil. nglas v.r.s. reduced in number; subtracted. nglas a mla mengas; mla mengai a bebil; ngmas a udoud, ngosur, ngesul. nglat nglat a ngat; mla ngoteii el mo kedung; kedung a melemolem a nglat. nglatech v.r.s. see melatech. nglatech a ngeltachel; mla mengatech el mo beches. nglebakel see nglabek. nglebakel a omichoech a rengul; kesib a rengul; mei me mngai a nglebakel er a rengum e dorael; mousubes a telemall. nglebengabek v.r.s.redup. (skin) scraped all over. nglebengabek a betok el nglabek; nglebengabek a bedengel. nglemachel v.r.s. in a state of having chewed betel. nglemachel a melamech; diak a buuch me ng diak de nglemachel. nglemed v.r.s. see melemed. nglemed a mla mengemed; nglatech, nglemodel, mla ngomedii, suldii, nguemed. nglemekelel n.poss.3s. see nglemokel. nglemekelel a nglemokel er ngii; ngemokel.
nglemiakl v.r.s. climbed on. nglemiakl a mla mengemiakl; mla melemiakl er ngii; buuch a ngimeklel. nglemodel see nglemed. nglemodel a nglemed. nglemoel nglemoel a diak a techedel el biskang; meaiu. nglemokel n.r.s. excessive desire/greed for food. nglemokel a mesisiich el reng el soal; ngemokel a chutem me a udoud; nglemekelel er a kall. Cf. ngemokel. nglemekelel n.poss.3s. nglemekelel a nglemokel er ngii; ngemokel. nglemull see nglaml. nglemull a nglaml; mla mengaml. nglemungel nglemungel a nglemuu er ngii; klou a nglemungel er a dui me a chutem er tia el telecheroll. nglemuu n.r.s. clamor; commotion; disturbance. nglemuu a ngemuu; chacherodech; kautoketok, kaiueribech, nglemuu el kirel a dui me a chutem, nglemungel. nglengael nglengael a dingesedeel; diak lodengei el kmo ng mekerang; chad a nglengael er a blulekngel; dikea lodengelii a rsel; nglengelang. nglengelang nglengelang a mla mo nglengael; nglengelang er a blulekngel; dingesedeel kung; debsechelang. nglengelel nglengelel a nglengael er ngii; chebechobel. nglenglil nglenglil a oruikl a sesei el kall el mlo medechel er a chelsel. nglenglitel nglenglitel a melililt a soal; meringel el mesiik a soal; nglenglitel a rengul er a kall. nglerd v.r.s. hoisted (up in the air). ngletem v.r.s. licked. ngletem a ngeltomel; mla mengetem a urrekerek el uasech; ngotemii a sukal; meletem a chimal; ngetemel. nglidel v.r.s. lifted out of water. nglidel a mla mengidel; odoim a nglidel; ngidelii a ngikel; bub a nglidel. ngliik v.r.s. (excrement) removed. ngliik a mla mengiik; nglai a dach er ngii, ngikel a dach. ngliil v.s. asthmatic (permanent condition). ngliil a smecher el ngul; kesengliil. ngliked v.r.s. (fishnet) made. ngliked a ngelkodel; mla mengiked, ngikedii, ngmiked, uked a ngliked. nglikel n.poss.3s. see ngloik. nglikel a ngloik er ngii el ekebil. nglikel a Toki expression. Toki's way of dancing. nglikellel n.poss.3s. see ngeliokl. nglikliabed n. roof area at both ends of bai or house above tuangel. nglikliabed a nglisekiabed er a blai me a bai; ullebongel er a telia me a telia er a chado. [syn: ngliskiabed] nglikllel nglikllel a ngeliokl er ngii el blai. nglil n.poss.3s. also sound of deep breathing (esp., during sleep). nglil a ngul er ngii; telil. nglilt v.r.s. see melilt. nglilt a ngellitel; te mla mengilt a remo er a skuul; ngmilt a soal. nglim v.r.s. (beverage) drunk. nglim a mla mengim; mengur a nglim; mla mo diak; te mla nguim. nglimet v.r.s. bailed. nglimet a mla mengimet; mlai a nglimet; diak a ngmatel er ngii. ngling v.s. walking or travelling, etc. in close-knit group; walking arm-in-arm or side-by-side. ngling a dmak el merael; te ngling er a rael. [syn: telengling. telengling a dmak el merael; ngling el cheldebechel. ] nglisekiabed nglisekiabed a nglikliabed. ngliskiabed see nglikliabed. nglitel v.a.s. nglitel a kirel el mengilt; ngmilt a mechut el chemoit. ngliuelel ngliuelel a ngii a ngiluu; ngii a ngilai; ngliuelel a ngii a ngiluu. ngliuul see nglai. ngliuul a nglai; mla mengai; kengei er a usbechel a chutem a ngliuul. nglletem v.pf.3p.inan.past. see meletem. nglobd nglobd a mla mechobd; telecholb a tolechoi; mengobd er ngii; chebdel. nglobt v.r.s. (newborn baby) has had membrane washed off. nglodech v.r.s. changed. nglodech a mla mengodech; mla mo beches; ngodechii a teletelel; ngmodech; ngedechel. ngloik n.r.s. dance. ngloik a olechotel a kliangel me a deurreng; meloik, diak el ua ngloik er a bai; nglikel. blil a ngloik expression. dance hall. nglikel n.poss.3s. nglikel a ngloik er ngii el ekebil. nglikel a Toki expression. Toki's way of dancing.
Ng mla er ngii a ngloik? was ther much dancing? nglosech n. section of thatched roof of bai. nglosech a blingelel a chado er a blai me a bai; rurrot a omechar a nglosech er a bai. melai nglosech expression. section of thatching between ends and center of roof. ngelsechel n.poss.3s. ngelsechel a nglosech er ngii; blingelel el nglosech. nglosech er a bedebadel expression. subdivisions of melai nglosech. nglosech er a chelid expression. section of thatching at center of rood. nglosech er a olikchelid expression. subdivisions of melai nglosech. nglosech er a umad expression. section of thatching at both ends of roof. nglosech er a bedebadel expression. subdivisions of melai nglosech. nglosech er a chelid expression. section of thatching at center of rood. nglosech er a olikchelid expression. subdivisions of melai nglosech. nglosech er a umad expression. section of thatching at both ends of roof. nglosel n.poss.3s. see nglaos. nglosel a ngaos er ngi el omilil. nglubet v.r.s. (clothes etc.) taken off; pulled out; freed; absolved. nglubet a ngelbatel; mla mengubet; ultelechakl a nglubet er a rechorech. ngluchet ngluchet a iluchet; mla meiuchet; nglai er a techerakl; iechetii a bail, imuchet, echetel. ngluked v.r.s. (fine) paid. ngluked a mla menguked; belsel a ngluked; mla meluked, locha belsel a telemellel, ngmuked, ngkedel. nglukl₁ v.r.s. hit; smashed into or against. nglukl₂ v.r.s. transported; moved. nglukl a mla mengukl; nglai el mo er a kuk ngodech; blai a nglukl el mo er a cheroid; nguklii; ngklel. nglungiul Blechebechel el ulengeasek / urebetellel. nglungiur nglungiur a blechobech el ulengeasek; ungil a blechebechel. nglungucham n.poss.1pe. see nglunguuch. nglunguched n.poss.1pi. see nglunguuch. nglunguchek n.poss.1s. see nglunguuch. nglunguchel n.poss.3s. see nglunguuch. nglunguchel a nglunguuch er ngii; meluluuch; olengit; ngunguchii a telord. nglunguchem n.poss.2s. see nglunguuch. nglunguchir n.poss.3p. see nglunguuch. nglunguchiu n.poss.2p. see nglunguuch. nglunguuch₁ n.r.s. prayer; apology. nglungucham n.poss.1pe. nglunguched n.poss.1pi. nglunguchek n.poss.1s. nglunguchel n.poss.3s. nglunguchel a nglunguuch er ngii; meluluuch; olengit; ngunguchii a telord. nglunguchem n.poss.2s. nglunguchir n.poss.3p. nglunguuch₂ v.r.s. prayed to. nglunguuch a mla mengunguuch; ng nglunguuch me ng ungia rengul; ngunguchel. ngmader v.pf.3p.inan. see merader. ngmader a merader; mesumech, mla ngmader a lleng el olekang, ngoderii, ngederel. ngmai v.pf.3p.inan. see melai. ngmai a melai; mla ngmai a babier; nguu a udoud, ngeiul. A blai a milseseb er a rubak el ngmai a udoud el insurance. The house was burned down by the old man to collect the insurance money.
ngmak n. plant in daisy family (Ageratum conyzoides). ngmak a ta er a bedengel a emull el ungil a bul. ngmanged v.i. slip or slide down (and fall); get seduced or titillated by; become infatuated with. ngmanged a olenganged; oldengelengel; mlai a mla ngmanged er a ngesachel el mei er eou. Cf. olenganged. ngmanget v.i. fall behind; lose race etc. ngmanget a mocha er a uriul; nganget, ngmanget er a klaidesachel; ngongetang, ngengetel. ngmas v.pf.3p.inan. see melas. ngmas a mla melas; ngmai a bebil; ng mla ngmas a ulechucher el udoud, ngosur; ngesul. ngmasech₁ v.i. (sun) rise; (ship) get stuck or wrecked (on reef, etc.); (ship) run aground (on reef, etc.); (vehicle) scrape bottom. ngmasech a mo er a bab; mla ngmasech a sils; ngmasech er a lius; ngesechel. ngmasech₂ v.pf.3p.inan. see ngmasech. ngmasech a mo er a bab; mla ngmasech a sils; ngmasech er a lius; ngesechel. ngmasech₃ v.t. climb (tree, etc.); get onto (vehicle). ngmasech a mo er a bab; mla ngmasech a sils; ngmasech er a lius; ngesechel. Cf. olengasech, ngasech. kaingesengasech v.recip.redup. scramble onto (vehicle etc.) in hurried, disorganized fashion. ngilasech v.pf.3p.inan.past. ngilesechii v.pf.3s.past. ngmasech v.i. (sun) rise; (ship) get stuck or wrecked (on reef, etc.); (ship) run aground (on reef, etc.); (vehicle) scrape bottom. ngmasech a mo er a bab; mla ngmasech a sils; ngmasech er a lius; ngesechel. ngmasech v.pf.3p.inan. ngmasech a mo er a bab; mla ngmasech a sils; ngmasech er a lius; ngesechel. ngmasech a rengul expression. get angry. ngosechii v.pf.3s. ngosechii a ngmasech er ngii; ngosechii a lius; dikea kngesechii a ngesachel. ngmasech a rengul expression. get angry. ngmatech v.pf.3p.inan. see melatech. ngmatel₁ see ngemetall. ngmatel₂ n.a.s. water to be bailed out. ngmatel a daob el ngar a chelsel a mlai, bilas; ngmetelel. ngmetelel n.poss.3s. ngmetelel a ngmatel er ngii. ngmetelel a chull expression. rainwater which needs to be bailed out. ngmees ngmees a mad er a sengerenger me a chelebuul. ngmelt v.i. (sun; moon) set; sink (in soft ground). ngmelt a mo er eou; mo soiseb er a chelsel a chutem; sils a mla ngmelt, ngmelt a ochil er a mesei, ngmelt er a ilachetomel, ngeltel. Cf. olengelt, ngeltel, mengelengelt.
ngmerd v.pf.3p.inan. see mererd. ngmerd a mererd; mo er a bab; te mla ngmerd a bangderang, ngordii, ngerdel. ngmetel ngmetel a omelimet er ngii, melimet. ngmetelel n.poss.3s. see ngmatel. ngmetelel a ngmatel er ngii. ngmetelel a chull expression. rainwater which needs to be bailed out. ngmidel v.pf.3p.inan. see melidel. ngmidel a melidel; mla ngmidel a odoim, ngidelii a ngalek er a daob; ngdelel. ngmiik v.pf.3p.inan. see meliik. ngmiik a meliik a dach; melai el mengoit. ngmiked v.pf.3p.inan. see meliked. ngmiked a meliked; ngmiked a uked er a mekebud, ngikedii; ngikedel. ngmill v.i. fall down. ngmill a ruebet; mei er eou; iedel a mla ngmill; ngmill a chiul. ngmilt v.pf.3p.inan. see melilt. ngmilt a melilt; ngmilt, smiik a soal, ng di ulellitel kung. ngmodech v.pf.3p.inan. see melodech. ngmodech a melodech; omekbeches, te mla ngmodech a teletelel a ocheraol. ngmui n. tree in Icacina family (Urandra ammui). ngmui a ta er a bedengel a kerrekar. ngmuked v.pf.3p.inan. see meluked. ngmuked a meluked; demal a mla ngmuked a belsel; locha sekerel. ngoaol n. open ocean outside reef. ngoaol a ikrel a chelmoll; tekuu a ngikel er a ngoaol, oungeuaol. ngikel el ngoaol expression. deep sea fish. ngoaol a rengul expression. confronted with and perplexed by large task or responsibility.
ngoaol a rengul expression. confronted with and perplexed by large task or responsibility. ngobd ngobd a ngibd; mengobd er a ngalek; melai a ngibd, ngebdel. ngobdii ngobdii a mengobd er ngii; melecholb er a dirke mlechell el tolechoi. ngobeet v.i. submerge into water; (wick of lamp) burn away; (lamp) go down; (neck, eye, cheek, etc.) get pulled or drawn in. ngobeet a mo er a eou; olengebeet ngobeet er a daob; ruabs, tuchelbakl, ngobeet a ngerel er a sbekekl. Cf. olengebeet. ngobetang v.inch. is beginning to submerge; (lamp) is beginning to go down. ngobetung v.pred. is about to submerge; (lamp) is about to go down. ngobekii v.pf.3s. see melabek. ngobekii a melabek er ngii; ngobekii a ulkel el meringel; nguabek a kerrekar me a bail. ngobetang v.inch. is beginning to submerge; (lamp) is beginning to go down. ngobetung v.pred. is about to submerge; (lamp) is about to go down. ngobt n. membrane (or sticky substance) on newborn baby. Cf. melobt. ngebtel n.poss.3s. ngebtel a kerrekar expression. resin of tree. ngobtii v.pf.3s. see melobt. ngodech v.s. different; strange. ngodech a diak el osisiu; lius a ngodech er a buuch; mla mo ngodech rengul; ngodechii, ngmodech a llach; ngedechang, ngedechel. ngedechang v.s.inch. has begun to change. ngedechang a mla mengodech; diak losisiu; mla mengodech a llach. ngodech er a rengul expression. find something strange, different or suspicious.
ngodech er a rengul expression. find something strange, different or suspicious. ngodechel v.a.s. is to be changed. ngodechii v.pf.3s. see melodech. ngodechii a melodech er ngii; mo ngodech el diak le uaingii. ngoderii v.pf.3s. see merader. ngoderii a merader er ngii; sumesmechii. ngoikid v.pf.1p.incl. see melai. ngoimeklii v.pf.3s. see melemiakl. ngoiong v.inch. is beginning to get or receive (multiple objects). ngoiong a ko el mla ngmai. ngoiteterir ngoiteterir a melai er tir; mla ngoiteterir el merael. ngoititerir v.pf.3p.human. see melai.
ngokam n.poss.1pe. see ngaok. ngoked n.poss.1pi. see ngaok. ngokek n.poss.1s. see ngaok. ngokel n.poss.3s. see ngaok. ngokel a ngaok er ngii. ngokem n.poss.2s. see ngaok. ngokir n.poss.3p. see ngaok. ngokiu n.poss.2p. see ngaok. ngolem ngolem ta er a bedengel a kerrekar. ngolemii ngolemii a melelem er ngii; rongesii e suubii; ngelem a rengul. ngoll n. sound of clearing throat. ngoll a kekerei el ngor el tuobed er a omerekaol; ke ongoll omei er a blai. ngellam n.poss.1pe. ngelled n.poss.1pi. ngellek n.poss.1s. ngellel n.poss.3s. ngellel a ngill er ngii; chui el olengill. ngellem n.poss.2s. ngellir n.poss.3p. ngolm n. glochidion tree (Glochidion sp.). kesengolm n. tree similar to ngolm. ngolmii v.pf.3s. see melelem. ngomedang v.i.inch. see nguemed. ngomedii₁ v.pf.3s. see melemed. ngomedii₂ v.pf.3s. see melemed. ngomedii a melemed er ngii el ngikel; betok a cheldil. ngomek v.i. disappear. ngomek a mo diak; mo dibus; mla ngomek a ralm er a bong; te mla ngomek me a bai a bechachau. ngomiakl v.pf.3p.inan. see melemiakl. ngomiakl a melemiakl; ngomiakl a lius me a buuch. ngomiklii ngomiklii a melemiakl er ngii. ngomir v.pf.3s. see melam. ngomir a melam er ngii; ngomir a bdelul el meringel. ngomlii v.pf.3s. see melaml. ngomlii a melaml er ngii.
A delak a soal a okulengeseu er ngii el ngomlii a sersel. My mom wants me to help her weed her garden/farm. ngor n. mouth; voice; sound; bill (of bird); beak. ngor a klekedall er a chad me a charm el mengang e melim; ngor a melekoi. Cf. omsoechengor. kekere a ngerel expression. talk too softly. klou a ngerel expression. talk too loud. ngeram n.poss.1pe. ngered n.poss.1pi. ngerek n.poss.1s. ngerel n.poss.3s. ngerel a ngor er ngii. ngerel a bilas expression. sound of a boat. ngerel a charm expression. animal sound(s). ngerel a omeius expression. chant sung while paddling. ngerem n.poss.2s. ngerir n.poss.3p. ngerir a olengerir; ngerir a osengel. ngeriu n.poss.2p. remorem a ngerel v.s. prone to gossiping. [syn: oremorem a ngerel] ngordii v.pf.3s. see mererd. ngordii a mererd er ngii; nguu el mo er a bab; ngordii a chiklel e omes. ngoriakl v.i. move forward (to make space; get closer; etc.). ngoriakl a smesei el mo er a uchei; sils ngoriakl el mo klukuk; klekool a olengeriakl; ngeriklel. ngosakl v.pf.3p.inan. see melsakl. ngosak a melsakl; remuul el mo chacheroid; choroid, ngosakl a idungel er a ngau; ngoseklii, ngeseklel. ngosechekl v.i. move up to particular position; move from one rank to another. ngosechekl a olngesechekl; ngoriakl el mo ruchei, mla ngosechekl a ududel; ngesecheklel. kaungesechekl v.recip. praise each other. kaungesechekl a di du el olengesechekl; kaiuedanges; recheldebechel a kaungesechekl; kaudiais.
ngosechii v.pf.3s. see ngmasech. ngosechii a ngmasech er ngii; ngosechii a lius; dikea kngesechii a ngesachel. ngoseklii v.pf.3s. see melsakl. ngoseklii a melsakl er ngii; nguu el mo cheroid; ngeseklel. ngosuid v.pf.1p.incl. see olengeseu. ngosuir v.pf.3s. see olengeseu. ngosuir a olengeseu er ngii; msa ngeso.
ngosur v.pf.3s. see melas. ngosur a melas er ngii; mla nguu a $10.00; ngesul a udoud. ngosuterir v.pf.3p.human. see olengeseu. A demul a dodenge el kmo ng sebechel el ngosuterir a rechad a bo lemetacherbeserir. About dolphins, we know that they can help humans when humans get into trouble. ngot n. mortar; receptacle for pounding or crushing things in. ngot a klekedellel a omerusech el kall; ngetngel a mechas. ngotechii v.pf.3s. see melatech. ngotechii a melatech er ngii. ngoteii ngoteii a msa ngelteel, ngoteii a mo kedung. ngotemii v.pf.3s. see meletem. ngotemii a meletem er ngii. ngoura took (it?) or taken (it?). ngourang v.inch. is beginning to get or receive (a single object). Ngriil n. hamlet in Ngerechelong. Ngriil a chimo er rengedel a beluu er Ngerechelong. ngritel ngritel a mekudem el ongirt; delodel, mekebekabes a ngertel. nguabek v.pf.3p.inan. see melabek. nguabek a melabek; nguabek a bail me a kerrekar. nguam v.pf.3p.inan. see melam. nguam a melam; mla nguam a chimal me a ulkel a smecher; mesumech a meringel; ngomir, melaiu. nguaml v.pf.3p.inan. see melaml. nguaml a melaml; nguaml a mesei me a sers; ngomlii, melaml, ngemlel. ngubet ngubet a olubet; udoud a melubet; udoud el ngubet er a kelebus; ngubetii, nglunguuch a nguubet a cheliseksikd; olbetelel a telemall; ngbetel. ngubetii v.pf.3s. see melubet. ngubetii a melubet er ngii; msa ngubet. nguches n. dew. nguches a dersesei el ralm el ngar a chudel me a llel a kerrekar a ltutau. oleau a nguches expression. get up bright and early; get up early and go to work. nguemed₁ v.pf.3p.inan. see melemed. nguemed a melemed; nguemed a ulaol me a tebel. nguemed₂ v.i. finish; die out; run out; get used up; get depleted. nguemed a mo diak; mla nguemed a remechuodel el chad. Cf. melemed. Ng mla kngemed! expression. There's no more! ngemed v.r.s. ngemed a mla nguemed; mekemad a uchul a ngemed chad; kesai a rechad. ngomedang v.i.inch.
nguemed₃ v.pf.3p.inan. see melemed. nguetem v.pf.3p.inan. see meletem. nguetem a meletem; mla nguetem a uasech me a sukal; ngetemel. nguibes v.i. have desires for; lust after. nguibes a ngibes; sorir a klekool; semeriar a ngkloik; rengeasek a nguibes er a ungil el meloik. nguibes a rengul expression. desirous of; lusting after. nguibes a rengul expression. desirous of; lusting after. nguid n.poss.1pi. see ngau. nguik n.poss.1s. see ngau. nguil n.poss.3s. see ngau. nguil a ngau er ngii; nguil a klengoes; nguil a cheroll. nguim₁ v.pf.3p.inan. see melim. nguim a melim; mla nguim a kar. nguim₂ n.poss.2s. see ngau. nguimet v.pf.3p.inan. see melimet. nguimet a melimet; meses el mla nguimet a mlai me a bilas. nguis n. kind of green snake. nguis a charm el ko er a bersoech e cheriich me a mellemau a bedengel. chural a nguis expression. snake's tongue; plant in milkweed family.
A nguis a ultirak era tutau. Belsuchel el nguis! A green garden snake chased me this morning. Darn snake! A nguis a ultirak era tutau. Belsuchel el nguis! A green garden snake chased me this morning. Darn snake! nguk n. taro blight (insect). nguk a secherel a dait. nguked n. fine; reward; prize. nguked a omeksaul el lolai a mo kot me a rullii a ungil; ngkedel. ngkedel n.poss.3s. ngkedel a nguked er ngii; ngkedel er a klaidesachel. ngukedii v.pf.3s. see meluked. ngukedii a meluked er ngii. ngukiil Omekiai ra ngii di el ngerang. ngukl₁ v.pf.3p.inan. see melukl. ngukl₂ v.pf.3p.inan. see melukl. ngukl a melukl; nguklii a blil el choridii; mo cheroid. nguklii₁ v.pf.3s. see melukl. nguklii₂ v.pf.3s. see melukl. nguklii a melukl er ngii; nguklii a blil. ngukokl v.i. (many people) talk; get up; etc. at once; (thick smoke) rise; (insects) swarm. ngukokl a ngkokl el mo er a bab; duubech a klou el cherrodech; ngukokl a chat; ngukokl a deroakl er a bai. [syn: dukokl. dukokl a ngukokl el oldiu; dukokl a diu me a klou el cherrodech el mo er a bab.] ngul₁ n. asthma. ngul a secher, rakd el mesel; kesengliil, mla ngmasech a nglil a ngul. kesengliil v.s. asthmatic (permanent condition). kesengliil a ngul; smecher el blechoel el mesel; ngmasech a nglil. nglil n.poss.3s. also sound of deep breathing (esp., during sleep). nglil a ngul er ngii; telil. ngul v.s. asthmatic; suffering from a bout of asthma. ngul a secher, rakd el mesel; kesengliil, mla ngmasech a nglil a ngul. ngul₂ v.s. asthmatic; suffering from a bout of asthma. ngul a secher, rakd el mesel; kesengliil, mla ngmasech a nglil a ngul. ngumam n.poss.1pe. see ngau. ngumd₁ n. wrasse fish. ngumd a ta er a bedengel a ngikel. ngumd₂ ngumd a ta er a bedengel a ngikel. ngumiu n.poss.2p. see ngau. ngumk ngumk a kekerei el ngor; ngumk er a beluu el kirel a okerdel a mekngit el kar; ongumk, ngemkel a bilis. ngungau ngungau a bekerekard; ngungul a kerdeu; mengungau. ngunguchall v.a.s. is to be prayed to. ngunguchall a kirel el mengunguuch; ngunguchii me le cheridii er a rrom; ngunguchall el mo soal el mo er a skuul; ngunguchel. ngunguchel ngunguchel a omeluluch er ngii; meluluuch, ngunguchii. ngunguchii v.pf.3s. see meluluuch. ngunguchii a meluluuch er ngii. ngungul ngungul a bengungau er ngii; blekerekerdel. ngurd n. vein; artery. ngurd a klekedall er a chad el rolel a rasech er a bedengel; sechalngurd klou el me ra kekerei el ngurd; oungerengurd. Cf. oungerengurd. mengurs a ngurd expression. (person) attractive. ngerdel n.poss.3s. ngurd er a beluu expression. ridge of land. ngurd er a beluu expression. ridge of land. ngurir n.poss.3p. see ngau. ngursmedob ngursmedob a ta er a bedengel a besebes el melemiakl a kerrekar er a oreomel. ngused n.poss.1pi. see ngusel. ngusel n.poss.3s. sister-in-law of female. Typically only used in the phrase rengul a ngusel. ngusel a redil el bechil a ochedal buchelsechelengel. nguu v.pf.3s. see melai. nguu a melai er ngii; ngiul.
Kam nguu sel sualek e dorael mo era mesei. Go and bring my basket so we can go to the taro patch.
nguubet v.pf.3p.inan. see melubet. nguubet a melubet; ngubetii er a rengul a meltemall; ngbetel. nimots (Jap.) baggage; luggage. ninzin (Jap.) sweet potato with orange flesh. nitske (Jap.) fish simmered with sugar and vegetables. niuiing v.i. (Jap.: nyuuin) be admitted to the hospital; stay in the hospital. niziu (Jap.) twenty(often used in counting change) (only used when talking to elderly). nori (Jap.) glue; paste; starch (e.g., for clothes, preparing dessert, etc) (used for 'paste', but young use glue). nurs (Eng.) nurse. |
a b ch d e f g h i k l m n o p r s t u y z